Vlodrop
(gemeente Roerdalen)

Dorp, ontstaan in de middeleeuwen en voor het eerst genoemd in 943. Het behoorde vanaf 1277 tot het gebied van de hertog van Gelre. De oorspronkelijke dorpskerk is in de late middeleeuwen vervangen door een noordelijker - richting het kasteel Steenhuis - gelegen kerk. Hier vormde zich de dorpskern. Op flinke afstand ten noordoosten van Vlodrop, bij de Duitse grens, ontstond in 1879 aan de IJzeren Rijn het station Vlodrop. In het daar gevormde buurtschap Vlodrop-Station verrees in 1905-'09 het College St. Ludwig.

De R.K. St.-Martinuskerk (Kerkstraat 1) is een neoromaanse driebeukige basilicale kerk met ronde koorsluiting en een westtoren met tentdak, gebouwd in 1929-'30 naar plannen van C.J.H. Franssen. Opvallend zijn de

dwars geplaatste uitbouwen van de zijbeuken met aparte topgevels en het rondom aangebrachte boogfries met gepleisterde boogvelden. De kerk verving een nabij gelegen parochiekerkje uit 1782. In 1945 werden kerk en toren zwaar beschadigd. De kerk werd in 1946-'47 hersteld onder leiding van J. Franssen. Reconstructie van de toren volgde in 1954. Tot de inventaris behoren een mogelijk laat-18de-eeuws hardstenen doopvont, twee polychrome beelden van de H.H. Petrus en Paulus - afkomstig van een neogotische altaar uit de oude kerk - en verder een beeld van St. Antonius, een Madonna en een 18de-eeuws kruisbeeld. De ramen in het koor zijn vervaardigd door J. Nicolas.

Op het ommuurde kerkhof, aangelegd in 1782, staat een baarhuisje dat oorspronkelijk de sacristie van de oude parochiekerk vormde. Het gebouwtje heeft ingemetselde grafzerken van pastoor Eerens († 1821), pastoor Janssen († 1852) en kapelaan Mersseman († 1853). Aan de oostzijde buiten de kerkhofmuur bevindt zich de graftombe van de familie Scherpenzeel-Heusch. Naast de kerk staat een laat-19de-eeuws standbeeld van St. Franciscus, afgebeeld als zendingsmonnik. Het beeld is geschonken door de franciscanen bij hun afscheid van het college St. Ludwig in 1979.

De voorm. marechausseekazerne (Schaapweg 4-8a), bestaand uit een middendeel en twee hoekdelen, werd in 1918 met rationalistische elementen gebouwd en is in 1969 verbouwd tot woonhuizen.

Het voorm. raadhuis (Markt 1) kreeg het huidig aanzicht in traditionalistische vormen in 1950 naar ontwerp van J. Bongaerts, die ook het oorspronkelijke ontwerp van 1928 had geleverd. Thans is het als kantoor in gebruik.

Kasteel Steenhuis (Kasteelweg 2) is een omgracht, onderkelderd herenhuis uit 1664, gebouwd voor Gerard Bordels ter vervanging van een ouder kasteel. Aan de pleinzijde heeft het een torenvormig middenrisaliet met een samengestelde spits. De voorgevel is gepleisterd. De in de 18de eeuw gewijzigde vensters hebben een hardstenen omlijsting. Boven de ingang bevindt zich een wapensteen met het jaartal ‘1664’ en aan weerszijden van de kleine stoep staan twee natuurstenen vlampotten uit 1742, afkomstig van de brugpijlers. Van de twee bouwhuizen aan weerszijden van het voorplein is die aan de westzijde vernieuwd. Tegenover het kasteel ligt de voorm. kasteelboerderij ‘Huyserhof’ (Kasteelweg 3) met een schuur voorzien van grote inrijpoorten uit 1854.

Boerderijen. De L-vormige boerderij Rentelaershof (Kerkbergweg 3) dateert in de huidige vorm uit het begin van de 19de eeuw. Het voorste gedeelte van het hogere woonhuis is mogelijk het restant van een oudere, 15de-eeuwse voorganger (De Hof van Nuynhem). In 1684 werd de boerderij eigendom van Balthasar Renteler en kreeg het de huidige naam. De gesloten hoeve Bergerweg 17 dateert in oorsprong uit het eind van de 18de eeuw. Bij een verbouwing in 1948 heeft men het woonhuis verhoogd en voorzien van gezwenkte gevel. Hoeve Moorsel (Bergerweg 48), een gesloten hoeve uit het begin van de 19de eeuw, is in 1947 na oorlogsschade verbouwd. Reeds in de 13de eeuw is er sprake van een boerderij ter plaatse (Hoeve Mursel).

