Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De hillige vaggen durp (1946)

Informatie terzijde

Titelpagina van De hillige vaggen durp
Afbeelding van De hillige vaggen durpToon afbeelding van titelpagina van De hillige vaggen durp

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.70 MB)

Scans (6.91 MB)

ebook (2.90 MB)

XML (0.26 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

verhalen


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De hillige vaggen durp

(1946)–Frans Schleiden–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 86]
[p. 86]

Drei en drissig Knupkere

WENT der Barthelomee der toog aadeet, deet 't Sidonieke 'm de knupkere toe en tilt ze: ‘drei en driszig, Barthelomee’.

‘Gank’ zette.

't Is nit plezeerig, went dich inge mit ene vinger uvver gene boek aaftilt.

‘Sidonieke, dat daösjte nit doà, kink’, zet de madam, ‘Lot der Hèër’.

‘Der Hèër?’

't Sidonieke laacht en der Barthelomee laacht och. E 'n is oetwendig ene hèër, mè va binne isse nog derzelvige koeëjong en e dinkt dat nog get te blieve, uvveral woeë 't ginge ziet en went 't kan, zie gans lève lank.

De mam sjteet dao mit de heng gevowwe oppene boek. Ezu zow ze kunne bène. Ezu sjteet ze och 't ovves aggen forneus went de andere bène väör 't èëte. Häör gedanke zunt e gebed. En ze bent zich en dankt ozze Herregod, dat der Barthelomee al ezu wied is en dat ze diej ieër hent ene zoon te han, dè preester wèëde geet.

Der Macheel is al get ouwer woàde. Werk en uvverlèëg hent 'm sjtil gemakt. Noe sjteete mit groeëte owwe te kieke en e laacht en zet: väöl geluks, jong, en de andere zage: ‘och joà, väöl geluks, och’. Ze zage: ‘me zow 't benao vergèëte.’

't Waor der Barthelomee te mood, wiej 't ingen is, dè väör de usjte maol der prèdigsjtool zal motten opgaò. Diej iggen kirk zitte, zunt nit koàme vur te loestere noà 't woàd Goddes. Ze zunt koàme vur te zieë, watte kint en wiej dattenet aafbringt en offe nit zal blieve hange iggen prèdig. Der Barthelomee zal durch gen durp motte goà. Iggen durp wete de luuj, datte koàme zal en ze zitten aggen däör te wade of aate gen vinstere. Der Barthelomee geet nit durch gen durp, mè durch de weie. E zet: ich mot der Mertens adieë zage. En went de mam zet: ‘Zow vèr nit leever durch gen durp goà,’ zette kot-aaf: ‘nee’.

An de poàt van 't Séminèèr sjteet der ouwe president. Ze gunt lants 'm durch. Ze dunt der hood aaf väör der president en gunt lants. Ze woste, datte dao zow sjtòa en went ze lants zunt, waate ze: van dèm hingt alles aaf, ezu wiej in e leger de saldaote van ene generaal. Hun wetensjap en kinnes, hun geloof en deugd, alles, hun gans lève. Dè hat e book gesjrève uvver de theologie en daonève sjlaag gelivverd mit Dominikane en Jezuiete. E waor i Leuve

[pagina 87]
[p. 87]

en zow dokter wèëde in de theologie. Doew hòalete ze alle Dominikaner-theologie-gelieëde, die ze vinge koeëte bei-ee en 't wòad 'n promotie wiej ze i Leuve zelève nit waor gewest. Me koeët 't huure bis aggen däör. 't Waor es went inge zieng commandos gaof. Diej verbei komte, blefte sjtoà loestere. Wè gewonne houw, ka ginge zage. Mè de ganse gelieëde Dominikaner-orde wos, dat ze op e-nujts zowwe motte goà sjtoedeere vur dè nuje dokter bei te kunne howwe.

Dò wet vertild, dat zienge hèërnonk pastoeër waor op e boeredurp. Dao gonge - wiej e nog sjtoedent waor - hèr en da naom e ander sjtoedente mit, diej der hèërnonk de ouw gries haor noggen loeët i jooge. Dè zoot dan in zienge groeëte sjtool en loesteret en ergeret zich en sjloog mit de vuus op der sjtool en reep: ‘dat is verkieëd... dat is nit woeër... doe bis ene ketter...’ en da lachete ze allemaol en dronke ze op de gezondheed van den ouwe pastoeër zienge bitste wien... en waor 't wir good. Mer 't waor väör der sjtoedent der aaleup... wiej datte bei de promotie zow motte doà.

