Schatkamer der Nederlandsse oudheden. Of woordenboek, behelsende Nederlands steden en dorpen, kasteelen, sloten en heeren huysen, oude volkeren, rievieren, vermaarde luyden in staat en oorlogh, oudheden, gewoontens en lands wysen

[Rhynouwe]

RHYNOUWE, anders Rhynauwe; door Rochman weder in een Teekening en door J. van Vianen, voor Specht, in een Print vertoond; een oud Heeren Huys aan den Rhyn gelegen, in het Sticht, Oostw. van Uitrecht, tegenover Vechten en Wiltenburg.

Van het afbranden deeses Huyses, door die van Uitrecht, gedenkt een Oud Geschrifte, by Matheus in gemelde Observat. ad Basium, 242 pag.

De Abdye van RHYNSBURGH heb ik naauwkeurigh bekeeken en aangemerkt, A. 1705, den 6 Junii: als wanneer my voor eerst ontmoete een Laan van seer hooge boomen, recht voor het Kerkhof, en ter syden een brave brok vervallen muirwerk.

Ik sag daar op, dat de peinanders of stutten van de kerktoren waaren van ongemeene groote moppen; maar dat deese, aan de toren self veel kleener waaren.

Achterom gaande (want het geheel is van een grooten om-

[p. 288]

trek, vond ik ter syden leggen twee schachten van gebrooken kolomnen, nevens haar kapiteel.

Vorders, buiten de mooye ringmuir van het kerkhof, quamen my voor twee swaare rompen van de Abdye; van welke de eene was seer hoogh met 6 kanteelen en 2 doorgaande vensteren: maar de andere romp was van een breeder omtrek, had eene poortje en veel ronde nissen, onder een achtkant torentje.

En dus bevond ik het Gesicht van de verwoeste en vervallene Abdye. Wat nu de Afbeeldinge betreft, die van Pars gevaltme geensins; want men behoorde te sien, by den hoogen romp staande, op de tweede brok en haar binnenste nissen of gewelfselen. Heb dan u medegedeeld een Gesicht, in den jaare 1616, door Fredr. de Wit, in het licht gebracht.

Ondertussen ben ik ook in het kerkje getreden. Daar sag ik, behalven de kapell der Vermandoysen, in de muir de naamen van Willem en Aleidis; in deese kerk begraven.

Tot noch toe van de tegenwoordige stand deeses kloosters; nu eens van haar 1. Gelegenheid, 2. Over-oudheid en 3. Vernielinge.

I. Rhynsburg is een dorp in Delfland, een driehoek maakende met Katwyk op Rhyn en Oestgeest, beneden Leiden. Word self een stad geheeten by Hermannus Contractus en Lamb. Aschaffenburgensis, ad Ann. 1047. Sie Boxhorn. Stedeb. 8 bl.

A. 972, sloegh graaf Diderik de II, by Rhynsburg, de Friesen; deselve naderhand straffende met de blame van laage deuren; te weeten om niet als gekromt (een teeken van onderdaanigheid) in de huysen te treeden. Veldenaar, in Did. de II. 10 bl. de Gouwenaar, 20 bl. Scriverius, by Goudhoeve, 244 bl.

II. Het klooster is geweest eene der kasteelen van het Roomsse legerhoofd Drusus; ik segge, het is op de grondslagh van een vernield kasteel geplaatst en met haar grove tras-steenen opgemetseld. Van Leeuwen, Batav. 197 bl. Scriverius, Goudhoeve, Van der Houve, by Pars, Rhynsburgs. Oudh. 318 bl. van welke ik my meerendeels alhier heb bediend.

Bewys? allerhande steenen met Roomsse letteren, Rooms huysraad, Roomsse Geldmunten en Gedenkpenningen. Boxhorn. Stedeb. 214 bl. Scriverius, Nader Verklaar. van Oud-Batav. 21 bl. Orlers, Leid. 1 D. 11 bl.

[p. 289]

De stichter is geweest bovengenoemde graaf Diderik de II. naa syn bevochte verwinninge, hier, als een teeken van dankbaarheid, settende een kerk ter eeren van S. Laurens; naderhand, door vrouw Petronella, in een deftigh Benediktyner nonne klooster verwisseld; te weeten, A. 1133. Goudhoeve, 224 bl. op of ontrent de grond van haar kasteel. Beka, in Godebald. 46 pag. Heda, in den selven, 147 bl, mitsgaders de selve Goudhoeve, in Flor. de Vette, 271 bl.

Sie verder van deese ryke en vermaarde Abdy (ontrent haar voorrechten, &c. hier registers van Abdissen en Nonnen in te lasschen, is van myne verkiesinge geensins. Ik gun dit ruimer schryvers.) Guicciardin. Belg. Faeder. 3 Part. 108 pag. Junius, Batav. 20 cap. 568 pag. Parival, Vermaak van Holl. 85 bl. Van Spaan, Rotterd. 45 bl. &c.

III. Haar verwoestinge moetse wyten of de beelstormery van A. 1566; of de verderfllyke verwoedheid van Duc de Alv, van A. 1572; als wanneer het mogelyk door de krygsknechten der beledigden is vernield. Pars, 277 bl. daar en boven, 425 bl. noch aanmerkende, dat Rhynsburg wel eer met 2 torens was vercierd; maar dat naderhand de eene is afgebrooken, om dat sy de schippers dede dwaalen, gelovende de kerk van Egmond uit de zee te beoogen.

Eindelyk is gesprooken van Drusus en syn kasteelen, 67 bl. van vrouw Alyt of Aleidis, 61 bl. en van Pieternell, A. 1144. overleden, en in dit klooster begraven, 266 bl. Van graaf Willem sal beneden verhaald worden.