Kinderen en erfgenamen

[p. 232]

6

Het was moordend hard werken voor Ineke. De radio was een veeleisend monster. En nu de televisie opkwam was het zaak het peil van de hoorspelen op te voeren. Ze had er soms drie in de week en de regisseurs moesten er uit halen wat er soms maar amper in zat.

- Wat hebben we vandaag, jongens? De bedrogen echtgenoot, de moord op lady Smith, de familie weet ik veel of de ontgoochelde prinses?

Onder het koffie drinken werden de scripts nog eens doorgekeken.

- Wie heb ik als partner?

- Zeg, Richard, zal je een beetje je fatsoen houden?

- Vallen er nog dooien vandaag?

Maar lang niet altijd werd er bij het binnenkomen van de studio over het werk geschertst. Voor de meesten was het routinewerk geworden. Er waren er ook bij die altijd maar weer genoegen moesten nemen met kleine onbetekenende rolletjes. Het smoesje dat het vaak op die rolletjes aankwam, slikte je maar één keer. Niemand kon verder springen dan zijn stok lang was. Niemand ontkwam op zijn tijd aan een gevoel van heftige jaloezie.

Ach, voor de ouwe rotten in het vak waren de karakterstukken eigenlijk het fijnste werk. Ze behoefden maar te zien dat het groene lichtje op rood versprong of ze hadden zich al gemetamorfoseerd en alle bekende intonaties in scènes van drift zowel als van vertedering rolden er zó uit, dat je bij je toestel gezeten zou durven zweren dat het echt was. Het moest ook echt zijn. Ineke zwoegde op haar rollen. Uren zat ze op de rand van haar bed. Vaak voor de spiegel ook, want al konden de mensen je dan niet zien, ook voor je zelf moest het echt zijn, tot in de gebaren en gelaatsexpressie toe.

Toen ze voor de derde maal haar eerste huil-en-snik-scène doornam, kwam haar hospita zachtjes op de deur tikken.

- Ach juffrouw Leenhouts... ik dacht... ik moet toch es even gaan kijken...

[p. 233]

Zij geneerde zich toen Ineke haar met een glimlach en droge ogen begroette.

- Ik heb u wel meer horen repeteren, maar ik dacht nou toch heus... misschien heeft ze moeilijkheden... wil u wel geloven dat de tranen me in de ogen kwamen? 't Is toch zonde ook om een mens in zoveel bochten te laten wringen...

- Erg lief van u... mag ik even mee naar beneden voor een kopje koffie? vroeg Ineke.

Ze was er nu toch finaal uit en door mevrouw Hueber tegemoet te komen, maakte ze nog een goede beurt ook.

- Toen ik nog omroepster was luisterde ik ook al veel naar hoorspelen. Meestal leek me dat schaterend lachen en gierend huilen onwerkelijk. Er zijn er maar een paar die het goed kunnen. Maar nu ik het zelf moet doen ondervind ik pas hoe moeilijk het is. Eigenlijk kan je het alleen maar doen als je je helemaal goed inleeft in je rol en je om zo te zeggen uit je zelf treedt. Je moet een ander worden, je moet die ander zijn. Op het toneel zou me dat misschien gemakkelijker afgaan dan in de studio, waar ieder met z'n rol heel nuchter voor de microfoon staat. Daar moet je in het begin heel wat overwinnen.

- Ik heb wel es gelezen, zei mevrouw Hueber, dat ze in Hollywood de intiemste scènes wel vier, vijf maal moeten overdoen... tjasses... niks voor mij...

Het hoeft ook niet, dacht Ineke geamuseerd, maar ze wist heel zeker dat mevrouw Hueber zich toch weer telkens zou laten inkapselen door de magie van het ongeziene fel meebeleefde hoorspel dat je eigen fantasie aan het werk zette.

- Nou... ik ben blij dat u het zo opneemt... ieder zijn vak, hè?

Ga nou maar weer snikken, meisje... duurt het nog lang? Ik heb het er heus te kwaad mee gekregen... Ze moest er nu zelf om lachen.

Wanneer ze in de lunchpauze geen zin had in de kantine, zat ze vaak in hetzelfde restaurant. In haar pension had ze alleen de warme maaltijd, voor de rest zorgde ze zelf.

Ze was nu al vaak de tegenspeelster geweest van Rob van Stralen. Iedereen noemde hem Rob. De meesten wisten

[p. 234]

nauwelijks dat hij Aart Hennevanger heette. Ook Ineke was daar gauw aan gewend geraakt, al noemde hij haar Ina, bij haar doopnaam.

- Als ik Ineke zeg, heb ik het gevoel dat ik te intiem met je word. Ina schept wat meer afstand, meesmuilde hij.

- Dat is in ons vak soms wel nodig. Het laat me overigens onverschillig hoe je me noemt.

Ze stak een spits tongetje tegen hem uit. Zo langzamerhand was ze gewend geraakt aan de half speelse, vaak ironische manier van praten in de kringen waarin ze nu dagelijks verkeerde. Het was de wereld van de kunst waarvoor vroeger in kerkelijke kringen zo veel was gewaarschuwd. Het spelen met gevoelens, het telkens weer aftasten van de meest geheime schuilhoeken in het menselijk hart, je helemaal verliezen in de te vertolken figuren zoals dat heette, bracht het gevaar met zich mee iets te verliezen van normbesef. Zelfs het gevaar dat je ook in het gewone leven ging acteren. Maar haar vader had er eens op gezinspeeld dat dit gevaar niet alleen gold voor toneelspelers. Ieder mens droeg een masker. En wie kende zich zelf?

