interieur bevat een vroeg-19de-eeuwse preekstoel en vier tekstborden uit 1824, afkomstig uit de Der Aa-kerk te Groningen.
De voorm. synagoge (Achterstraat 40) is een klein zaalgebouw uit 1811, met inwendig een gedrukt houten tongewelf. Het westelijke deel zou in 1856 toegevoegd zijn. Tot 1924 diende het gebouw als synagoge; momenteel is het in gebruik als galerie.
De voorm. Hoofdwacht (Voorstraat 30) is een eenlaags dwars pand met hoog zadeldak, voorzien van een dakruiter met ingesnoerde naaldspits. In de dakruiter hangt een klok uit 1868, gegoten door A.H. van Bergen.
De voorm. marechausseekazerne (Molenstraat 5), een fors pand met uitspringend en verhoogd middendeel, is in 1918 gebouwd. Sinds 1992 is het in gebruik als kantoor bij de regio Eems-Dollard.
Woonhuizen. Langs de Voorstraat staan enkele diepe huizen die in de kern nog 17de-eeuws kunnen zijn, zoals
Voorstraat 6,
8,
13,
14,
24 en
26; een van de grootste is wel het tot winkels verbouwde diepe pand
Voorstraat 28, waarvan de voorgevel in de 19de eeuw is vernieuwd. Oude puntgevels hebben
Voorstraat 11 en
36 en de eenlaagspanden
Achterstraat 26 en
28. Een ingezwenkte halsgevel heeft het uit de tweede helft van de 18de eeuw daterende huis
Voorstraat 18. De dwarse, eenlaagse burgemeesterwoning
Voorstraat 38-40, waarvan het linkerdeel een ionische deuromlijsting heeft, zal uit dezelfde tijd stammen, evenals
Voorstraat 21-23, waarvan de voetstukken van de deuromlijsting met ‘Anno 1771’ mogelijk van elders afkomstig zijn. Het eenlaagspand
Voorstraat 46-50 was oorspronkelijk vermoedelijk een barak. Vroeg-19de-eeuws is de gevel met wolfdak en versmalde lijstgevel van
Voorstraat
Nieuweschans, Locomotievenloods
Nieuweschans, Hoofdwacht
15. Vergelijkbaar zijn
Voorstraat 17 en
19 uit circa 1860, maar deze hebben een eclectische vormgeving. Eveneens eclectisch, en voorzien van een driezijdig gesloten erker, zijn de panden
Voorstraat 1 en
2, beide uit circa 1870. Het blokvormige pand
Verlengde Hoofdstraat 11, met verhoogd middenrisaliet, is rond 1870 gebouwd, mogelijk als dienstwoning van de Duitse Spoorwegen.
De boerderij Voorstraat 52 uit de eerste helft van de 19de eeuw heeft een ingebouwd woongedeelte met daarnaast een baander.
De voorm. locomotievenloods (Oudezijl 1), een uit twaalf compartimenten bestaand gebouw op kwartcirkelvormige plattegrond, kwam in 1877 tot stand in opdracht van de Staatsspoorwegen, nadat in 1876 het baanvak Nieuweschans-Oldenburg gereed was gekomen. Het sober-neoclassicistische gebouw had een werkplaats en stallingsruimte voor acht stoomlocomotieven. De loods heeft tot 1935 dienst gedaan, waarna de draaischijf op het voorterrein is opgebroken. Van 1950 tot 1984 was het gebouw in gebruik als autobusgarage.
Begraafplaatsen. Ter plaatse van de beide zuidoostelijke bastions, waarvan de gracht nog voor een klein deel bewaard is, werd na 1870 de Alg. Begraafplaats (Kerkhofstraat ong.) aangelegd. Buiten de gracht was aan de zuidoostkant al rond 1817 de Isr. Begraafplaats (Bunderpoort ong.) tot stand gekomen.
Hamdijk. Dit dijkgehucht ten zuiden van Nieuweschans ligt aan de in 1605 opgeworpen Dollarddijk van Oude Schans naar de Booneschans. De op de Duitse grens gelegen en nu vrijwel verdwenen Booneschans ontstond in 1589 door de aanleg van een redoute en kreeg in 1628 een bastion. Langs de dijk staan enkele grote boerderijen van het Oldambster type, waaronder Hamdijk 22 (1850), gebouwd voor H.A. ten Have, Hamdijk 25 (1870) en Hamdijk 20 (1881) voor W. Zijlker. De Remkesheerd (Hamdijk 39) is voorzien van een groot neoclassicistisch dwars voorhuis met driezijdig gesloten erker. De boerderij werd na een brand in 1887 opgetrokken voor D.E. Muntinga. Wellicht 18de-eeuws van oorsprong zijn Hamdijk 47, met een in 1912 voor R.A. Velkema nieuw gebouwd voorhuis, en Hamdijk (Hamdijk 49), waarvan het voorhuis met forse hoektoren in 1922 tot stand kwam voor G. Tammes.
Auteursrechtelijk beschermd
