Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De werken. Deel 12. Verspreide en nagelaten poëzy. Deel 2 (1896)

Informatie terzijde

Titelpagina van De werken. Deel 12. Verspreide en nagelaten poëzy. Deel 2
Afbeelding van De werken. Deel 12. Verspreide en nagelaten poëzy. Deel 2Toon afbeelding van titelpagina van De werken. Deel 12. Verspreide en nagelaten poëzy. Deel 2

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.30 MB)

Scans (4.40 MB)

ebook (2.97 MB)

XML (0.56 MB)

tekstbestand






Editeur

Johan Carl Zimmerman



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De werken. Deel 12. Verspreide en nagelaten poëzy. Deel 2

(1896)–E.J. Potgieter–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 378]
[p. 378]

Abraham Lincoln.Ga naar voetnoot1
12 februari 1809 - 15 april 1865.

E pluribus unum.
Wapenspreuk der Vereenigde Staten.

I
Lincoln's verkiezing. - 6 november 1860.

1
 
Amerijke, 't jonge en fiere,
 
D'arm gestrekt
 
Naar de wuivende baniere
 
Die haar dekt,
 
Speurt aan noord- en zuiderhemel
 
Van haar trans
 
In het avond-wolkgewemel
 
Weêrlicht-glans.
[pagina 379]
[p. 379]
2
 
Arme beeldspraak!... onder 't blikken
 
Naar die vlag
 
Doet geen onweêrsbui haar schrikken;
 
Straal noch slag:
 
And'ren brand heeft zij te vreezen
 
Op haar kust,
 
Dan door Franklin's staf voordezen
 
Werd gebluscht!
3
 
‘Schitt'ren,’ vraagt ze, ‘er zoo veel starren
 
Op mijn vaan,
 
Dat ze elkanders loop verwarren
 
Uit heur baan?
 
Als de klemmendste der koorden
 
Wordt de band,
 
Dien ik wond om Zuid en Noorden,
 
Aangerand!’
4
 
‘Schoon mij,’ zucht ze, ‘weidscher weelde
 
Daaglijks tooi,
 
'k Blijf den worm, dien ik verheelde,
 
Toch ter prooi!
 
Ach! hoe drukt me, vranke en vrije,
 
't Wigt der schuld;
 
Hadde ik hier de slavernije
 
Nooit geduld!’
[pagina 380]
[p. 380]
5
 
Waarom wijkt die wolk van rouwe
 
Als ze op 't West,
 
Eensgezind in liefde en trouwe,
 
De aandacht vest?
 
Borgt hij 't slaken van haar kluister,
 
Die, omstroomd
 
Van der zonne laatsten luister,
 
Digter koomt?
6
 
't Antwoord straalt ons uit hare oogen:
 
Lincoln is 't!
 
Zonder aanzien of vermogen,
 
Arg of list;
 
Doch zoo zeer van hoofd als harte
 
Goed en groot,
 
Dat waar ook hij 't onregt tartte
 
't Onregt vlood!

II
Europa, bij het ontvangen der mare.

1
 
Over alle wereldzeeën
 
Draagt de faam
 
Tot de verst gelegen reeën
 
Fluks zijn naam,
[pagina 381]
[p. 381]
 
Daar der Staten vrije keuze
 
Hem 't behoud
 
Van den zegen hunner leuze
 
Toevertrouwt.
2
 
Hoongeschater - jubelpsalmen -
 
Schimp en hoop
 
Krijscht en juicht er op haar galmen
 
Door Euroop:
 
Anders lezen zijn verleden
 
Vorst en volk,
 
Van hun strijd nog onvolstreden
 
Beurt'lings tolk.
3
 
‘Flink te ploegen, trouw te zaaijen,
 
Onvermoeid
 
Onder 't kreeftgestarnt te maaijen
 
Schoon het gloeit:
 
Geeft ook dat al regt te dingen
 
Naar den staf?’
 
Vragen ons de hovelingen
 
Schamper af.
4
 
‘'t Is de slechtste school voor 't leven
 
Zeker niet,
 
Die om allen wasdom geven
 
Opwaart ziet!’
[pagina 382]
[p. 382]
 
‘Dat ge wist hoe hooger hulpe
 
Demoed schoort!’
 
