Nieuw Scheemda
(gemeente Scheemda)
Wegdorp, ontstaan in 1659 als dochternederzetting van Scheemda op de in 1545 aangelegde Dollarddijk. Op de plek waar het Termunterzijldiep en de dijk elkaar het dichtst naderden ontstond de kern van het dorp, dat ook wel Scheemderhamrik werd genoemd.
De Herv. kerk (Hamrikkerweg 27) is een eenvoudige, recht gesloten zaalkerk met hoog schilddak en in het midden een dakruiter. De kerk werd in 1661 gebouwd, maar kreeg in 1906 een nieuwe voorgevel voorzien van een dakerker met wijzerplaat. In deze gevel herplaatste men de stichtingssteen uit 1661. In de dakruiter hangt een in 1661 door F. Hemony gegoten klok. Tot de kerkinventaris behoren een preekstoel (tweede helft 17de eeuw) en een door A. Schnitger vervaardigd klein orgel (1695). De kerkvloer bevat enkele grafzerken, waarvan de oudste uit 1668 dateert; twee rijke zerken uit 1762 zijn uitgevoerd in Lodewijk XV-stijl. Op het kerkhof staat een gietijzeren grafmonument voor de predikant C. van Weeyden Abbesch (†1864). Het kerkhof wordt afgesloten door een gietijzeren hek uit 1897, vervaardigd door de firma L.J. Enthoven & Co.. De pastorie (Hamrikkerweg 56) is een sober neoclassicistisch pand uit 1889.
Boerderijen. In het dorp staat een aantal belangrijke boerderijen die alle tot het Oldambster type behoren. De boerderij Hamrikkerweg 34 kwam tot stand in 1838 voor S.S. Dallinga en de Ubbe Roelfsheerdt (Hamrikkerweg 30) werd in 1850 gebouwd voor F.J. Roelfsema. De Borgh (Hamrikkerweg 13) uit circa 1865 heeft een dwars voorhuis, gebouwd voor S.H. Bos. De Dellerheerd (Hoofdweg 26) uit 1881 heeft een dwars voorhuis met volledige verdieping.
De landarbeiderswoningen Hoofdweg 17-19 in het gehucht 't Waar ten noorden van Nieuw-Scheemda, zijn relatief gave woningen uit circa 1890.
Poldermolens. Ten westen van Nieuw Scheemda staat de Westerse poldermolen (Pastorieweg 2), een met hout beklede achtkante bovenkruier op veldmuren. Hij is voorzien van twee vijzels. De molen werd in 1862 gebouwd door molenmaker Kamphuis, ter vervanging van een afgebrande voorganger uit 1798, en is gerestaureerd in 1970. Ten
Nieuw Scheemda, Kerkhof Herv. kerk, grafmonument predikant C. van Weeyden Abbesch
zuiden van Nieuw Scheemda staat de poldermolen
De Dellen (Pastorieweg ong.), een met hout beklede achtkante bovenkruier op veldmuren. De molen werd in 1855 gebouwd ter vervanging van een afgebrande, kleinere voorganger uit 1793.