Werken. Deel 5. Vanden twaelf beghinen

Regelnummers proza verbergen

Ut natura hominum in septem habitudines distincla sit, et de filiis Saturni. C. XXXVIII.

15Die nature der menschen is ghedeylt in ‧vij‧ wisen van 16complexien, die wi onfaen, in onser gheboirten, vanden ‧vij‧ 17planeten⁽⁷⁾ dien wi gheliken nader liefeliker⁽⁸⁾ gheboirt⁽⁹⁾;

(7) Sur. quas (habitudines) nascentes ex planetis contrahimus.

(8) Aldus onze dry Hss. versta echter lijfelike, dat is lichamelyke.

(9) Sur. utpotè quos (modos) secundùm natioitatem ac habitudinem corpoream imitamur.

[p. 107]

1want si regneren boven onse nature, maer niet boven onsen 2ghceste die, overmits gracie, boven nature uut Gode gheboren 3is. Die hogheste planete Saturnus sine kyndere⁽¹⁾, sijn 4hem ghelijc inder naturen; want si sijn cout int ghevoelen 5van minnen, droghe, sonder vrucht van dogheden, 6quaet willich, scale en̄ wreet, zwert, en̄ bleec en̄ onghedeghen⁽²⁾, 7een willich⁽³⁾ erighel en̄ groet van moede⁽⁴⁾. Ende 8alsi gheestelic willen werden⁽⁵⁾, soe sijn si ongheordent in 9vresen, in sorghen ende in anxte verdoemt te sine; want si 10meynen en̄ minnen hem selven allene om hem selven, na 11wise der nature. En̄ hier omme si wi⁽⁶⁾ bi wilen cout, en̄ 12droghe van goeden wille en̄ van gheesteliken ghevoelne, bi 13wilen cout en̄ nat, dat is sonder smake en̄ troest van Gode, 14ghcerlic onghecust inder naturen, altoes overvloyt in twivele 15en̄ in ongheordender vremder vreesen; want si leven inden 16winter alse Saturnus regniert. Hi is in sijn beghin cout ende 17droghe, als die horen van enen boe; in sinen uutgane cout 18en̄ nat, en̄⁽⁷⁾ alse hi comt inden Waterlinc, die reghen en̄ 19snee, grote vloede en̄ menighe plaghe met hem brinct. En̄ 20hier omme moeten si haten en̄ versmaden hare quade complexie, 21daer si inne gheboren sijn; en̄ si moeten eyghenheit 22haers willen vertien, eyghen goetdunken, ongheordende

(1) Versta, de kinderen der hoogste planeet Saturnus. Deze wending leeft nog voort in onze hedendaegsche spraek.

(2) Surius vertaelt dit adjectivum door difformis, gelyk het mede by Kiliaen gevonden wordt.

(3) Zoo veel als eigenwillig. Sur. propriae voluntati dediti.

(4) Sur. morosi, pugnaces et magni ac elati animi. Zie het woord crighel in ons Glossarium op het Tabernakel.

(5) Sur. Et cûm spiritales fieri volunt.

(6) Aldus D en G.F. heeft sijn wi; maer het vervolg der rede eischt sijn si, gelyk Surius mede vertaelt: Sicque fit, ut interdum frigidi ac sicci sint.

(7) F en G. beginnen met dit voegwoord eene nieuwe zinsnede: te onregt nogtans als blykt uit Sur. in exitu autem frigidus et humidus, cùm versatur in Aquarii signo.

[p. 108]

1vreese der gherechticheit Gods. Si moeten haer oghen luken 2yeghen dat ordel der gherechticheit Gods⁽¹⁾, en̄ niet versmaden 3noch mistrouwen den heylighen Gheest, noch sine 4ghenade; want dat is een helsche sonde, die God haet boven 5alle sonden. Si moeten gheloven der heyligher Scrifturen, die 6vol is van hemelscen troeste; ende si moeten gheloven dat 7Christus ghestorven is voir allen sondaren, nieman uut 8ghenomen; en̄ si selen hem laten onder goede menschen⁽²⁾ 9en̄ hem gheloven bat dan hem selven: en̄ dan selen si haer 10herte en̄ alle hare crachte ontpluken, met begheerte tontfane 11die gracie Gods.

(1) Sur. oculosque suos claudere (debent) et cohibere à nimia consideratione justi judicii Dei.

(2) Sur. submittere se debent bonis hominibus.