Hooren wij uit stulp bij stulpe
 
't Wederwoord.
5
 
‘Welk een borg voor lijfsontwikk'ling
 
De arbeid zij,
 
Naar geen geestesgaven prikk'ling
 
Luistert hij.’ -
 
‘Ieder landschap predikt orde,
 
Predikt tucht,
 
En die lessen, wat men worde,
 
Dragen vrucht!’
6
 
‘Durft gij studie u beloven
 
Waar de knaap
 
Naast de bijl, die 't hout mogt kloven,
 
Valt in slaap?’ -
 
‘In zijn mijm'ren, op de velden
 
Als in 't woud,
 
Heeft den eêlsten aller helden
 
Hij aanschouwd!’
[pagina 383]
[p. 383]

III
Lincoln op het kapitool - 4 maart 1861.

1
 
Schoon het Kapitool zich droome
 
't Marm'ren Huis,
 
Hoort voor d' achtbren ernst van Rome
 
't Ruwst gedruisch:
 
Toch verkeert bij Lincoln's naad'ren
 
Tot zijn stoel,
 
In een rei beschreven vaad'ren
 
't Wild gewoel.
2
 
Plegtig legt op 't woord des Heeren
 
Hij de hand,
 
Om ten dood toe trouw te zweeren
 
Aan zijn Land;,
 
Maar, eer zich die vingers heffen,
 
Help mij God!
 
Viert hij die hun hart wil treffen
 
't Zijne bot:
3
 
‘Mannen broeders - wis om 't zeerste
 
't Erf verknocht,
 
Waar de Vrijheid 't volk voor 't eerste
 
Stralen mogt.
[pagina 384]
[p. 384]
 
Dreigt de tweedragtstoorts te ontgloeijen
 
In een rijk,
 
Door haast honderdjarig bloeijen
 
Groot en rijk?
4
 
Daar moge elk zich tegen zetten
 
Die het mint!
 
Zeker, dat zijn regt in wetten
 
Waarborg vindt:
 
Ied're veete valt te stillen,
 
Ied're klagt,
 
Mits we in eenheid d'oorsprong willen
 
Aller magt!’
5
 
Geestdrift van het reinst gehalte
 
Huivert om
 
In gestalte bij gestalte
 
Van den drom,
 
Als die ruwe hand ten hoogen
 
Flink zich beurt,
 
En de gloed der trouwe uit de oogen
 
't Aanschijn kleurt.
6
 
Ach, toch is op enk'ler wezen,
 
Stug en koel,
 
Nergens glinst'rend blijk te lezen
 
Van gevoel!
[pagina 385]
[p. 385]
 
Vast in strik bij strik gevangen
 
Door 't verraad,
 
Tuigen roode of bleeke wangen
 
Toorn of haat.

IV
Fort Sumter - 12 april 1861.

1
 
Heeft de roodhuid zich gewroken?
 
Is bij nacht,
 
Hij Fort Sumter ingedoken
 
Trots de wacht?
 
En verkondigt nu 't ontvlammen
 
Van dat kruid,
 
Waar het treurspel zijner stammen
 
Grootsch meê sluit?
2
 
Zoudt ge 't gruwel durven noemen
 
Na het wee
 
Dat zijn voorzaat op zag doemen
 
Uit de zee,
 
Sints voor driemaal honderd jaren
 
Zuid en Noord
 
De eerste scheepsvlag van de baren
 
Heeft gegloord?
[pagina 386]
[p. 386]
3
 
't Zij dat lelies, blinkend gouden,
 
Fier heur blaên
 
Op het zilv'ren veld ontvouwden:
 
Frankrijk's vaan;
 
Of dat wind bij wind mocht spelen
 
Naar zijn keus,
 
Zoo met leeuwen als kasteelen:
 
Spanje's leus;
4
 
Schoon de psalm der Hugenooten
 
Op de kust
 
IJlings 't vol gemoed ontschoten,
 
Heeg naar rust;
 
Schoon der vrede profeetcijë
 
Lieflijk rees
 
Als 't hidalgo-hart Marijë
 
Dank bewees, -
5
 
Blanken bragten in hun kennis
 
Wee en dood:
 
Mannenzwijmel, vrouwenschennis,
 
Hongersnood;
 
Tot door 't rood geslacht, verdreven
 
Uit zijn erf,
 
't Klaaggezang werd aangeheven
 
Van 't gezwerf!
[pagina 387]
[p. 387]
6
 
Voort nog klinkt het, als ze in 't vlugten
 
Ommezien,
 
Waar hun 't Oosten jagtgenuchten
 
Schijnt te biên;
 
Ach! al strijdt in 't somber droomen
 
Toen met thans,
 
Voor vergeldend wederkomen
 
Faalt de kans!

II

1
 
Hoe beschaving 't hoofd zou buigen
 
Rood van schaamt',
 
Zag hun schimmen ze als getuigen
 
Hier verzaêmd!
 
