Midwolda
(gemeente Scheemda)
Wegdorp, ontstaan in de middeleeuwen aan de rand van het zogeheten schiereiland van Winschoten. Als gevolg van de Allerheiligenvloed in 1570 heeft men het dorp zuidwaarts verplaatst naar de in 1545 gereedgekomen Dollarddijk. De oude kerk, waarvan de toren in 1667 was ingestort, werd in 1738 geheel gesloopt. De toegenomen welvaart dankzij Dollard-inpolderingen leidde in de 19de eeuw tot de bouw van diverse grote boerderijen in het langgerekte dorp. Aan de zuidzijde kwamen haaks daarop twee stroken van lintbebouwing met kleine landarbeiderswoningen tot stand, waartussen na de Tweede Wereldoorlog een nieuwbouwwijk is verrezen.
De Herv. kerk (Hoofdweg 168) is een zeer brede, recht gesloten zaalkerk met getrapte steunberen, een afgewolfd zadeldak. De ongelede toren heeft een achtzijdige bakstenen bovenbouw, welke overgaat in een houten lantaarn met Lodewijk XIV-motieven en een opengewerkte koepelvormige spits. De eerste
Midwolda, Herv. kerk
steen voor de in 1738-'40 gebouwde zaalkerk werd gelegd door Anna Maria Hora. Aan de noordzijde bevindt zich een toegangsportaal met ionisch poortje en zandstenen cartouche in het fronton. De toren werd gebouwd in 1708. In de toren hangen twee klokken, waarvan er één in 1897 gegoten is door A.H. van Bergen. De kerk is gerestaureerd in 1965-'72.
Het kerkinterieur wordt overdekt door een gedrukt houten tongewelf met dwarsbalken en korbelen, gedragen door oorspronkelijk zes gemarmerde houten zuilen met composietkapitelen. De buitenste vier zijn in 1880 door slanke gietijzeren zuilen vervangen. Tijdens de restauratie heeft men geschilderde decoraties uit de bouwtijd ontdekt en hersteld. Tot de kerkinventaris behoren een fraai gesneden Lodewijk XIV-preekstoel uit uit 1725, gesneden door Menke Molanus met enkele veranderingen uit 1742 door Jan Bitter. Daarnaast nog twee
Midwolda, Ennemaborg
blokken van vier banken door Jan Bitter uit 1742, twee identieke, overhuifde herenbanken voorzien van het wapen van Johan Hora Siccama (uit ca. 1738). Het orgel werd in 1770-'71 gebouwd door A.A. Hinsz en is gevat in een kast van de hand van L. Bekenkamp met snijwerk van A.D. Smit. De achterwand van de orgeltribune heeft 18de-eeuwse beschilderingen in trompe-d'oeil: opgetrokken draperie met kwasten; zuilen met kapitelen; blad- en bloemguirlandes. De kerkvloer bevat een aantal grafzerken, waarvan de oudste uit 1625; interessant is die voor predikant Wilhelmus Schortinghuis (†1750). Op het kerkhof staan enkele grafmonumenten, waaronder die van predikant P.R. Buurma (†1877) en die van J. Oosterbaan (†1872); het laatstgenoemde heeft neogotische details.
Het voorm. raadhuis (Hoofdweg 169) is een sober gebouw met het oude gemeentewapen. Het is in 1927 gebouwd in kubistisch-expressionistische vormen naar plannen van H.B. Meijer en in 1954 verbouwd. Nu is het in gebruik als restaurant.
Van de Ennemaborg (Hoofdweg 96), gelegen op een omgracht terrein, gaat de geschiedenis mogelijk terug tot de in 1391 genoemde borg van Sebo Ennema. De oudste delen van de huidige aanleg zijn de laat- 16de- of wellicht vroeg-17de-eeuwse muurdelen in groter baksteenformaat aan de zuidzijde. Kort na het huwelijk van Anna Maria Clinge met Wilhelmus Hora in 1681 kreeg de borg zijn huidige blokvormige aanzien met omlopend schilddak en hoekschoor-