De noodzaak van het overbodige

94

Het geluid van één klappende hand

De onmogelijkheid om met iemand als A te filosoferen over bijvoorbeeld de beroemde koan ‘Wat is het geluid van één klappende hand?’, want er is maar één antwoord acceptabel: Het geluid van één klappende hand is een zacht zoeven in de lucht. Zelfs een antwoord als: het geluid van één klappende hand is de helft van dat van twee klappende handen zou een mystificatie zijn en bovendien onjuist. Maar was is het geluid van één klappende hand? Juist, een zacht zoeven in de lucht omdat de hand geen andere hand ontmoet, de jouwe bijvoorbeeld.

Dit is één mogelijk antwoord, maar er zijn nog vele andere, dat is het aardige van de koan. Juist omdat de tweede hand afwezig is - wat niet wil zeggen dat hij er niet is, hij is alleen afwezig en zijn afwezigheid is er dus - vergroot dit het aantal mogelijkheden voor de hand die aanwezig is. Het klappen ervan kan de meest uiteenlopende geluiden voortbrengen, van onhoorbare zucht of implosie tot oerknal, een oorverdovende knal waaruit eventueel andere, supersonische naknallen voortkomen die u eerder bereiken dan de klappende hand die uw wang raakt.

Wat is het geluid van één klappende hand?: het geluid van

[p. 168]

één klappende hand of invulhand. Dus het geluid van ongeschreven literatuur.

*

Hij voelt zich als een opa die weer in Sinterklaas gelooft, alleen meent hij nu dat hij het zelf is.

Zijn kleinzoon is bereid alles te geloven; hem gaat het alleen om de pepernoten, niet waar ze vandaan komen; in feite weet hij best waar ze vandaan komen, alleen opa weet het niet of speelt dat hij het niet weet. Maar in feite speelt hij dat hij dat speelt. Want al spelend is hij een Sinterklaas die in zijn kleinzoon gelooft die niet meer in Sinterklaas gelooft.

*

Het belangrijkste van het hebben van fantasie is dat je in staat bent jezelf te illusioneren, niet in de eerste plaats anderen.

Merkwaardigerwijs tolereren die anderen het tweede eerder dan wat zij beschouwen als zelfbedrog en zij zullen al het mogelijke doen om jou je illusie te ontnemen.

‘Mundus vult decipi.’ De wereld wil bedrogen worden, maar men misgunt de ander zijn droom. Het opheffen ervan zal men waarheidsliefde en eerlijkheid noemen, soms ook - bij het verstrekken van ongevraagde adviezen - hulpvaardigheid.

Daarom ook willen veel mensen kunst & literatuur die hen bedriegt of illusioneert, maar kunst & literatuur die - ogenschijnlijk - in de eerste plaats de maker illusioneert negeren ze, mede om die reden. Voor hen is dit pas echt bedrog, hun eigen illusie beschouwen ze op den duur als realiteit.