- Als je maar in de bijbel blijft lezen. Het enige boek waarin geen schuilevinkje wordt gespeeld en toch een troostboek! Kom daar eens mee aan in de tegenwoordige literatuur!

Ach, die goeie pipa, hij was, goed beschouwd helemaal niet het type van een stijl-gereformeerde huisvader geweest, zoals oom Smallegange. Toch had ze het gevoel iets kostbaars van hem te hebben meegekregen: de moed om er een eigen levensstijl op na te houden, waarin nog grenzen waren die je niet dan tot schade voor je ziel kon overschrijden, al bracht je er doorgaans weinig van terecht.

Dat besefte ze eerst goed toen ze het eigenlijk wel prettig vond dat die knappe Rob van Stralen met zijn hartveroverende manieren steeds meer aandacht aan haar begon te besteden.

Hij was wel zo snugger bij haar niet aan te komen met een huilerig verhaal over een vrouw die hem niet begreep en dergelijke smoesjes. In het Gooi had hij een vrouw en een kind. Dat was genoeg voor Ineke om afstand te nemen. Ze

[p. 235]

verlangde wel naar een gezond huwelijk, maar had een instinctieve afkeer van een zekere hondjesmentaliteit. Maar wat was in deze tijd nog normaal? Ze was, tegen haar wil, toch in een crisis geraakt door de openheid van Rob, die het niet onder stoelen of banken stak dat hij hopeloos verliefd op haar was. Ze was vrouw genoeg dat dit haar streelde.

- Je eigen aard durven volgen, meisje... dat doet Fré ook. Zij heeft haar atelier en ik mijn studio en ook voor ons privé-leven hebben we elkaar vrijheid gegund. Daarom blijven we waarschijnlijk al zo lang bij elkaar, lachte hij cynisch.

O, dacht Ineke, moet het die kant uit?

- Als ik je goed begrijp, zei ze (het was of ze plotseling in een rol moest stappen die ze met de nodige hardheid moest spelen) - als ik je goed begrijp, heeft je vrouw wel eens een vriendje en mag jij ook als je dat goeddunkt zo nu en dan je eigen aard volgen...

Ze hapte naar adem terwijl hij geboeid naar haar snel op en neergaande boezem keek. Het is toch eigenlijk een rotjongen... dacht ze, maar hij moest niet van die fluweelzachte ogen hebben. Deze keer zou ik dus de gelukkige mogen zijn...

- Durf je niet eens vrijblijvend met mij van het leven te genieten? (Hij had ronduit willen zeggen: met me naar bed gaan, maar spaarde zijn laatste kruit nog, in de war geraakt door haar versnelde ademhaling). Het kon ook anders uitpakken, want hij wist dat ze van huis uit een preuts ding was, reden temeer om juist haar te mogen inwijden.

Haar verwarring duurde maar even. Rob was wel een kerel om voor te bezwijken, maar ook zo een die haar alleen maar beschadigen zou. Niet het type van de man waarnaar haar hart uitging en die de konsekwenties van zijn daden zou willen aanvaarden.

- Op dat gebied heb ik geen all-risk polis, Rob, zei ze. - En zullen we nu maar over wat anders praten?

Hij keek echt bezeerd. Stumper, dacht ze. Hij denkt dat hij vrijblijvend leeft. In wat voor klein kringetje draait hij rond.

Toch kon ze hem niet haten, maar wei belde ze de regisseur op dat ze migraine had en vanmiddag niet kon repe-

[p. 236]

teren. Vandaag kon ze geen mannetje-vrouwtje met hem spelen. Hij had er wel een mooie dag voor uitgezocht, die Hennevanger.

Eerst tegen de avond belde ze Hugo op. Alleen maar om zijn vertrouwde stem te horen.

Nog tezeer vervuld van wat hem nog maar kort geleden zelf was overkomen, vergat hij te vragen of er iets bijzonders was. Wel vertelde hij meteen maar dat mevrouw Lichtenbelt van het toneel was verdwenen.

- Opgelucht, paps?

- Ik heb een Austin gekocht.

- Als compensatie? (stom van me, dacht Ineke).

Hij ging er niet op in, doch er was iets dringends in zijn stem toen hij voor de tweede maal vroeg: - Je komt toch zaterdag?

- Graag, paps... héél graag zelfs...

(Had ze iets?)

- Nou, tot ziens dan!

- Dááág...

Toen Hugo de haak neerlegde bedacht hij zich dat je in duizend toonaarden dáág kon zeggen. Ze had bij dat laatste woord waarna de verbinding zou worden verbroken haar stem laten zakken tot een lagere intonatie, waarin een zekere bewogenheid had geappelleerd op hun diepe verbondenheid.

Natuurlijk zou hij het te weten komen wat er bij haar schortte. Maar zou zij ook hem begrijpen als hij alles vertelde? Alles vertellen, dat ging nu eenmaal niet. Zelfs niet tussen man en vrouw. Er bleef altijd wat te vermoeden over.