Monumenten in Nederland. Zuid-Holland

Langeraar
(gemeente Ter Aar)

Ontginningdorp, ontstaan in de middeleeuwen. De ontginningsas wordt gevormd door de Langeraarseweg. Het gebied ten zuidoosten van Langeraar werd in de 18de en 19de eeuw uitgeveend, waarna de Langeraarsche Plassen ontstonden. Aan de westzijde kwam in 1865 de Wassenaarse Polder tot stand.

De R.K. St.-Adrianuskerk (bij Langeraarseweg 90) is een driebeukige basilicale kruiskerk voorzien van een vijfzijdig gesloten koor met zijkapellen, een hogere achtzijdige viering en een toren van drie geledingen met spits met frontalen. Deze neogotische kerk verrees in 1901-'02 naar ontwerp van J.L. Meester en J. Scheepens en verving een voorganger uit 1842. Het interieur wordt gedekt door kruisribgewelven en een stergewelf (viering). F.A.M. Loots maakte diverse muurschilderingen (1913-'14). Tot de inventaris behoren dertien door W.H. van der Wall vervaardigde, wit geschilderde, beelden van St.-Adrianus en de apostelen (18de eeuw). Verder zijn er een Maria-altaar en een Adrianusaltaar (beide 1857), een Ypma-orgel (1854), een door L.I. Stracké vervaardigd hoofdaltaar (circa 1900) en een neogotische preekstoel van J.P. Maas (1911). De pastorie (Langeraarseweg 90) is eveneens ontworpen door Meester en Scheepens.

Langeraar, R.K. St.-Adrianuskerk, plattegrond

Het kerkhof heeft een hek uit 1910.

Het voorm. R.K. St.-Anthoniusgesticht (Langeraarseweg 82) is een tweelaags dwars pand met een tot topgevel opgetrokken middengedeelte en een driezijdige uitbouw met trapgevel. Het werd in 1911-'12 gebouwd als liefdesgesticht annex meisjesschool naar ontwerp van C.L.M. Robbers.

Boerderijen. Waardevolle langhuisboerderijen zijn Langeraarseweg 73 (begin 19de eeuw) en Langeraarseweg 120, waarvan de stal van circa 1800, het voorhuis uit 1885 en zomerhuis uit 1920 dateren.

Langeraar, R.K. St.-Adrianuskerk

[p. 294]

Woonhuizen. Het eenlaags middenganghuis Langeraarseweg 200 werd rond 1895 gebouwd. Uit het begin van de 20ste eeuw dateren de met jugendstil-details uitgevoerde kleine gepleisterde villa 't Witte Huis (Langeraarseweg 9; circa 1905) en het voor een kastuinbouwer opgetrokken huis Langeraarseweg 43 (1923).

Papenveer. Dit dijkdorp ten zuidoosten van Langeraar ontstond toen rond 1822 de katholieke kerk te Korteraar naar Langeraar werd verplaatst. Bij het veer over het Aarkanaal kwam een bescheiden dorp tot ontwikkeling dat tot een tuinbouwcentrum uitgroeide. De schutsluis in de Hoekse Aar (Sluispad ong.) kreeg haar huidige vorm bij een verbouwing in 1898 en is gerenoveerd in 1998. Vermeldenswaardige woonhuizen zijn het deels gepleisterde brugwachtershuis (Westkanaalweg 63; circa 1905), het huis Westkanaalweg 51 (circa 1925) en de expressionistische villa ‘'t Aarhuis’ (Westkanaalweg 74; circa 1930). In 1918 gebouwd ten behoeve van het groentelijntje Nieuwveen-Papenveer (opgeheven 1936) is het voorm. kopstation ‘Ter Aar’ (Schilkerweg 1), een eenlaagspand met hoog opgaand middenrisaliet in ‘Um 1800’-vormen. De voorm. veilinghal van de Centrale Tuinbouw Veilingvereniging Ter Aar & Omstreken (Hoekse Aarkade 4) is gebouwd in 1954 met een gelamineerde houten spantconstructie.