Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De ring fan it ljocht (1976)

Informatie terzijde

Titelpagina van De ring fan it ljocht
Afbeelding van De ring fan it ljochtToon afbeelding van titelpagina van De ring fan it ljocht

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

XML (1.18 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

verhalen


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De ring fan it ljocht

(1976)–Ype Poortinga–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Fryske folksforhalen


Vorige Volgende

De likefretter

In faem kaem fan sinteklaestiisdei, de bikende Snitser wykmerk, mei in feint thús. Hy kaem neffens syn sizzen boppe Ljouwert wei en dat spiet de faem al, hwant se woe de forkearing wol oanhâlde - it wie in kreaze flotte fint en hy like yn alles goudearlik. Mar sa'n reis nei de Snitser kontreijen alle kearen wer soe wol to dreech wurde. Lykwols, hy sei: ‘Ien kear yn 'e fjirtjin dagen is dat wol oer to kommen en ik haw it der wol foar oer’.

De oare kears, doe't er dan werkaem, rekke er ek yn 'e kunde mei de âldelju. Ja, har heit koe wol guon út syn famylje, it wie in boerelaech dat goed bikend stie en it skoan dwaen koe. De feint woe wakker prate en hwat er sei wie bisteklik, se fornamen wol, hy koe him wol rêdde yn 'e boerewrâld. Dat sadwaende, se wiene allegearre wiis mei him en seagen suver nei him út, as er sneintojouns wer kaem. Mar se hiene efter syn rêch om al ris nei him fornommen boppe Ljouwert - it fanke har mem hie dêr noch famylje wenjen. Ja, dy namme koene se wol, mar der wie net ien dy't de fint sels koe. Se woene der eigentlik ek net by him op ynfreegje, se wiene bang dat se him der mei op 't sear komme soene, it like krekt as fortrouden se him net. Se tochten, dat komt allegear fansels wol op 'e lappen, as se in skoft forkearing hawn ha.

Doe, op in sneintojoun, kaem er oan 'e lette kant en net lyk as oars op 't hynder. Se fregen, hoe't er sa let wie en geandefoet. Hy sei: ‘Myn hynder forlear in izer en it kreupele. Doe bin ik der mar in ein mei roun. En tafallich siet hjir yn 'e buorren de smid noch foarhûs. Ik sei tsjin him: Hjir sit ik lilk mei. Ik moat fannacht wer nei hûs en om nou it hynder wer in izer ûnder to krijen! Nou, sei de smid, lit him hjir mar bliuwe, dan set ik der wol efkes in izer ûnder en ik sjoch wol hwat der oan dy poat mankeart. Ik ha hjir in hynstestâl efterhûs stean, de doar lit ik wol los, dan kinne jo him sels wol krije en ik hoech der net út. Ik ha de smid noch frege, oft ik

[pagina 26]
[p. 26]

him earst ek bitelje moast, mar hy sei, dat koe de oare kear wol en oars wie myn faem der wol goed foar - hy wist wol dat ik hjir myn kommen hie’.

Dat forhael hearde tige oannimlik en der waerd fierder gjin notysje fan nommen. Mar de jouns, doe't se togearre sieten, tochte de faem al, hy is hwat oars as oars. Hyltyd mar op 'e âlde Fryske klok sjen. Se koe net krekt sizze hoe en hwat, mar hy wie oars. En doe't de klok tolve ûre slein hie - de slaggen wiene amper kâld - doe krige er de jas en hy stapte op, wylst er oars wol oan in ûre of twa, soms healwei trijen ta bleau. Se sei: ‘Hwat bist hastich!’ Nou ja, hy hie de wyks net tofolle sliep hawn en hy wist net krekt hoe't it hynder op 'e gong wie, dat sadwaende ...

Hy roun it paed del en oars skoattele se fuort ynienen de doar, mar nou seach se him efternei. En hwat wol it gefal - hy rint de oare kant út as dêr't de smid wennet. Doe skeat it troch har hinne: blikstiender, soe er hjir soms noch in faem ha dêr't er nou op ta sil? Hwant hy sette de stap der mei-iens fiks yn; it paed wist er wol, sa faek hie er hjir al west, dat hy moast op in doel ôf gean. Se fljocht yn 'e hûs, grypt in slingerdoek fan 'e kapstok en giet him efternei, stikemwei, troch de berm. En doe is er oan 't tsjerkhôf ta en dêr bliuwt er stean.

Hy seach om him hinne en doe't er hielendal gjin ûnrie fornaem, gong er troch de hikke en stoep it tsjerkhôf op. Der wiene dy wyks in pear farske grêven kommen en dêr bleau er by stean. Mar de faem slûpte súntsjes by de hage lâns dy't om it tsjerkhôf roun, krekt sa fier dat se flak njonken him wie. Troch de hage hie se him wol op 'e kuer, mar hy har net. Hy stie wer efkes to sjen en to harkjen, oft der ek ûnrie wie, en doe't er neat seach en gjin gewach hearde, doe - ja, hoe't er it sa gau foarinoar hie en hwer't er in skeppe wei hie, dat wist se ek net - mar doe wie er al mei geweld oan 't dollen yn dy beide grêven (se leine flak bymekoarren); hy graeft de kisten bleat en hyst se omheech. Hy makket se iepen, kriget de liken der út en leit se op 't tsjerkhôf. Dan lit er de kisten wer yn 'e grêven sakje en dy smyt er wer fol, wylst de liken dêr yn 't gers lizze. Nou, dêr griisde de faem suver fan en tagelyk frege se har binijd en forheard ôf, hwat soks nou yn hie.

