Krewerd
(gemeente Delfzijl)
Wierdedorp met een radiale structuur, ontstaan in de vroege middeleeuwen op een hoger gelegen kwelderwal. In de late middeleeuwen kreeg het dorp via de Krewerder Maar en de Grote Heekt verbinding met het Damsterdiep.
De Herv. kerk (Kerkpad 8) is een eenbeukige kerk met een recht gesloten koor; de westtoren heeft twee geledingen, een meerzijdige traptoren en een tentdak. De kerk verrees rond 1280 in rijpe romano-gotische stijl. De benedenzone van het muurwerk heeft spitsbogige spaarvelden, de bovenzone smalle vensters met aan weerskanten nissen met siermetselwerk. Rond 1400 werd de toren toegevoegd en het westelijke schipgewelf herbouwd. De toren kreeg in 1782 een westingang; mogelijk stamt ook het tentdak uit die tijd en zijn toen de grafrijstenen aangebracht. De oostelijke topgevel heeft men in de 19de eeuw gesloopt. De kerk is in 1968-'71 gerestaureerd.
Van het interieur worden de twee oostelijke traveeën overdekt door meloenvormige koepelgewelven met acht ronde ribben. De gewelven hebben een beschildering met vlechtmotieven uit omstreeks 1500. Tussen beide traveeën staat een romano-gotisch oxaal uit omstreeks 1300, bestaande uit drie gemetselde rondbogen, waarvan de middelste toegang geeft tot het koor. Deze toegang wordt afgesloten door houten deuren met onder briefpanelen en boven vroegrenaissancistisch snijwerk met medaillons. Op de oxaalgalerij staat een orgel uit 1531. De kast, met vroeg-renaissancistische details, heeft luiken met geschilderd pijpwerk die uit 1634 stammen. Het orgel zelf werd in 1731 vernieuwd
Krewerd, Herv. kerk, plattegrond
