Gedichten (2 delen)

[303] Lyktraanen, oover Andries Bikker, heer van Engeleburgh, raad, en oud burgemeester, &c. (p. 502)

toelichting	Op 24 juni 1652 overleed de bekende Amsterdamse regent Andries Bicker (geboren in 1586). Hij werd in de Oude Kerk begraven. De zomer van dat jaar was zeer heet (vgl. de op dit gedicht volgende gedichten no. [304] en no. [305] van hetzelfde jaar). Het hier behandelde gedicht staat op p. 372-373 van Six' bundel.
annotatie
titel	heer ... burgemeester: Bicker was heer van Engelenburg sinds 1646, hij had zitting in de Raad van 1622 tot zijn dood en was in de periode van 1627 tot 1649 tien maal burgemeester (Elias, Vroedschap i, p. 346).
1	de Doelestraat, en gracht der kluuvenier: de Kloveniersburgwal en de (in het verlengde daarvan liggende) Nieuwe Doelenstraat. Bicker woonde aan de Kloveniersburgwal, nabij het Oudemanhuis (Elias, Vroedschap i, p. 346).
2	benaauwder, van die kyken: nu nog benauwder door de massa van toeschouwers
3	getier: geweeklaag
5	zoo: even (wordt opgevat in als, r. 6)
	ommegangh: ‘gelopen te hebben’
7	Aan: sluit aan bij Vraaghde (r. 5)
8	saatigh: bedaard (Kiliaan, 1599 verklaart satigh met ‘Placidus, modestus, temperans’ en noemt het woord ‘vetus’)
	verbreidde: uiteenzette (r. 9-36 is in de directe rede gesteld)
9	werd: wordt
10	steebooden: stedelijke beambten
11	Geleidt: Voorafgegaan
	meederaadt: de andere raadsleden (de Raad bestond in Amsterdam uit 36 leden, Elias, Vroedschap i, p. xxxiv)
13	flus: zo kort geleden nog (wnt iii, iii, 4592)
14	aan dien naam, en braave stammen: aan de edele stamboom van die naam
15	waapenkroon: kroon boven het (Amsterdamse) wapen
	chalcedon: een fraai getinte doorschijnende steen
16	van twaallef zulke vlammen: onder twaalf zulke gloeiende stenen. In 1645-1650 hadden zeven leden van de familie Bicker tegelijkertijd zitting in Amsterdamse bestuurscolleges (Elias, Vroedschap i, p. xci). In 1652 heeft Six kennelijk weet van nog meer hoge functies in deze zeer grote familie.
17	Een suil van 't Haagsch gebouw: dwz. Een pijler van de Staten-Generaal. In de jaren 1646-1648 was Andries Bicker gedeputeerde ter Staten-Generaal (Elias, Vroedschap i, p. 346).

[p. 527]

18	En ... schaalen: dwz. En rechtvaardige wetten uitvaardigt (als een geblinddoekte Justitia met zwaard en balansweegschaal)
19	den Raad: in 1637-1639 en 1650-1652 was Bicker Raad ter Admiraliteit te Amsterdam (Elias, Vroedschap, t.a.p.).
21	Besorger: De ‘verschaffer’. In 1641 werd Bicker bewindhebber van de voc (Elias, Vroedschap, t.a.p.)
21-22	de spil ... maatschappyen: de wolspil die door de Oostindiër gedurig gedraaid wordt in dienst van de voc (zodat de voc er ‘goed garen bij spint’?)
23	slisser: ‘beëindiger’ (wnt xiv, 1830, deze plaats)
24	Sweed en Pool, by Sweed, en Deen: In 1627-1628 was Bicker gezant in Zweden, Polen en Brandenburg, in 1635 in Zweden, Polen en Denemarken en in 1645 alleen in Zweden (Elias, Vroedschap, t.a.p.). Tussen Zweden en Polen en Zweden en Denemarken werd reeds vanaf het begin van de zeventiende eeuw oorlog gevoerd in verband met de hegemonie in het Oostzeegebied. Waarschijnlijk denkt Six aan een rol van Bicker bij het Zweeds-Poolse verdrag van Stuhmsdorf (1635) en het Zweeds-Deense van Brömsebro (1645).
	heet in 't stryen: verhit geraakt door de (langdurige) oorlogvoering
25	Vaader van de loffelykste vree: Six doelt op Bickers rol als gedeputeerde bij de onderhandelingen voor de vrede van Munster (1648) (Elias, Vroedschap i, p. xciii).
26	wyl de werreld stond: terwijl de hele wereld eerbiedig rechtop was gaan staan
	by grooten: door heersers
27-29	die ... geboort: die, toen hij voorzag dat er weldra een burgeroorlog in stad en staat geboren zou worden, die bij de geboorte smoorde
29	met uitlaat van den rok: door van de mantel ... afstand te doen
30	maar niet van grooter eere: maar dan wel om groter roem te oogsten (‘maar zonder van groter roem afstand te doen’)
31-32	Om ... Heere: Om namelijk de heersersmantel van een machtig heer (Willem ii), waarin vermoedelijk een juk voor onze hals verborgen was, af te weren
33	sloovernys: gesloof (wnt xiv, 1925 is deze afleiding alleen bij Six van Chandelier tegengekomen)
34	Dry kruissen tyds: Drie maal tien jaren (een kruis is een periode van tien jaar, vgl. wnt viii, i, 431). In 1652 was Andries Bicker al dertig jaar lid van de vroedschap.
	op dry kruissen van ons waapen: dwz. gezeten op een zetel met ons wapenschild met drie kruisen (het Amsterdamse wapen)
35	't derde been: een stok
	heel: helemaal (bij zijn overlijden was Bicker 66 jaar oud)
36	Werd: Wordt
37	brak: onderbrak, beëindigde
	die vroome ziel: nl. de man die het bericht meedeelde (vgl. r. 5-8)
38	seere: aangedane, bedroefde
40	't saaligh Engleburgh: dwz. de hemel
41	het hoofd van 't saalighst kruis: God
42	heersch: zetel, verblijf