Hoe van smart ze zou verbleeken,
 
Vroeg de drom
 
Wie in twist hij ziet ontsteken
 
En waarom!
2
 
't Is geen volken-tweestrijd langer
 
Om gebied,
 
Stout gedroomde schatten zwanger
 
In 't verschiet:
 
Uit de golven opgewassen,
 
Overwon
 
Beide die Latijnsche rassen
 
Albion!
[pagina 388]
[p. 388]
3
 
't Is geen kamp van Nieuwe en Oude
 
Wereld meer,
 
Als de vorige eeuw aanschouwde
 
Heinde en veer;
 
't Luipaard peinsde op folteringen
 
Louter aardsch,
 
Doch des aad'laars wieken gingen
 
Zonnewaarts!
4
 
Een zich aller regt bewuste
 
Volksgemeent'
 
Heeft de vrijheid op deez' kuste
 
Schuts verleend:
 
Slechts den wetten hulde biênde,
 
Vroom en vroed,
 
Smaakte, vlijtige en voorziende,
 
Ze overvloed:
5
 
Deed die welvaartszon haar stralen
 
Hier in 't Zuid
 
Ligt te mild op Charleston dalen,
 
's Handels bruid!
 
Overstelpt haar burgerije
 
't Zoet genot?...
 
Immers, dwaze razernije
 
Viert zij bot!
[pagina 389]
[p. 389]
6
 
Scheep gegaan vervaart haar tieren
 
De eilandzee,
 
Waar het Fort 's Lands vlag doet zwieren
 
Langs de ree:
 
‘Neder!’ krijscht ze in dolle woede,
 
‘Neêr die vaan!’
 
En den burgt, die haar behoedde,
 
Valt zij aan!

III

1
 
Hoor! de stemme veler waat'ren
 
Om ons heen!
 
Onder doet zij voor het schaat'ren
 
Van 't gemeen,
 
Als, door schot bij schot getroffen,
 
Die banier
 
Wank'lensmoê dreigt neêr te ploffen
 
In dat vier.
2
 
Toch gaat ze op die veêge muren
 
Weêr omhoog,
 
Schoon de dood uit tal van vuren
 
Grijnzen moog!
 
Wapp'ren zal zij, blinkend wapp'ren
 
Van dat Fort,
 
Tot zij voor de laatste dapp'ren
 
Wade wordt.
[pagina 390]
[p. 390]
3
 
O verbasterd kroost der weelde!
 
Op 't rapier
 
Waar uw voorzaat hoofsch meê speelde
 
Eens zoo fier,
 
Schaamt ge u, wiens geschut hier dondert
 
Wijd en zijd,
 
Niet dat tegen één ge er honderd
 
Voert ten strijd?
4
 
Schaamt ge u... of in d' arm gezonken
 
Van den lust,
 
't Hart niet ijlings de eêlste vonken
 
Zag gebluscht!
 
Of uw hand om 't staal te ontwijden
 
't Staal niet greep,
 
Tracht de neger zich te vrijden
 
Van uw zweep!
5
 
Vrouwen, docht'ren, aan wier oogen
 
't Schoon zou staan,
 
Smolt heur glans voor 't mededoogen
 
In een traan;
 
Vreest ge niet, den feestwijn plengend
 
Bij 't geknal,
 
Dat u 't morgen, d' oorlog brengend,
 
Straffen zal?
[pagina 391]
[p. 391]
6
 
Vreest gij niet... of op te groeijen
 
In genucht,
 
Waar om 't klemmen van haar boeijen
 
De onschuld zucht,
 
Ooit de teederheid mogt kweeken
 
Van gemoed,
 
Die in alle gruwel-wreken
 
God begroet!

V
Lincoln's proclamatie.

1
 
Buiten 't vorschend oog der schare,
 
Droef van ziel,
 
Leest het Hoofd des Staats de mare:
 
‘Sumter viel!’
 
Flaauwe hoop en bange twijfel
 
Hebben uit:
 
Bij der scheidingslang-gesijfel
 
Rijst het Zuid.
2
 
Waar om ceders en cypressen,
 
Eik en pijn,
 
't Vroeger blonk van blanke tressen
 
Der jasmijn,
[pagina 392]
[p. 392]
 
Waar bij 't weelderig onthuiven
 
Van 't katoen,
 
Thans de sneeuwvlok schijnt te wuiven
 
Uit het groen, -
3
 
Daar weêrklinkt, langs beide zoomen
 
Reuzig breed,
 
Over 't bed der honderd stroomen
 
De oproerkreet,
 
Tot, ook uit de verste groepen
 
Luid gehoord,
 
Staat bij staat elkaêr beroepen:
 
‘Wee het Noord!’
4
 
Lincoln leest het: helden schrikken
 
Voor 't verschiet,
 
Als de zienersgaaf hun blikken
 
't Slagveld biedt!
 
