Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Spel der heiligdomsvaart (1937)

Informatie terzijde

Titelpagina van Spel der heiligdomsvaart
Afbeelding van Spel der heiligdomsvaartToon afbeelding van titelpagina van Spel der heiligdomsvaart

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.36 MB)

Scans (2.99 MB)

XML (0.12 MB)

tekstbestand






Genre

drama

Subgenre

toneeltekst (modern)


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Spel der heiligdomsvaart

(1937)–Jacques Schreurs–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige

Naspel.

Terwijl de spelleider spreekt en tegelijk zijn figuren opvoert, die groepsgewijze tusschen volk en kinderen hun pantomimen spelen, worden, door kunstenaar en ambachten, de torens met rouw behangen; zwarte vlaggen waaien uit de galmgaten en torenvensters en midden op het plein verrijst een katafalk; toortsen worden ontstoken in het vallend duister en tegen de nartex van 't gebouw verschijnt eenzaam de dood als koning, met de kroon van Lotharingen.
SPELLEIDER:

Geschiedenis, gij kunt gaan en ook gij, Legende, hebt uw werk gedaan.

Ik dank u voor de schimmen, die gij opriept in onze verbeelding. Schaduwen slechts, doch groot genoeg om ons te verbijsteren en te verschrikken.

Gij kunt gaan (zij gaan af), want dit naspel wil ik doen spelen in een tijd, die nog geen geschiedenis en geen legende werd: temidden van u, levenden, kinderen van dezen tijd, verzameld rond dit eerbiedwaardig heiligdom, dat als een prachtig schrijn de relieken bergt der Heiligen, die dezen grond geheiligd hebben.

[pagina 61]
[p. 61]

Menschen! Wat is een koning? Wat een koninkrijk? Een handvol stof, die God verstrooit. Het leven gaat door: het spel der menschen wordt door geen begrafenis onderbroken - noch van een koning, noch van een koninkrijk!

Eeuwen wentelen over eeuwen als molensteenen, en alle leven wordt vermorzeld als graan. Zooals het graan is, zoo zijn de menschen: altijd dezelfde menschen en hetzelfde graan.

Verwondert u dus niet, als gij op dit tooneel u zelf herkent in wijzen en dwazen, want dit spel is als een spiegel gesteld voor uw aanschijn, waarin gij om beurten Gods toorn en glimlach weerlichten ziet! En dit spel is voor u een symbool!

Gij zijt, mijn volk, het volk van toen en het volk van toen zijt gij.

Gij zijt de koning op het witte paard, die in zijn overmoed zijn kroon verloor, en uw dochters zijn de dochters van een koning, doch niet allen even wijs en vroom.

Gij zijt de bisschop, die zijn staf draagt als een herder en die zijn stok en zijn schalmei niet spaart, maar uit beiden zijn wijsheid doet bloesemen in melodie.

Hij verschijnt in de poort der kerk.

Gij zijt, mijn volk, de kunstenaar, stout van verbeelding, die de dingen ordent in zijn brein en tot schoone vormen verbindt en een vromen, geheimzinnigen ernst weet te paren aan de werking van een blijmakend licht.

Hij verschijnt.

Gij zijt de ambachten en de beroepen: de arbeid als zegen, de arbeid als schoonheid, als vreugde: God geve u arbeid!

En gij zijt de dienstmaagden des konings, zijne bruiden, gij zijt de vroomheid,

Ambachten en zusters verschijnen.

en gij zijt nog meer!

Want gij zijt de grappenmaker op de marktplaats, de schoone leugenaar en de man, die beren leidt; de blinde, die zich misleiden laat en de bult, die zich laat kloppen op zijn wanstaltigheid.

Zij verschijnen.
[pagina 62]
[p. 62]

Die allen zijt gij, mijn volk; en gij zijt man en maagd en het kind, dat bellen voor zich opblaast als flonkerende werelden en zijn bal draagt als een heelal.

Kinderen.

Gij zijt zeer oud en niet veel veranderd, mijn volk, want immer nog vereert gij afgoden, helaas!