Ze vertille nog mieë van 'm en wiej ze de poàt i gonge, woste de sjtoedente 't allenei: went de pèëd woate gekeurd, gong der president kwantsies nao 't bisdom en lants de pèëd en woeë ene hings sjtong va bezunder kalieber, blèffe sjtoa en vergoot der bussjep en 't bisdom.

En doch waor der president mer e kink. Wente bènet, houwe 'n troerigheed in de owwe, wiej e kink, dat nuuks hat en alles vrogt... da waor e onbeholpe en beddelend... wiej e kink.

En daomit waor 't program aagegeve väör gidder preester: ze motte kling blieve wiej e kink in 't gebed,... ze motte hun land nit vergèëte, 't vieë en de luuj, 't koàn en der terref. Mè ze motte väöl sjtoedeere. Dat hent ze nuuëdig oppene prèdigsjtool en iggen kristelieër en ezoeë.

Gidderinge hat in 't Séminèèr e kèmerke. Dao is 't sjtil. Dat is, dat ze de welt zowwe vergèète. Boete zunt beum en in de beum sjpilt de zon en in de zon de väögel. Da kumpt de welt, nao 't kèmerke i. De ganse welt... diej bei der Hakkeret aavingt. Dao hingt noe 't zonlit an de moere, en op de tapieët in de groeëte kamere en blujje de dahlias iggene kollef. 't Koàn en der terref sjtunt op de gewande berg-aaf en bis onde in de dille. Ene boerejong geet mit e medje nogge veld. Ze lache en plukke bloome, roeë en blao. Ze werpe de bloome nòggen loeët i en sjnappe ze went ze valle. Ezu werpe rieke luuj mit geld, went ze wille laote zieë, wiej riek dat ze zunt. Diej twei, die dao gunt, zunt riek, nit a geld. Ze hent de zon, 't lit, de bloome en 't lève.

‘Zondig is cramignon.’

[pagina 88]
[p. 88]

‘Kumste?’

‘Ich kaom!’

Der Barthelomee vaggene Hakkeret geet nèven 't Virginie. Der Barthelomee wurpt bloome nòggen loeët i en kalt en 't Virginie loestert en laacht.

Waoväör nit? Zunt ze allebei nit vrei? Nit gidderinge, dè der toog aa hat, zal preester wèëde en 't is 'n ier, went inge der mood hat nog in der litste owweblik te zage: ich goàn nò heem. Went me geeslich wet, mot me alles verlaote en eenzaam en alling durch 't lève goà.

Virginie?

Der Barthelomee kiekt nao der terref en rupt nog ins dè naam, mè dan is alles-e-weg, en väör 'm op 't deuisjke sjteet 't kruuts. Christus hat der mond op va pieng en de heng zunt in de kramp um de nègel gebaoge. Nuuks in de welt geet zonder leed. ‘Ich han de welt erluuëst i leed. Och preester wèëde geet nit zonder leed.’

Da geet de bel. Der Barthelomee sjpringt op en ginge ka an 'm zieë, wat zich in zieng zieël hat aafgesjpild.

Nee, Barthelomee, ezu geet dat nit. Wè der duuvel wilt oetdrieve, mot dat andesj doà. Wat hot dèr gezaat?: ‘Vade retro, Satana!’ en wiej hot dèr 't gezaat? Fosj en hel? of sjtil en troerig? Dan zit der ene verloàre man.

Iggene beuisj sjwerft noe der Mertens durch 't hoot. E zow wel riek wille zieë, der Mertens en der ganse beuisj wille kope, de beum, de väögel en de deere. Waat Mertens, ich goàn mit uch, ich jaag mit uch, och iggene wingter i sjnieë en ies. Ich zal der beuisj gèle: went mie vadder sjturft, erf ich der Hakkeret en der Berghoof.

‘Dèr Barthelomee? Ich daat...’