Lincoln leest het: zoo ten strijde
 
Hij beveelt,
 
Burgers geldt het van weerszijde
 
Broed'renteelt!...
5
 
Tolk te strekken welk een smarte
 
Hem verscheurt,
 
Eer geloovig hoofd en harte
 
Weêr hij beurt;
[pagina 393]
[p. 393]
 
Is het niet, trots al 't vermogen
 
Waar te regt
 
Beitel en penseel op bogen,
 
Deze ontzegd?
6
 
Doek of steen mogt eerbied wekken
 
Als, verbaasd,
 
Ge iets verhevens uit dier trekken
 
Ruwheid laast;
 
U den gang te doen verzellen
 
Van zijn geest,
 
Zou den kunst'naars ijdel kwellen
 
Zijn geweest.

II

1
 
't Voorhoofd naar de handpalm nijgend
 
Die het schoort,
 
Roereloos - staroogend - zwijgend
 
Peinst hij voort;
 
't Regt der overheid beamend,
 
Straffens reê,
 
En zich toch geen huiv'ring schamend
 
Voor dat wee!
2
 
's Werelds toekomst schijnt te sling'ren
 
In die schaal!
 
Wie haar houden durft hebb' ving'ren
 
Koel als staal:
[pagina 394]
[p. 394]
 
Neme de aarz'ling dan een ende,
 
Raas de krijg!
 
Totdat boven pijl de ellende
 
Teist'rend stijg?
3
 
Schoon de wilskracht hem de lippen
 
Zamen neep,
 
Dreigt de pen der hand te ontglippen
 
Die haar greep.
 
Wat mag 't zijn dat voor 't ontzinken
 
Van den moed,
 
Nu zijn wimpers vochtig blinken,
 
Hem behoedt?
4
 
Indiana's wildernissen
 
Zal geen tijd
 
Ooit uit zijn geheugen wisschen
 
Dat ze wijdt:
 
Toen het blokhuis, fluks verrezen
 
Schnilplaats bood,
 
Leerde er moederlief hem lezen
 
Aan haar schoot;
5
 
Nimmer klonk uit heil'ger bladen
 
Zoeter stem!
 
't Woord bezegelend met daden
 
Gaf zij 't klem:
[pagina 395]
[p. 395]
 
‘Ken geen vreeze als die des Heeren,
 
En in licht
 
Zal de duisternis verkeeren
 
Van uw pligt!’
6
 
Weemoedvolle erinneringen,
 
Die het pleit
 
In 't geschokt gemoed voldingen,
 
Schoon het schreit!
 
De uitspraak doe het schrift ons hooren
 
Dat verklaart:
 
‘Den geregte zal Hij schoren,
 
Grijp het zwaard!’

III

1
 
Wie het brood der nooddruft zoeken
 
Diep in 't West,
 
Hebben in het boek der boeken
 
Wis het best';
 
Doch hoe grootsch er 't zieleleven
 
Ons uit daagt,
 
Kan het alles 't jongske geven
 
Wat hij vraagt?
2
 
‘Och, dat gij me kondt verhalen
 
Hoe in 't veld
 
Starre en streep mogt zegepralen
 
Op 't geweld!’
[pagina 396]
[p. 396]
 
Naauw'lijks wordt bij verre buren
 
't Werk vermoed,
 
Of hij is, ten togt van uren
 
Weggespoed.
3
 
Hoe zijn blijdschap bij het vinden
 
Bot hij viert,
 
Tot zijn blikken 't beeld verslinden
 
Dat het siert!
 
Welk een weelde 't meê te dragen
 
Hem geleend,
 
Telkens 't oog er in geslagen
 
Schoon hij beent.
4
 
Hoe hij, vroeg der kribbe ontstegen,
 
Er naar tast,
 
Als door spleet en naad de regen
 
Binnen plast;
 
Welk een jammer, rijst de morgen
 
Druipens nat,
 
't Weêr te zien waar 't werd geborgen,
 
's Buurmans schat.
5
 
Arm maar eerlijk! - 't zelfverwijten
 
Eindigt niet
 
Eer hij om die schuld te kwijten
 
Uitweg ziet: -
[pagina 397]
[p. 397]
 
Brave borst, wat greep hij wakker,
 
Om de scha
 
Goed te maken op 's mans akker,
 
Fluks de spa!
6
 
't Lezen van die heldendaden
 
Nimmer moê,
 
Hooren hem de kostb're bladen
 
Eind'lijk toe:
 
Welke plaats ook door 't verbleeken
 
Scheem'rig zij,
 
Toch hoort Washington hij spreken:
 
‘Eén en vrij!’