 

Want zondaars en zuiveren, heiligen en heidenen, zijt gij lustig van zinnen en een lustig volk: gij danst rond de katafalk van een koning en maakt goede sier bij de uitvaart van een koninkrijk.

Men ziet hen doen.

Gij zijt altijd dezelfde: gisteren, heden en morgen; gij verzamelt u rond de relieken uwer Heiligen en kust hun beenderen als bloemen, om u uit te storten op het marktplein en in de herberg, waar gij u thuis voelt als de bij in haar bloem; aan uwe kerk grenst immer nog uwe kermis, uwe vroomheid aan uwe vreugde en aan geen enkel ander volk is de Blijde Boodschap beter besteed dan aan u!

Wijsheid en dwaasheid kruisen zich in u als zwaarden, doch de dwaasheid overstemt de wijsheid, zooals de lach het leed.

Maar dwars door allen draagt Christus zijn kruis en wijzen noch dwazen kunnen Hem ontwijken.

Achter de katafalk verrijst een groot zwart kruis.

In den lach is Hij en in het leed, maar niet in beiden dezelfde. Er is heerlijkheid in zijn bloed en aan zijn heerlijkheid is bloed. Maar het leven blijft hetzelfde, hetzij men het van een kruis beziet of van een troon - doch anders weer ziet men het door glorie, als door bloed en tranen.

Onder één hemel ligt immer nog een slagveld op een hoornstoot afstand van het Marktplein en de hoorn van Roland gaat in het gedruisch der orgels verloren. De plaats, waar men bloedt, ligt immer nog naast het plein, waar men zich verblijdt; en leven en sterven, doodkist en wieg zijn slechts gescheiden door een leemen wand.

[pagina 63]
[p. 63]

En boven alle leven rijst koninklijk de Dood. Hij

Verschijnt.

draagt de kroon van Lotharingen: dat is uw kroon!

Aan den einder van ieder leven staat hij:
met de kroon des konings,
met de mijter des bisschops,
met de huif van Amalberga,
met de kap van Siginand.
De zondaar noemt hem een zondaar,
de heilige noemt hem een Christen en
Broeder Dood!

DE DOOD:

Present!

SPELLEIDER:

Het woord is aan u!

DE DOOD:

Mijn lijkrede op den koning zal kort zijn, want zijn leven noch zijn koninkrijk waren lang.

(In den toren begint de doodsklok te luiden; uit de verte de doffe slag der trom; het orgel begint te spelen en plots staakt alle volk zijn beweging en alles is doodstil; in die stilte nadert, door fakkeldragers voorafgegaan, de stoet: de koningskinderen met 't lijk haars vaders, dan hertogen van Lotharingen en krijgers. Allen, als de stoet verschijnt, slaan een kruis - de koning wordt opgebaard op de katafalk, door brandende toortsen verlicht, en terwijl allen nederknielen, spreekt de Dood.)

En daar ik geen redenaar ben en de koning
mijn mond geen aanleiding geeft, zich in
lofspraak te buiten te gaan, wil ik dit
lijk met geen leugens versieren en het
evenmin met een rechtspraak beladen,
waartoe ik de bevoegdheid mis.

Een koning verlaat het tooneel
en een ménsch verschijnt in dit uur voor zijn

Maker, die zijn Volkomenheden in 't geweer werpt tegen elkander en bij het kruisen hunner
zwaarden zijn oordeel wikt en weegt.

[pagina 64]
[p. 64]

Laat ons dan, gedurende dit kort en wonderlijk duel, den koning gedenken en bidden
voor zijn uiteindelijke zegepraal,
opdat, als eens de bazuin zal blazen,
zijn beenderen zich zegevierend mogen rekken en hij verschijnen moge voor de groote parade aan de rechterhand van den Koning.

ALLEN:

Zoo zij het!

DE DOOD:

En zingt tot slot van dit schouwspel, gij levenden, vergaderd rond de gebeenten der Heiligen, uw geloof in de verrijzenis der lichamen en de glorie en de verschrikkingen van dien Dag.

ALLEN:

Dies irae, dies illa, enz.

SLOT.


Vorige

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken