Drouwenerveen
(gemeente Borger-Odoorn)
Dorp, ontstaan als randveenwegdorp aan de oostzijde van het Achterste of Grote Diep. De overwegend noord-zuid gerichte nederzetting ontstond vanuit Drouwen vanaf 1820.
De voorm.
Herv. kerk (Hoofdstraat
Drouwenermond bij Drouwenerveen, Boerderij Zuiderdiep 38
34) is een eenvoudige, recht gesloten zaalkerk uit circa 1915 met een frontonvormig bekroonde puntgevel. Het gebouw is tegenwoordig in gebruik als woonhuis.
De boerderij Hoofdstraat 38 is een krimpenboerderij met wolfdak uit circa 1840.
Het voorm. café Hoofdstraat 43, bestaande uit een woonhuis met een aangebouwde gelagkamer onder één dak, werd rond 1915 gebouwd. Het pand is momenteel in gebruik als opslagruimte. Het woonhuis Hoofdstraat 20 dateert uit circa 1920 en is uitgevoerd met sobere expressionistische details. Het heeft een zeshoekig venster in de puntgevel.
De Alg. begraafplaats van Drouwenerveen en Drouwenermond (Verbindingsweg ong.), gesticht rond 1895, bevat onder meer een graf met postament en stèle voor H. Kamps († 1921). In een moderne ijzeren klokkenstoel hangt een klokje uit 1895.
Drouwenermond. Dit langgerekte kanaaldorp ten oosten van Drouwenerveen werd in 1823 gesticht, toen vanuit het Groningse Stadskanaal de Drouwenermond werd gegraven. In het Drentse gebied splitste dit kanaal zich in een dubbel kanaalsysteem. De overwegend oostwest gerichte veenkoloniale nederzetting kreeg slechts een beperkte bebouwing langs het Zuiderdiep. Het inmiddels overwegend gedempte Zuiderdiep liep westwaarts door tot aan de Drentse Mondenweg, de overgang naar het gebied van Drouwenerveen. De Herv. kapel (Zuiderdiep 27), nu S.O.W.-kerk, is een kleine zaalkerk uit 1920 met gepleisterde muurvlakken en een dakruiter. Langs het Zuiderdiep staan enkele boerderijen in de veenkoloniale variant van de krimpenboerderij. Ze hebben een wolfdak en zogeheten zaadzoldervensters (de zolders werden echter vooral gebruikt voor de opslag van pootaardappelen). Bij de boerderij Zuiderdiep 38 (circa 1880) liggen baander en voorgevel nog in één lijn; bij Zuiderdiep 48 (circa 1885) en Zuiderdiep 60 (circa 1900) is het woondeel versmald en liggen de baanderdeuren iets terug. Boerderij Zuiderdiep 33 (circa 1935) is een meer moderne variant. In het dorp staan twee rond 1930 gebouwde trafohuisjes (bij Zuiderdiep 75 en tegenover Zuiderdiep 65); beide hebben een zadeldak met sierkorbelen op de hoeken.
Auteursrechtelijk beschermd