Gedichten (2 delen)

[609] Het tweede gezangh (p. 854)

toelichting

Dit gedicht is afgedrukt in Six' bundeltje Vreughde-Zangen op de vrede van Munster van 1648 (vgl. de Toelichting bij no. [218]). Bij zijn herziening van de gedichten uit dat bundeltje heeft Six dit gedicht buiten beschouwing gelaten: het komt niet voor in de bundel van 1657. Wel heeft hij r. 21-24 van dit gedicht omgewerkt tot het vierregelig gedichtje no. [276], dat op p. 347 van zijn Poësy is afgedrukt. Kennelijk werd het hier behandelde gedicht door Six van onvoldoende waarde geacht om in een al of niet omgewerkte vorm in zijn bundel van 1657 te worden heruitgegeven. In het bundeltje Vreughde-Zangen staat het op fol. (a4) recto-b recto, achter de kennelijk als eerste gezangh opgevatte vreugde-zangh (gedicht no. [219]).

[p. 821]

annotatie
1	speel: laat klinken
2	t'zaamen schiet: samenstromen
3	uwe groote Goôu: blijkens r. 23 hieronder te identificeren als de Amsterdamse magistraat
6	trouwste: oprechtste
7	In spijt van die 't hier schijnt te spijten: In weerwil van hen die er hier (in de stad, het land?) een afkeer van schijnen te hebben
8	Of die uytwendigh 't wilden rijten: dwz. Of van hen die er publiek voor uitkomen dat zij die (nl. de zaal'ge Vreede) uiteen zouden willen scheuren
10	Haar buld'ren snoeren met gezwijgh: Leggen hun kanongebulder het zwijgen op
11	punten: lans-, zwaardpunten
	op ons aangehitst: tegen ons opgehitst
12	Verstompen, hoe zy zijn gespitst: Worden stomp, hoezeer zij ook zijn gescherpt geweest
13	klaare: schitterend-heldere
15	een buyl: een buidel, een massa
16	op Heeren weegen: over 's heren wegen
18	zy raakt niet licht uyt war: dwz. zij (de Oorlogh) zal zich niet gemakkelijk kunnen bevrijden
19	sleep: moet ... slepen
	naader 't spinzel buys: naar het spinhuis
20	zeel: moet ... vastleggen
	dat kruys: die ellendige plaats
22	Zijgh: Moge neerzitten
23	't Nieuw Stadthuys: Six' blik is kennelijk in de toekomst gericht; eerst op 28 oktober 1648 werd de eerste steen voor het nieuwe stadhuis van Amsterdam gelegd.
24	deeden nooden: lieten uitnodigen. De vrede met Spanje zou dus vooral ook een Amsterdams initiatief zijn geweest.
27	blauwe: het bijvoeglijk naamwoord dat ook een epitheton van de duivel is (wnt ii, ii, 2794)
28	by de naald: nl. in 't spinzel huys, r. 19 (vgl. ook naay, r. 33)
29	Astrea: de godin der gerechtigheid, hier te identificeren als de zaal'ge Vreede
30	nu kreukende: dwz. nu gezeten op
32	't spook: nl. d'Oorlogh
	wat stijver voort te jaagen: dwz. wat op te jagen, zodat zij wat stugger doorwerkt
33	kloek: vastberaden
34	Haal in: Herstel, Maak goed (wnt vi, 1674)
	meest: bovenal
36	roey en pees ontfaan: met de roede en bullepees krijgen
37	verdiende vruchten: door u vervaardigd naaiwerk, dat dient als herstelbetaling
38	Op [...] outers zullen luchten: Zullen op ... altaren prijken (wnt viii, ii, 3166)
40	Uw schandlijk: Tot uw schande

[p. 822]

42	staat: gegrondvest is
44	Haar wijsheyt duurt, maar dat verout: Hun wijsheid zal immers duren, maar die materialen zullen worden aangetast door de tand des tijds (tussenzin)
45	Men zal: hervat r. 41
	haar: nl. den wijzen Magistraat
	rooken onze harten: onze harten als brandoffer offeren, dwz. onze innigste dankbaarheid betuigen. wnt xiii, 1278 citeert deze passage als bewijsplaats onder rooken en kiest daarvoor de nagedrukte versie van het gedicht in de bundel Olyf-Krans Der Vreede van 1649 (vgl. de Toelichting bij no. [218]).
46	Laat d'Oorlogh breeken uyt: Ook al zou de Oorlogh uitbreken (ook in de zin van: uitbreken uit het spinzel huys)
	tarten: uitdagen, ophitsen
47	op onze Stroomen: dwz. onze wateren aan te vallen, ons gebied te bedreigen
48	Die valschen Taag, noch Iber schroomen: onze Stroomen, die bevreesd zijn voor Taag (nl. Portugal) noch Iber (de Iberus, de Ebro, dwz. Spanje)
49-50	Wie ... getroost: Hij die, toen hij nog niet eens zo sterk was, zijn vijand heeft afgeschud (nl. bij de vrede), kan hem nog beter de baas als hij zelf sterker is geworden (in de vredestijd). Met deze sententie verzet Six zich tegen de gedachte dat de gesloten vrede het land zwakker zou maken tegenover de later misschien opnieuw aanvallende vijand.