Schatkamer der Nederlandsse oudheden. Of woordenboek, behelsende Nederlands steden en dorpen, kasteelen, sloten en heeren huysen, oude volkeren, rievieren, vermaarde luyden in staat en oorlogh, oudheden, gewoontens en lands wysen

[Leeuw]

LEEUW; weleer in het wapenschild der Frankische koningen; volgens Hunibaldus, Batav. 176 pag. en in die der Neerlandsse prinssen, optrekkende in den heiligen kruisvaart; van welken, 189 bl. volgens Munsterus, Cosmograph. 2 lib. 124 pag. alwaar om ook Oudaan van de Leeuwen spreekt, ontrent Jan van Henegou, boven, 156 bl.

Dus hebben niet alleenlyk verscheidene der XVII provincien, Leeuwen in haare wapenschilden, als; Holland, Zeeland, Overyssel, Gelderland, Friesland, Uitrecht, Henegouw, Lutzenburg, Namen, &c. maar siet self alle de gemelde, in den omtrek van een Leeuw begrepen, by Strada, van den Neerlandschen oorlogh; gelyk het selve ook aanteekend Guicciardyn, 1 lib. 7 pag. uit Michael Aitsingerus van Oostenryk.

Immers voerd Holland een Leeuw, of met een slagswaart en een bundel pylen, of vasthoudende de vrye hoed, op een speer geset, binnen een Thuintje. Siet onse gangbaare dub-

[p. 196]

beltjes en allerlaatst gemunte Doiten, en lees Parival, Vermaak van Holl. 204 bl.

Maar, quamje wel immer te vooren, dat hertog Karel de Stoute by sich selven een besluit had opgevat, van alle de XVII Provincien onder een koningryk te betrekken, het geen de naam van Leeuw sou voeren? van het koningryk hoor Karel self gewagen, by meergenoemde Verhoek, Treurspels 4 Bedr. 5 Ton. 45 bl.

Gy vorsten, die 't geluste om myn gebied te sien,
Nu treetge op Zeelands grond, een graafschap; kon 't geschiên,
En sagh ik kans 't verschil van seden, taalen, wetten,
En vryheên van elks land op eene wys te setten,
Gantsch Neerland saagtge in een groot koningryk herschikt;
De wapenschittring, die my steeds in de oogen blikt,
En Fransse listen syn 't, die myne toeleg stutten.

Het bewys van de naam Leeuw, is tegenwoordigh my niet by der hand; maar merk ondertussen aan, dat de Leeuw, onder gr. Willem de I, op het Hollandsse geld, word allereerst ontdekt; volgens getuigenis van dikwyls aangetrokkene Alkemade, Graaflyke Penningen, 41 bl. aldaar ook Meyer aanhaalende, die, soo als Munsterus, het voeren der Leeuwen, op hunne schilden, de Neêrlandsche Kruisvaarders toeschryft.

Maar, sacht hier! de liefde der Medalikunde wil niet dat ik onse Neerlandsse Leeuw soo ras verlaat. Sy legt me drie sinnebeelden voor, die se by deese plaats wil hebben ingelascht.

I. De koning van Spanje, nevens den Paus staande, bied onse Leeuw den olystak, maar houd in syn slinkerhand een halsband gereed, om hem vast te sluiten. De woorden syn: LIBER REVINCIRI LEO PERNEGAT; dat is, de vrye Leeuw weigerd weder geboeid te worden.

Op het ruggestuk, legt onse Leeuw, aan de pilaar der Inquisitie vastgebonden, terwyl een muysje (verstaa prins Willen de I) den halsband komt aan stukken byten. Het opschrift is: ROSIS LEONEM LORIS MUS LIBERAT; dat is, de muis verlost de Leeuw, door 't knagen van de zeelen. Siet de Medal. Histor. 37 bl. op het jaar, 1579.

II. Maar deese volgende, van Lodewyk de XIV, is voor een Neerlands hert ondraaglyk, edoch met eene bespottelyk. De afgevilde huyd van de Neerlandsse Leeuw hangt, nevens der Staaten Pylen, aan een geknotte boom, met een muir-

[p. 197]

kroon gedekt. Beneden sit het schreijende Nederland, tussen een neerliggende koe en een visschers schuitje; met deese trotse en onwaare byschriften, boven; ULTOR REGUM; dat is, de wreeker der koningen: en beneden; BATAVIA DEBELLATA. MDC LXXII. Het door den oorlogh verwonnen Holland, of (liever in het algemeen genoomen) Nederland. Siet de Schauwmuntzen uber die regierung Ludwig des Gressen, 251 bl. op het jaar 1672, synde, in de verbeeldinge, wel de sin, maar niet de schikkinge, met de myne gelyk.

Doch, wy setten dat by syn andere opschriften. I. EXPEDITIO BATAVICA; de veldtogt tegens de Hollanders. II. PERRUPTIS BATAVIAE CLAUSTRIS; de passen van Holland hebbende doorgebrooken. III. BATAVIA, VICTORIIS PERAGRATA; Holland met verwinningen doorgereist. IV. CASTRIS BATAVORUM CAPTIS & DIREPTIS. De legerplaats der Hollanders ingenoomen en geplonderd. V. INCENSA BATAVORUM CLASSE; de vloot der Hollanders hebbende verbrand, &c. Siet het gemelde Boek, met seer valsse en alleen pluymstrykende byschriften opgepropt.