VI
De houding van Europa - 13 mei 1861.

1
 
Slaakt Europe een kreet van smarte
 
Om het leed,
 
Waar zij Amerijke's harte
 
Prooi van weet?
 
Burgerbloed stroomt van weêrszijden
 
In dien kamp; -
 
Evenaart haar medelijden
 
Zulk een ramp?
[pagina 398]
[p. 398]
2
 
Of voorspelt zij - dag uit duister,
 
Goed uit kwaad,
 
Door dat lijden hooger luister
 
Heel den Staat?
 
Stijgt gelooven tot aanschouwen,
 
Blijkt Gods beeld
 
Slechts uit ebbenhout gehouwen
 
Regt bedeeld?
3
 
Schoon het half een eeuwkring vergde
 
Eer de twist,
 
Waar der Stuart's list toe tergde,
 
Werd beslist,
 
Al braveerde Groot-Brittanje
 
Ieder wee,
 
Tot de vrijheid met Oranje
 
Daagde uit zee.
4
 
Mogt ook, voor der menschheid regten
 
In 't geweer,
 
Frankrijk ied'ren bouwval slechten
 
Van 't Weleer,
 
Tot het d' ijver aan bezinning
 
Heeft gefaald,
 
Door den glans der overwinning
 
Blind gestraald.
[pagina 399]
[p. 399]
5
 
Staatszucht schept uit geen Verleden
 
Hooger zin;
 
And'rer nood ontschake in 't Heden
 
Zij gewin!
 
Eng'land biedt der slaven-staten
 
Oproervaan,
 
Vast zijn havens ingelaten,
 
Wijkplaatse aan.
6
 
En de Sphynx der Seine-stranden,
 
Die den tolk
 
Van de vrijheid sloeg in banden
 
Bij zijn volk,
 
Stemt door sluimerziek te knikken
 
Zwijgend toe,
 
Vreezend dat men uit zijn blikken
 
Iets vermoê!

VII
De slag bij Bull's-Run - 21 julij 1861.

1
 
Niet als onder scherts en bede
 
Menig dag
 
Cavaliers en Roundheads' veede
 
Strijden zag;
[pagina 400]
[p. 400]
 
Anders staat, waar langs de rotsen
 
Door het dal
 
Beider kroost den vloed hoort klotsen,
 
't Weerzijds pal.
2
 
Weidsch, of Karel nog deed klinken
 
Trom en fluit,
 
Moog' de wapenrusting blinken
 
Van het Zuid;
 
Aan 't klaroen, er hoog geheven,
 
Aan 't kanon
 
Blijft de smet der ontrouw kleven,
 
Die ze won.
3
 
Geestdrift jage 't bloed door de aad'ren
 
Van de jeugd,
 
Wie den moed der pelgrimsvaad'ren
 
Prikk'lend heugt;
 
Falen Cromwell's ijz'ren knechten
 
't Noorden niet,
 
Dat nog heden 't pleit te slechten
 
't Heir gebiedt?
4
 
Roekelooze! aan 's vijands zijde
 
Dreigt een teelt,
 
Vroeg op jagt, met takt ten strijde
 
Mild bedeeld.
[pagina 401]
[p. 401]
 
Waagt ge aan haar uw teng're knapen
 
Onbezorgd,
 
Of der veder zege op 't wapen
 
Waar' geborgd?
5
 
Winfield Scott! Wat droomt ge uw grijsheid
 
Eerbied waard,
 
Als de ervaring zich geen wijsheid
 
Heeft vergaêrd?
 
Schijnt de kans van zegevieren
 
U te klein,
 
Laat uw staf niet voorwaarts stieren;
 
Weiger 't sein.
6
 
Ach! na 't omziens triomfeeren
 
- Duur genucht! -
 
Voelt gij u door schrik verheeren,
 
Wijkt ge en vlugt,
 
Zonder de eer uws volks te veil'gen
 
Voor den smaad
 
Tot Mount-Vernon's licht te ontheil'gen
 
Door 't verraad!
[pagina 402]
[p. 402]

Lincoln's verleden.

