Thamas Koelikan, of de verovering van het Mogolsche rijk

[p. *3v]

Voorrede.

Het is eene nieuwigheid, vorsten van onzen tyd ten tooneele te voeren: maar het keizerryk Indostan, waarin de daad van dit treurspel geschied, en Persië, het koningkryk van mynen held, zyn zo verre van ons afgelegen, dat die afstanden myne onderwinding billyken.

Ik heb myn onderwerp genomen uit een verhaal van den inval der Persianen in het Mogolsche ryk, gedrukt in den jare 1740. Nadat ik dit treurspel heb voltooit, verschynt eene nieuwe historie van den Persiaanschen overwinnaar, te laat om daaruit veel nuts te trekken. De zulken, aan wie de vryheden der tooneelpoëzyë bekend zyn, zullen echter de beiden beschryvingen genoegzaam met mynen Thamas Koelikan overéénbrengen.

Ik geef hem, in het treurspel, den naam van Nadir, dien hy na zyne krooning heeft aangenomen; en ik stel, in den tytel, dien van Thamas Koelikan, dewyl hy onder dezen naam, dien hy als onderdaan van Thamas eertyds voerde, by de geheele waereld is bekend.

Het zal misschien vreemd schynen dat ik eenen overweldiger, die zyn' wettigen koning van den troon heeft verstooten, een edelmoedig karakter geef. Men overwege dat hy Thamas, voor wien hy den rykszetel had gewonnen, gedient heeft met eene onbevlekte getrouwheid, totdat die vorst hem op eene ondankbare wyze naar het leven stond; dat de wraak den Mahometanen niet is verboden; en eindelyk, dat het eene ware edelmoedigheid is, het leger van eenen vyand uit mededoogen te spyzen. Het ware te wenschen dat zulk eene grootmoedigheid altoos de Christen vorsten had bezielt!

[p. *4r]

Niemant zal met oordeel kunnen wraken, dat ik Milko onderstel te komen uit het Mogolsche leger, waarin de keizer Mahomet zyne vrouwen heeft medegevoert. Het is ook geene kunstfeil, zelfs geene poëtische vryheid, dat ik deze prinses met hare Semire, tegen de gewoonte der Aziaansche vrouwen, ongedekt in het openbaar doe verschynen; dewyl zy eene buitengewone daad verricht, haar vaderland voor ondergang poogt te behoeden, en daartoe noodig heeft, onder het bewyzen der hoogste achtinge voor haren vyand, hare bekoorlykheden aan hem te vertoonen.

De Oostersche namen heb ik, zoveel ik dienstig oordeel, naar de Nederduitsche uitspraak geschikt. Ik heb alle myne vermogens ingespannen ter betrachtinge der duidelykheid, en der vloeijendheid in de vaerzen. De beste gedachten, duister uitgedrukt, en de krachtigste vaerzen, die niet vloeijen, zyn onbehagelyk. Onnutte woordenvitteryën zal ik niet achten; maar het leerzaam oordeel der kundigen is my aangenaam. Een treurspel te dichten verëischt zo vele zaken, dat het onmogelyk is in zulk een werk niet te feilen; en sommige misslagen zyn van eene noodzakelykheid, die niet dan door kenneren is te ontdekken.