De noodzaak van het overbodige

119

Een leugen is een vorm van niet-abstracte waarheid.

Waarheid baseert zich niet altijd op realiteit, maar schept realiteit of beoogt dit. Waarheid is een, niet altijd realistische, abstractie en heeft evenmin als liegen uitsluitend met moraal te maken. Zowel waarheid als leugen kan tegelijk moreel en immoreel zijn. Met waarheid valt dan ook niet altijd te leven (vergelijk waarheid in oorlogstijd), met leugen evenmin. De meeste mensen zoeken een balans tussen die twee, een balans die zijzelf als een levende evenwichtsnaald bepalen. Ecce homo: de mens als een trillende, bibberende naald.

[p. 212]

Het genezende woord

Asklepios, de god van de heelkunde, was tevens het Volmaakte Woord, dat standbeelden tot leven kon brengen. Hij werd echter door Zeus met bliksemschichten gedood omdat hij een mens uit de dood had opgewekt, want dat leek te zeer op een goddelijke daad. Bij standbeelden ligt de grens.

De literatuur probeert standbeelden tot leven te brengen en een enkele maal dode goden. Ook daarvoor worden schrijvers bestraft: door de goden die ze zelf hebben opgewekt.

*

De poëzie heeft iets met de wereld: ze wil, zo niet haar vóórbeeld, dan toch haar exclusieve nabeeld zijn, waarna de wereld zelf bij voorkeur geheel dient te verdwijnen of tot drog- of dreigbeelden wordt, zo niet tot blijvend achtervolgend nabeeld.

*

De Pythagoreeërs (‘alle dingen zijn getallen’) namen het bestaan aan van irrationele getallen. Deze waren even noch oneven, noch beide. Ze noemden ze arthos, onspreekbare getallen, en probeerden hun bestaan geheim te houden.

Vergelijk dit met woorden, die noch werkelijkheid noch onwerkelijk zijn. Het bestaan van onspreekbare woorden zoveel mogelijk verhullen, wat bij dichters vaak goed lukt.

*

Universum van louter informatie

Steeds meer is een wereld denkbaar, en volgens deskundigen in principe realiseerbaar zoals sf-auteurs ons sinds lang hebben

[p. 213]

voorgefantaseerd, van louter informatie, abstracte (getal)structuren en een kosmisch brein als een richtende einsteiniaanse god. En het is eveneens denkbaar dat de evolutie op deze planeet zich autonoom in deze richting beweegt om niet langer gevangen te zitten in en gebonden aan onvolmaakt georganiseerde materie. Ook een in autonomie toenemende en bovenal conceptionele kunst zou dezelfde tendens kunnen vertonen.

Als zij (geest, kunst) daar genoeg van heeft, om wat voor redenen dan ook, kan zij op zoek gaan naar een meer stoffelijk of fijnstoffelijk medium om zich in te manifesteren en te variëren, silicium bijvoorbeeld, het element van de computer, of een vluchtiger, luchtiger vorm van energie, om daarin een nieuw leven te beginnen, een nieuw bewustzijn te ontwikkelen en nieuwe avontuurlijke, materiegebonden wonderen aan te gaan. Misschien dienden dan ook een nieuwe ‘taal’ of communicatievorm en andere kunstvormen geschapen die bij haar existentie pasten en die beter waren dan de onze.