1
 
Als een beek, wier spiegel perelt
 
Langs haar boord,
 
Glijdt door onze aêloude wereld
 
't Leven voort:
 
In uw nieuwe meldt het klaat'ren
 
Van zijn vloed:
 
‘Ied're worst'ling met mijn waat'ren
 
Toetst den moed.’
2
 
Hier is 't wijs het roer te geven
 
Aan 't geduld,
 
Tot de wind om 't zeil komt zweven
 
En het vult; -
 
Daar vertrouw' men zich den golven,
 
Tegen stroom,
 
In een bad van schuim bedolven,
 
Zonder schroom;
3
 
Opgestreefd - teruggeslagen,
 
Keer op keer,
 
Rest u van het hach'lijk wagen
 
Niets dan de eer.
[pagina 403]
[p. 403]
 
Ver, dat dies u zelfverwijten
 
Kwellen zou,
 
Tracht gij elke schuld te kwijten,
 
Arm maar trouw!
4
 
‘Heel de wereld is uwe oester,’Ga naar voetnoot1
 
Open haar!
 
't Valt u - ied'ren uchtend noester -
 
Niet te zwaar.
 
Luttel vraagt ge in wat betrekking
 
Dat ge werkt,
 
Alle leiden tot de ontdekking:
 
‘Kennis sterkt!’
5
 
Beurt'lings dienend met de veder,
 
Met het zwaard,
 
Grijpt gij straks den driehoek weder,
 
Wiskunst waard,
 
Maar ziet ketens en kompassen,
 
Al uw goed,
 
Door de laatste schuld verrassen
 
Half geboet.
[pagina 404]
[p. 404]
6
 
Eind'lijk is zij gansch gekweten!
 
Of naar lust
 
Gij de wereld moogt vergeten
 
In die rust,
 
Peinst ge, in schaâuw van eikenloover
 
Neergevlijd,
 
't Lijvig Boek van Blackstone over
 
't Regt gewijd.
Ik heb gemeend dezen tekst als den laatste te moeten aannemen. Ik vind van koeplet 3-6 de volgende variant; ik beschouw ze als variant, omdat in beide teksten de twee eerste koepletten gelijkluidend zijn:
z.
3
 
Gij, van d' opgang uwer dagen
 
Overtuigd,
 
Dat voor hen, die nooit vertsagen,
 
't Lot zich buigt,
 
Dien in tal van wisselingen
 
Elk beroep
 
Slechts naar éénen prijs zag dingen
 
Uit hun groep.
4
 
Die geen glorie, die geen weelde
 
Zocht of vroegt,
 
Als u de arbeid brood bedeelde
 
Reeds vernoegd;
 
Die geen boelschap wildet drijven
 
Met de faam,
 
Maar het ‘Eerlijk’ doen beklijven
 
Aan uw naam.
[pagina 405]
[p. 405]
5
 
Gij, die hooger zijt gestegen
 
Dan ge ooit dacht
 
Dat het gaan der regte wegen
 
De ijver bragt;
 
Die de weegschaal thans uw ving'ren
 
Reiken ziet,
 
Waar het wel en wee in sling'ren
 
Van 't verschiet;
6
 
Lincoln, dien de jammermare
 
't Hart verscheurt,
 
Naar wiens woord een breede schare
 
De ooren beurt;
 
Is het u voor nieuwe ontwerpen
 
- Nu de roê
 
Van den weêrspoed gij voelt snerpen, -
 
Bang te moê?

Lincoln's verleden. Vervolg.
Dorpspractizijn en advocaat.Ga naar voetnoot1

1
 
Schoon de stilte in Themis' tempel
 
Huiv'ren doe,
 
Zweeft een Muzendrom zijn drempel
 
Af en toe;
[pagina 406]
[p. 406]
 
Wie haar priesterrang wil winnen
 
Blijven zij,
 
Onder 't stijgen naar die tinnen,
 
Trouw nabij.
2
 
Hellas, op haar lauwerkroone
 
Nog zoo fier,
 
Zet door tooverzang voor 't schoone
 
't Hart in vier;
 
Rome, dat in schaâuw van eiken
 
Kransen gaêrt,
 
Leert, dat wetten verder reiken
 
Dan het zwaard;
3
 
Heel het middeleeuwsche duister
 
Ten flambouw,
 
Beurt Germanië haar luister
 
In de vrouw;
 
Schoon de wereld zij verheerde
 
Met haar kling
 
Frankrijk's juiste weegschaal eerde
 
Wie ze ontving.
4
 
‘Viere Euroop haar studiedagen
 
In die schets,
 
'k Vond de mijne,’ hoor ik klagen,
 
‘Dof en flets.
[pagina 407]
[p. 407]
 