Mar se soe noch mear grize, hwant doe't er dan de grêven wer knap tichtmakke hie en alles sekuer oprêdden, dat gjinien de oare deis merkbite soe dat der yn groeven wie, doe bigjint er mei ien fan 'e liken. Hy byt der in stik út, hy kôget hwat er kôgje kin en fret it op. Yn in omsjoch hie er it lyk op. En doe bigoun er mei it oare. Mar dat hat se net mear sjoen, hwant se foel fan harsels. En doe't se wer bykaem, wiene de liken fuort en hy wie ek fuort. Neffens har koe der net folle tiid oer forroun wêze, mar likegoed wie der nearne mear hwat to sjen.

Se sei it de oare moarns net tsjin har folk, hwant se tocht, se leauwe my doch net en dan tinke se dat ik dreamd ha. De hiele fjirtjin dagen siet se op hjitte koallen, dat de feint werkomme soe. Oan 'e iene kant seach se der nei út en oan 'e oare kant soarge se der tsjin oan. Doe't er kaem, liet se har neat skine. It hynder waerd op 'e stâl set, de skoattels waerden op 'e hynstestâlsdoar strutsen en doe kaem er yn 'e hûs. En och heden, bêst op 't skik. Hy praette nearne oer en hja praette nearne oer. En de âldelju wiene sa mei him ynnommen, de joun fleach om. Mar sa gau sieten se net togearre, of it kroppe har ta de kiel út en doe flapte se der út: ‘Hwat dyngstou dêr op it tsjerkhôf?’

Hy sjocht har oan, hy seit neat. ‘Ja’, forfette se, ‘ik woe wol ris witte hwatstou dêr op it tsjerkhôf moaste! Dat griisde my oan hwatstou dêr útfierd haste. Hwat bistou eigentlik foar in keardel?’ Hy seit noch neat, en dêr ynienen dêr stout er op

[pagina 27]
[p. 27]

en hy pakt har by de strôt en sil har smoare. Hy seit: ‘Ik sil mei dy ôfweve, foardatstou my forriedste. En joun ha 'k oars gjin farske liken, dat dan fret ik dy op. Mar earst sil 'k dy smoare!’ Se koe gjin lûd jaen om har folk to warskôgjen, mar rekke mei him oan 't wrakseljen; lykwols, hy knypte troch. De siken bleauwen har al stean, se koe it lang net tsjin him hâlde en se freesde it slimste al. Mar har mem hie der in lyts tafeltsje stean mei fan dat koperen bislach en dêr lei in steatebibel op to pronk. Wrakseljendewei binne se by dat tafeltsje kommen en se hat in momint de hannen frij; dat se grypt dy bibel op en dêr hout se him mei op 'e kop. En tagelyk lit er los en hy blaest de lampe út.

Se socht om lúsjefers en stiek fuort de lampe wer op. Se hie net heard dat de doar gong, mar hy wie fuort. Se pakt de lampe - it wie in looplampe - en dêr giet se mei nei de hynstestâl. It hynder wie ek fuort. De skoattels sieten noch op 'e doar. Se tochte by harsels, dit wit ik net, dit is forkeard spul. Se kaem yn 'e keamer. Hong der in frjemde lucht, of forbylde se it har? Yn alle gefallen, se frege har ôf, soe dy fint de duvel ek west ha yn eigen persoan? Dêr lei se de hiele nacht oer to prakkesearjen, se wist der oars ek gjin forklearring foar, en se sliepte net.

De oare moarns fortelde se noch neat. Se wie net botte praetsk, mar och dat foel net op, it wie moandeitomoarn. Doe't se it rûchste wurk dien hie, gong se nei de smid om mei him ôf to rekkenjen. ‘Wel fordeald’, sei de smid, ‘ik wit nearne fan - hjir hat gjinien west op sneintojoun om in hynder bislaen to litten’. Doe tocht se al wer, it sil de duvel wol west ha, mar se makke de smid net wizer, en it thús fortelle dyng se noch net. Mar har heit hie in boadskip by de smid en doe bigoun de smid der oer: ‘Hoe siet dat mei dy fint? Jou dochter hat hjir west en dy woe my foar him bitelje, hwant de forkearing wie út, en se woe net ha dat dy fint hjir yn 't kryt stean bleau of dat hja by my yn 't kryt stie’. De heit seach fansels forheard op. ‘Mar it nuvere is’, sei de smid, ‘dy hiele fint hat hjir noait west mei in hynder!’

Dat doe't har heit wer thús wie, kaem se op 't harspit en doe fortelde se dan alles. Doe sei har mem: ‘Dou hast dyn libben der oan to tankjen datst him mei de bibel op 'e kop slein hast, hwant it hat de duvel west en oars gjinien. Mar dou bist gelokkich datst fan him ôf biste, it hie raer komme kind’. Dêr wiene se it oer iens. Se fornamen der noch ris neijer nei op 'e Klaei boppe Ljouwert - né, dy hiele persoan bistie net. Dan soe it de duvel wol west ha, mear wisten se der net fan.

De faem hat wol ris wer nei sinteklaestiisdei west, mar se is altyd sûnder feint thúskommen, hwant se fortroude it net. En mei de tiid krige se forkearing mei in jongeman, fan hwaens âlderlik hûs se de skoarstien rikjen sjen koene, en it is allegearre to'n bêsten biteard. Mar se hat har hiele libben it fisioen fan dy likefretter by har hâlden en har man hat se it noait forteld.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken