Gedichten (2 delen)

[345] Papierebeen voor Jan van Galen, bevelhebber, en vryheer van de Middellandsche zee (p. 583)

toelichting	Het gedicht bezingt Jan van Galens overwinning in de zeeslag bij Livorno (14 maart 1653), die een einde maakte aan de Engelse suprematie in de Middellandse Zee. Het is kennelijk geschreven vóór het bekendworden van Van Galens dood: hij bezweek op 23 maart aan zijn verwondingen. Het gedicht staat op p. 435-436 van Six' Poësy.
annotatie
titel	Jan van Galen: de zeeheld Jan van Galen (1604 - 23 maart 1653)
	vryheer: bevrijder en gebieder (vgl. wnt xxiii, 733)
2	voor vroom, en stout: voor rechtschapen en dappere daden
3	't brein: het hoofd
	met boegen van fyn gond: met een fijngouden kroon van boegsprieten, een ‘corona rostrata’ (vgl. gedicht no. [342], r. 138)
4	Vereere: Mag ... leveren
	swaanewieken: zwanevleugels, dwz. de vleugels waarop een dichter zich verheft, zijn versregels
5	Maar: dwz. Maar het mag zo zijn, dat ... dat wèl doen!
9	opgewassen, in de baaren: in de golven, op zee opgegroeid. Van Galen was vanaf 1630 het ‘Zeehopmanschap’ opgedragen en hij had bijvoorbeeld reeds deelgenomen aan de slag bij Duins in 1639 (Knuttel 7512 (1654), p. 6 en p. 24-26)
10	Gevoestert voor: Opgekweekt voor de strijd tegen
	Kastiljes: Spanjes
11	in de straat: in de Straat van Gibraltar
12	myn rymbasuin: subject bij vermaaren (Van Galen, r. 9, object)
	vermaaren: de roem van ... trompetten
13	in 't aansien van Florencen: in het zicht van Florence. De slag vond plaats voor de kust bij Livorno.
14	Gibraltars gorgel: de keel bij de mond van Gibraltar, dwz. de hele Middellandse Zee
	vlot: drijvend
15	forts: fors
	den [...] behemot: het monsterlijk grote ... dier (Job 40:10)

[p. 614]

18	haar barnende gesicht: hun brandende ogen, dwz. hun schietgaten
19	schicht: pijl
20	klaar fenyn: louter gif
22	hard: onaangedaan
24	voor een schenkel: boven het bezit van een onderbeen
25	Die dwars door ys, en yser dorste streeven: dwz. Jacob van Heemskerk. Six citeert uit Hoofts grafschrift op die zeeheld in de Oude Kerk (Schenkeveld-van der Dussen, 1983 b, p. 269). Vgl. ook de afbeelding in Heinsius, 1616, p. 2.
26	meede alzoo: op precies dezelfde wijze
	verlemt: verminkt (wnt xx, 805)
27	een hart [...] onbeklemt: dappere inzet zonder angst
28	den slagh: de slag bij Gibraltar in 1607
32	breidt: uitbreidt
	die leeft in lof herschaapen: die zal voortleven in de roem, die hem steeds tot leven zal wekken in de herinnering
33	Geen [...] kan [...] sterven: Een ... kan niet uitsterven, in vergetelheid raken
	by: vanwege
35	eert [...] met: zal ... voorzien van, vereren met
36	Den nyd: De Afgunst
	erve: nageslacht
37	Het zy: Of ... nu
	zal noemen: een erenaam naar enig lichamelijk gebrek kwam in die tijd meer voor; als voorbeelden noem ik de namen van admiraal George ‘the Stilt’ Monk en kapitein Jan Pietersz. Eenarm of Denarm.
38	naa: naar
	aangelascht: vastgemaakt
39	die op geen Duivels past: hetgeen hier geenszins van toepassing is op welke duivel ook. Six herinnert aan het vaste geloof dat de duivel altijd enigszins mismaakt is als hij zich in menselijke gedaante manifesteert.
40	roemen: eren als