Anglo-Saxen, is de weelde
 
Waar u 't Regt
 
In zijn voorhof meê bedeelde,
 
Ons ontzegd.
5
 
Breed van wortels, zwaar van twijgen,
 
't Woud gelijk,
 
Laat de wet hier scheem'ring zijgen
 
In haar rijk,
 
Tot die labyrinth van takken
 
Mos-belaên,
 
Er vermolmende hoort knakken
 
Grijpt men ze aan.
6
 
Toch wist ik me een spoor te banen
 
Door dien nacht,
 
Waar geredde deugd me in tranen
 
Dank voor bragt;
 
Toch blijve ik dat pad betreden,
 
Al verpoost
 
Dikwerf mij wat rest van Eden:
 
- Gade en kroost!’ -

II

1
 
Vrijgeboren! - elks gelijke,
 
Wijl de wet
 
Ieder perk voor arme en rijke
 
Open zet,
[pagina 408]
[p. 408]
 
Onbelemmerd meê te dingen
 
Naar den prijs,
 
Waar ook de aanleg, dien we ontvingen,
 
Ons hem wijz';
2
 
Elks gelijke; vrij geboren,
 
Nimmer meer
 
In dien kamp den eisch te smoren:
 
‘Strijdt met eer!’
 
Door geen greep te willen slagen,
 
Die dat loof
 
Niet met luister zou doen dragen,
 
Schier een roof;
3
 
Mogt het land, waar u de morgen
 
Wakker riep,
 
't Eerste u in de vrijheid borgen,
 
Die het schiep;
 
Hoe het tweede u onderscheidde,
 
Steeds naar 't licht
 
Dat door Indiana leidde,
 
't Oog gerigt!
4
 
‘Spreek slechts waarheid, en de Heere
 
Staat u bij!’
 
Werd van welvaart en van eere
 
Profeetcy.
[pagina 409]
[p. 409]
 
Gorddet immer voor gedingen
 
Gij u aan,
 
Niet den kroes der twijfelingen
 
Rein ontgaan?

Lincoln's stelling.

1
 
Waart in 't purper gij geboren,
 
Heel een schaar
 
Hovelingen zou u schoren
 
In 't gevaar.
 
Menig bouwval heeft den ranken
 
Om zijn muur,
 
Heeft het klimop slechts te danken
 
Voor zijn duur.
2
 
Waart gij opgevoed tot koning,
 
't Heldenzwaard
 
Hadt ge, lang reeds voor uw krooning,
 
Fier aanvaard,
 
En ge zoudt aan 't hoofd van allen
 
In den strijd
 
Gaan ter zege, of roemrijk vallen,
 
't Volk gewijd.
[pagina 410]
[p. 410]
3
 
Waart voor 't leven gij geroepen
 
Ten bestier,
 
Om u ging talent zich groepen
 
Vol van vier!
 
Welk een kunstgreep zou 't zich schamen
 
Voor 't behoud,
 
In 't beproeven, in 't beramen,
 
Sluw of stout.
4
 
Tot in 't merg van haar gebeente
 
Wars van dwang,
 
Buigt voor niemand uw gemeente
 
Diep of lang.
 
IJverzuchtig zonder voorbeeld,
 
Staat den staf
 
Ze - ook aan wien zij 't waardst dien oordeelt -
 
Kort maar af.
5
 
Uwer zijn geen gunstbewijzen,
 
Rang noch goud,
 
Die de geestdrift hoog doen rijzen,
 
Toevertrouwd.
 
Glorieblijk noch ridderteeken
 
Mag uw hand
 
Op de borst der trouwen steken
 
U verpand.
[pagina 411]
[p. 411]
6
 
Of de vrijheid, bij 't beproeven
 
Van haar kroost,
 
Een der prikkels zou behoeven
 
Daar ze om bloost!
 
Of, bij wie het leven zetten
 
Voor haar vaan,
 
Niet de zucht voor regt en wetten
 
Mogt volstaan!

De slavernij.

1
 
Doet ge, peinzensmoè de vrage
 
Vriend of vreemd,
 
In wat gruwel dat de plage
 
Oorsprong neemt?
 
Beide vreemde en vriend erkennen
 
Uit één mond:
 
‘Slavenmagt verleidt tot schennen
 
Van den bond.’
2
 
Andere eischen rigt aan 't leven
 
Noeste vlijt,
 
Vrolijkst als ze in 't zwaarste streven
 
Trouw zich kwijt;
[pagina 412]
[p. 412]
 
Andere eischen, dart'le weelde,
 
Naauw voldaan,
 
Biede ook de arbeid wat hij teelde
 
Knielende aan.
3
 
Mensch begroet ten leste 't Noorden
 
't Zwarte ras,
 
Dat zoo lang der geesselkoorden
 
Offer was.
 