Woonhuizen. Het in 1807 gebouwde diepe pand Kleine Wal 12, met zadeldak tussen puntgevels, is in gebruik geweest als marechausseekazerne, boerderij, winkel en café. Boomgaardweg 12-14 is een vroeg-19de-eeuwse dubbele woning. Het eclectisch vorm gegeven herenhuis Bergerweg

30 uit 1896 heeft een gepleisterde frontgevel voorzien van decoratieve sluitsteenornamenten. Dezelfde stucornamenten vertoont het eenvoudige diepe pand Grootestraat 15. Het uit 1916 daterende woonblok Kerkstraat 3-5 is voorzien van een afgeschuinde hoekpartij met trapgeveltje en gemetseld rondboogfries.

De voorm. café-concertzaal (Tussen de Bruggen 8), voorheen bekend als ‘Zaal Wolken’, is in 1932 gebouwd naar ontwerp van J.P. Coumans en G.G.M. Timmermans. Het cafégedeelte is een drielaags bouwdeel met gebroken kap en aan de voor- en rechterzijde een deels dichtgezette veranda met balkon.

Watermolens. Aan de Rode Beek ligt de Vlodroppermolen (Tussen de Bruggen 24), gebouwd in 1834 als een koren- en oliemolen. Rond 1875 heeft men de molen na brand herbouwd als een korenmolen met een turbine, die rond 1884 is vervangen door een nieuwe verticale turbine. Aan dezelfde beek ligt ten noordoosten van Vlodrop, voorbij het dorp Etsberg, de Gitstappermolen (Gitstappermolenweg 3). Deze als middenslagmolen uitgevoerde korenmolen werd gebouwd in de 18de eeuw op de plaats van een 14de-eeuwse voorganger. Oorspronkelijk bestond het complex uit een koren- en een oliemolen, elk met eigen waterrad, en een woonhuis. Rond 1918 heeft men de oliemolen stilgelegd en het waterrad en olieslagwerk afgebroken. In 1987-'88 is de molen gerestaureerd en zijn het houten waterrad en twee koppels maalstenen teruggebracht. De bijbehorende schuur (Gitstappermolenweg 1a) uit circa 1750 heeft gedeeltelijk nog de originele houten kapconstructie.

De voorm. douanepost (Herkenbosserweg

7-9) bij de grensovergang Rothenbach ten noordoosten van Vlodrop dateert uit 1857. De verhoogde risalerende middenpartij is voorzien van een gestukadoorde omlijsting. Het in 1975 gerestaureerde pand is nu als woonhuis in gebruik.

College St. Ludwig (Station 24). Dit voorm. franciscanerklooster in het buurtschap Vlodrop-Station ten noordoosten van Vlodrop kwam in 1905-'09 tot stand naar ontwerp van broeder Th. Borren en rector P. Wenzeslaus. De franciscanen waren vanwege de Duitse Kulturkampf uitgeweken naar Nederland. Het complex, dat onder meer een kloostergebouw, een schoolgebouw met internaat voor tweehonderd jongens en een boerderij omvatte, was een vrijwel volledig zelfverzorgende gemeenschap. De paters vertrokken in 1979. Het complex is sinds 1984 eigendom van de Stichting Maharishi European University.

Het met neogotische en neoromaanse details uitgevoerde hoofdgebouw bestaat uit vier drielaags vleugels met souterrain rond een rechthoekige binnenplaats. De vier buitenhoeken worden geaccentueerd door achtzijdige torens. Een vijfde toren, voorzien van een krans van dakkapellen en een lantaarn, bevat de hoofdingang (2001 deels gesloopt). In het verlengde daarvan ligt de neogotische kapel, die de binnenplaats in tweeën deelt. Parallel aan de achtergevel bevindt zich aan een lange smalle binnenplaats de kloosterboerderij met bedrijfsgebouwen. Ten noorden van het hoofdgebouw staat het observatorium, een rond gebouwtje voorzien van een draaibare metalen koepel met schuifdakconstructie. Het rechthoekig aangelegde kerkhof, met smeedijzeren toegangshek, bevat een kerkhofkruis, het graf van rector Wenzeslaus en een groot aantal kleine ijzeren grafkruisjes. De neogotische kerkhofkapel is ook een ontwerp van broeder Th. Borren. Ten slotte is er het bijenhuis (circa 1910), een houten gebouwtje met vakwerk- en chaletstijldetaillering. In het buurtschap Vlodrop-Station staan twee in 1912 door B. Laurentius vervaardigde en oorspronkelijk voor het College St. Ludwig bestemde standbeelden van St. Ludwig. Nabij de voor spoorwegbeambten gebouwde woningen Station 2-16 (1903/1906) staat een beeld van de heilige als bisschop, naast het uit 1905 daterende hotel St. Ludwig (Station 22) een beeld van de heilige met een scholier.