Monumenten in Nederland. Fryslân

Friesland

Uitwellingerga (Twellingea)
(gemeente Wymbritseradiel)

Vaartdorp, ontstaan rond het jaar 1000. Tot circa 1850 bestond het dorp uit lintbebouwing aan weerszijden van de vaart It Ges. In 1866-'68 legde men de weg Sneek-Uitwellingerga aan, evenwijdig aan It Ges. Er ontstond bebouwing aan weerszijden van deze weg tot aan het verderop aan de weg gelegen Oppenhuizen.

De Herv. kerk (Buorren 59) is een driezijdig gesloten zaalkerk voorzien van een toren van drie geledingen met ingesnoerde spits. De door grietman D.G. Burmania gestichte kerk werd in 1690 gebouwd, gedeeltelijk op de fundamenten van een middeleeuwse voorganger. De middeleeuwse toren verving men in 1873 door de huidige toren, waarbij de kerk werd ingekort. In de toren hangt een door L. Haverkamp gegoten klok (1787). Het kerkinterieur wordt gedekt door een houten tongewelf. Tot de inventaris behoren een overhuifde herenbank (tweede kwart 17de eeuw), een uit Ysbrechtum afkomstige preekstoel (derde kwart 17de eeuw; overgebracht in 1866) en een uit Beetsterzwaag afkomstig orgel (1893; overgebracht in 1968).

Woonhuizen. Naast de kerk staan de 18de-eeuwse eenlaagspanden Buorren 41 en Buorren 43, opgetrokken

[p. 298]

in gele baksteen met vlechtingen van rode baksteen. De dubbele eenlaags woning Buorren 51-53 dateert uit de eerste helft van de 19de eeuw.

Het voorm. tramstation (Brêgesleatswei 1) is gebouwd bij de aanleg van de tramlijn Sneek-Joure in 1886. Het eenlaags pand met overstekend zadeldak ligt aan de voet van de op een aarden wal geplaatste voorm. trambaan.

De voorm. zuivelfabriek met directeurswoning (Brêgesleatswei 2) is in 1902 gebouwd naar een neorenaissanceontwerp van W. de Jong en later gepleisterd.

De twee Amerikaanse windmotoren aan de Dolte (Sjuwedyk ong.), gelegen ten oosten van Uitwellingerga, dateren uit 1920 en 1929. De grote molens van het merk Herkules bestaan uit een gesloten betonnen onderbouw, een stalen vakwerktoren, een windrad en twee windvanen.