Der Mertens hat ene glans iggen owwe. Dè zow 't versjtoà, wente der toog oetdieën en mit 't Virginie...! En der groeëtvadder? Dè zow 'm koàme hoàle en zage: ‘doe bis der litste van de Groonesjilds. Nit gidderinge ka preester wèëde. Mit dieng vrung, der Sigorski en 't Heiknipke is dat andesj. Vèr Groonesjilds hent vitsig hektare land. Twientig boender wei en beuisj. Ver hent keu en pèëd eh ene ras. Twei honderd jaor hat os famielige oppene Hakkeret gewond en noe hent vèr der Hakkeret gegole. Vèr zunt verwant an al de groeëte boere rontelum. 't Heiknipke is och ene boerejong. Mè de Peel is urm. Oere en oere wied is hei en dannebeuisj. 't Land verzoert onder de danne. Och noe, Heiknipke, wieste de kap mit de eekel nit mieë drugs, biste nog ummer e menke van de hei. Doe bis wiej de havver en der terref op 't zand. Heit dèr 'n hektare van ozze leem, dan zot dèr ozze Herregod danke op de bloeëte knee.

[pagina 89]
[p. 89]

Wir is der Barthelomee op zie kèmerke. E sjteet aggen vinster. E ziet nuuks van 't Séminèèr. E ziet der Hakkeret, de poàt, de daak, de gewande, 't durp Lutterendal, 't Virginie. En noe gans duudelich huuëte de wäöëd oet de Hillige Sjrif, diej der duuvel sjprook tot ozze Herregod: ‘Dat alles zal ich dich gève, wenste neervils en mich aabens.’ Mè dan richt der Barthelomee zich op en e rupt en sjreit. Dao is ginge dè 't huuët. E sjreit in de zieël en wurpt zich neer väör 't kruuts: ‘Vade retro, satana, gank-e-weg, satan. Der minsj en de ganse welt left nit va broeëd alling.’ En noe kriesjt der Barthelomee en e bent en e wet kling en e wit, datten 't nit alling ka oethouwe. E hat ozze Herregod nuuëdig, en wiej klinger datte wet, dao vuur 't kruuts, des te groeëter wet zieng zieël.

De jaore gunt um. I sjtudie en gebed, vallen en opsjtoà in der sjtried. Mè dat is noe eemaol 't werk van der duuvel, sjtried en plaoge, tempteere en plaoge. Landsem zinkt de kraft Goddes in zieng zieël en wente preester wed, gift der Barthelomee an Christus alles, zie hats en zie lève, zie versjtand en zieng zieël.

E'n is bleek wiej inge dè 'n lang rees aater der ruk hat, - dè murge van de preesterweiïng - en wiej inge, dè väöl hat mitgemakt; mè, e geet nao de preesterweiïng mit ene glans van de zon in de owwe... nit van de zon, diej uvver Lutterendal sjiengt, mè van 'n zon oet 'n ander land, woeë de hillige woeëne va zie durp.

Ze kaome de kirk i: der Hoeëgwurdigste Hèër Bussjep, honderd geesliche, dan de preester-candidate.

Ze gunt in 'n cadans va links nò rets, me ka mit paraminte nit andesj goà. Landsem gunt ze, in 'n cadans, nò links, nò rets.

Der urgel sjpelt en ze zinge: ‘Sacerdos et Pontifex’.

De madam er der Hèër Groonesjild zitte al ao, och de nonke en de tante!

En der ouwe Hèër Groonesjild en de madam en 't Truuke.

Ze zitte aovenaa rets,... in 't midde van de kirk. Godzegedank, dat ze 't bitste aa hent. Nit väör dit of dat! Ze drage 't bitste wat ze hent wal ins väör de luuj. Hej nit! Dat zunt noe hun paramente. Gister gonge ze nog mit de flattesjup durch gen weië en de vroluuj Nauwe de klompe aa, mesjie mit e loàk iggen zukke.

Wat dunks uch, ouwe Hèër Groonesjild? Wiej is 't? Dèr woolt der Hakkeret en der Berghoof bei-ee doà en der Barthelomee, der litste van tien generatioene hei der grutste van de Groonesjilds motte zieë i Lutterendal.

Aggen elter zit der Hèër Bussjep i vol ornaat. Um 'n heen sjtunt de professore en kanunnike en dèèkes en geesliche, alles i vol ornaat. De zon sjiengt oet de hoeëg vinstere in 't good van de

[pagina 90]
[p. 90]

paramente en op 't gezich en op de heng van der Bussjep en de geesliche en och hei en dao op 'n goote brosj en 'n oerkitte.

Daò sjteet der Hèër President, ouwe Hèër Groonesjild! Zit dèr 'm dao sjtoà? Wieväöl Hektare is e gans bisdom? Ich sjprèëk nit va keu en pèëd, me van de luuj. 't Hat in gans Limburg vunf honderd durpe en sjtèë en gidder durp hat zieng boerehäöf.

E sjteet daò!

‘Accedant qui ordinandi sunt!’

