Gedichten (2 delen)

[335] Zielmisse, aan Pieter van Alteren Fiskaal der Admiraaliteit (p. 564)

toelichting	Een door Six uit Frankfurt geïmporteerde partij handelswaren (droogery, r. 8) is wegens een verkeerde tenaamstelling aangehouden door Amsterdamse tolbeambten. Six moet een hoge belasting betalen voor hij over de goederen kan beschikken. Hij benadert een oude schoolkennis, nu een hoog belastingambtenaar, om de goederen, vrij van de geheven belasting, uit handen van de douaniers te krijgen. Het gedicht is afgedrukt op p. 420-421 van zijn Poësy.
annotatie
titel	zielmisse: Een mis om een verloren ziel te bevrijden (vgl. r. 22)
	Pieter van Alteren: Mr. Pieter van Alteren, heer van Jaarsveld (Middelburg, 1621 - Amsterdam, 1667), Raad en Advocaat-Fiscaal van de Admiraliteit in Amsterdam vanaf 20 augustus 1650 (Elias, Vroedschap i, p. 433)
2	den Rhynstroom af is, in den hel gevaaren: is vanaf de Rijn de hel in gevaren

[p. 596]

4	lydt: heeft ... te verduren
6	Deed 't geen onnoosle pen, het hoorde: Als de pen die die naam verkeerd schreef, dat niet in onschuld deed, dan behoorde zij
7-8	Maar ... droogery: Maar het is het drankglas dat nu zoveel tol eist als de hoeveelheid belasting over de kruidenwaar. De onjuiste tenaamstelling was dus te wijten aan drankmisbruik en die fout kwam Six nu op een tol over de geïmporteerde waar te staan.
8	Wat is dan ons verscheel: Wat is dan eigenlijk het geschil tussen ons (de fiscus en mij)?
9	Of soekt men 't op waardeeren?: Wil men dat geschil soms zoeken bij de vaststelling van de waarde van de partij?
10	Zoo ... smeeren: Dan vindt men allicht een stok om de hond te slaan (wnt i, 1454)
11-12	Hoe ... quam: Hoe ziet men kans in Amsterdam een niet eens geïnspecteerde vracht uit Frankfurt voor het hoogste bedrag aan te slaan?
13	Wat Herkles zal 't nu lossen?: Welke Hercules zal nu myn goed uit deze hel (vgl. r. 2) bevrijden? Hercules daalde af in de onderwereld om Alcestis te bevrijden. Hij wist daarbij Cerberus te overweldigen (vgl. r. 14).
14	Cerbren: Cerberussen, helhonden (metaforisch voor: tolbeambten)
	om daar kinvet van te schossen: om zich daar een vette kin aan te vreten (wnt xiv, 915-916, deze plaats). Voor de inners van het tolgeld zou er dus voordeel te halen zijn uit de situatie, meent Six.
16	lichtlik: zonder veel moeite
	paapemis: paapse mis
18	Rhadamanthus strengh gewys: de strenge uitspraak van Rhadamanthus (rechter van de hel)
20	vooghd: bewindhebber
21	Fiskaal, Kalangiemaaker: Belastingambtenaar, functionaris die uitspraak doet in zaken van belastingontduiking (vgl. wnt iii, ii, 1957-1958)
23	Leeft maar uw oude gunst: Als slechts uw vroegere goedgunstigheid (jegens mij) nog bestaat
24	werd: zult ... worden
	ik Orfeus, om de kunst: en ik, wegens mijn rijmkunst, Orpheus. Six zou dan door zijn ‘lierspel’ immers een ‘ziel’ uit de onderwereld halen.