Lastdier blijft hem 't Zuiden achten,
 
Mild te voên,
 
Als de volheid van zijn krachten
 
Dienst zal doen!
4
 
Wat verzoeking! Dus te weten
 
Dat wat blaakt
 
Zou gebluscht zijn, wierd de keten
 
Fluks geslaakt!
 
Welk een regtszin dit te weig'ren,
 
Schoon de gloed
 
Half een wereld door zijn steig'ren
 
Blaken doet!
5
 
Ach, de smet der slavernije
 
Kleefde aan 't schild,
 
Toen der Staten burgerije
 
't Heeft getild;
[pagina 413]
[p. 413]
 
En op welk een vloed van luister
 
't Sedert boogt,
 
Toch heeft ze in dien glans dat duister
 
Steeds gedoogd.
6
 
't Onregt mogt zich regt verwerven;
 
Vroeg alreê
 
Gold als roerend goed bij 't erven
 
't Mensch'lijk vee. -
 
Gunde ook Washington het zijne
 
Vrij te gaan,
 
IJd'le wekstemme in woestijne -
 
Wien trok ze aan?
Ik voeg hierbij den aanhef van een Zang, blijkbaar ook behoorende tot dit gedicht. Een los briefje vermeldt: ‘12 Maart 1861 werd Jefferson Davis verkozen; hij hield zijn zetel te Montgomery.’ Het is mij niet mogelijk het verband van deze strofen met het genoemde onderwerp op te sporen.
z.
1
 
Sedert voor Hervorming's bede:
 
‘Worde 't licht!’
 
Rome, dat ten strijd zich reedde,
 
Was gezwicht,
 
En ze een nieuwe maatschappije
 
't Aanzijn schonk,
 
Als wier toonbeeld 't vrome en vrije
 
Holland blonk;
[pagina 414]
[p. 414]
2
 
Sints de Maagd der Zeven Landen,
 
De oceaan
 
Langs haar erf niet slechts in banden
 
Wist te slaan,
 
Neen, waar Oost of West haar noodde,
 
't Ruischend diep
 
In geduchten zegebode
 
Om zich schiep;
3
 
Sedert ze uit der volle koffers
 
Overvloed
 
Door een wereldtrits met offers
 
Werd begroet;
 
Maar ook tevens, onschuld's hope,
 
Boosheid's vrees,
 
In de raadzaal van Europe
 
Vonnis wees;
 
4
 
Welk een opzien veler volken
 
Tot haar trans,
 
Nergens overschaâuwd door wolken,
 
Louter glans!
 
Die zijn bogen grootsch verbreedde,
 
Zich bewust
 
Dat de Vrijheid fluks den Vrede
 
Welkom kust.
[pagina 415]
[p. 415]
5
 
Wat al pligten, wat al regten
 
Elk onthuld,
 
Daar geen heeren, daar geen knechten
 
Meer zij duldt;
 
Hoe den meerd're zij de mind'ren
 
Schatten leert,
 
En tot in haar armste kind'ren
 
Burgers eert.
6
 
Welk een wedstrijd door de prikk'ling
 
Van haar geest,
 
Die uit velerlei outwikk'ling
 
Vruchten leest: -
 
Der verrassing van haar gunsten
 
Dankt de Leeuw,
 
Zoo in kennis als in kunsten,
 
Holland's eeuw!
voetnoot1
Fragment van het laatste groote gedicht, door Potgieter ontworpen, en waarvoor hij met zijne gewone nauwgezetheid van alle zijden de bouwstoffen had verzameld. Ik hoop, bij de rangschikking der episoden, die ik onder zijne handschriften er van vond, geene fouten in de volgorde te hebben begaan.
Z.

voetnoot1
Eene zeer plastische, maar weinig poëtische vergelijking uit de Yankee-wereld.

voetnoot1
Ik deel deze fragmenten te dezer plaatse mede, hoewel ik iedere aanwijzing mis over de opvolging, door Potgieter bedoeld. Ik geloof niet, dat het met zijn plan vereenigbaar was, het gedicht te opeuen met Lincoln's levensbeschrijving.
Z.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over dit hoofdstuk/artikel

landen

  • Verenigde Staten


datums

  • 1865

  • 12 februari 1809

  • 15 april 1865

  • 6 november 1860

  • 4 maart 1861

  • 12 april 1861

  • 13 mei 1861

  • 21 juli 1861