‘Komt naoder, wè geweid mot wèëde’. Ze wedde aafgelèze: och der Barthelomaeus Andreas Johannes Groonesjild. De famielige Groonesjild hat van wiej e begon de namen aaf te lèze, der aom op gehouwe... noe, hoste ze. Ze hent zich sjtil gehouwe, nee sjravele ze mit de veut en rammele de pedskupkere an de oerekittes en de kling goote kaoverkittes. De Groonesjilds hent brei rugke en gidderinge hat vitzig hektare land. Ze zunt gewend hönne naam aaf te huure lèze van der prèdigsjtool van de doeëdelies. Ze hooste en humsje!

Kiek, ouwe Hèër Groonesjild, dao is der president.

‘Scis illos esse dignos?’

‘Wit dèr, dat ze wurdig zunt?’

Dat is wiej bei 't oerdeel. Bei 't oerdeel zal ozze Herregod vraoge, wos dèr, president, dat ze wurdig waore? De geesliche en alle luuj kiekke nao der president. Dè sjteet dao en drupt de verantwoordlichheed, nit va zie lève alling. Mè van al die twientig preesterlèves en va honderddoezend luuj. Dat is ene laas dem e al jaore drugt. Der Hakkeret en der Berghoof zunt mer twei boerdereie.

Der President drugt de zurg väör al die preesterlèves en van al de luuj in 't bisdom. E hat get in de sjtim. - Is 't 'n traon? Get wat 'm tège hilt? E sjprikt: Troerig sjprikte! Of is 't vruid? Wiej went inge kriesjt va vruid: Quantum humana fragilitas nosse sinit: Väör wat misje-mäöglich is, weet ich en getuug ich, dat ze wurdig zunt väör dat ambt.

Hat inpen ezu motte sjprèëke zelève, wente 'n boerderei oetgaof?

Deo Gratias: Godzegedank.

Godzegedank, vèr zunt dao! dut de poàt op, vèr gunt i.

De luuj waore sjtil. Noe bewège ze zich 't Ergste is verbei!

Wat noe kumpt is e zitte en sjtoà, e goàn en koàme, bène en zinge.

De Groonesjilds zunt minnigmaol aggen doop gewes en bei de usjte hillige communioen en bei trow-feierlichheete. Ze weete: In de natoer zit de oerkraf van de welt. Iggene oethaot geet die krat durch de beum. Ene boer wit, dat, wenten 't zaod igge veld oet-

[pagina 91]
[p. 91]

wurpt, dat die krat in 't zaod wirkt. Der terref kumpt oet en wist. Och in 't vieë is dat! Ze hent oppene Hakkereth en oppene Berghoof usjte klas sjtambook vieë. Diej oerkraf van de welt geet durch de wolke en sjleet mit der blits in de beum en de hoezer. Hei in de preesterweiïng koàme alle Sacramente beiee. Hei is de oerkraf van de zieël. Diej kumpt oet gen himmel en zonder dit Sacrement is de ganse welt a nuuks. Rieke boere wèëde urm luuj en verlope kels zonder geloof. Vròluuj wèëde sjlave of deere zonder 't preestersjap en 't land verermt en verzowt zonder dat.

Hèër president, ich dank uch, bent der ouwe Hèër Groonesjild en e versjteet de waoëd, diej e och urges i zie book hat gelèze: ‘Tu es, qui restitues hereditatem meam mihi... Dèr geft mich mieng erfsjap truk’.

Wiej de Israëliete nò 't hillig land i trokke, verdeelete ze 't land. Gidder sjtam krep zie deel. Alling der sjtam va Levi krep gee land. Dat waor der sjtam van de preestere en dè zaat en bènet: ‘Tu es, qui restitues hereditatem meam mihi’. Dèr, Hèër, geft mich erfsjap, nit i boendere land, i weie en gewande, mè Dèr gift mich de zieël van 't volk!

Der Barthelomee, ocherm! E kriet 'n wurdigheed, diej benao nit te dragen is. De jong preestere allenui, ocherm, ze zunt wiej kinger, gesjlage en uvverweldigd. Wiej Christophorus mit ozze Herregod oppen sjowwere. Ze zulle ozze Herregod motte drage en 't is ozze Herregod, dè 'n drugt.

Dan geet der urgel; oet alle registere! ‘Te Deum’ wet gezonge. Dan ka me sjtoà en is alles good en gedoà. ‘Tu es sacerdos in aeternum: dèr zit preester in ivvigheed’.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken