Oorkonden over Vondel en zijn kring
(1918)–J.F.M. Sterck–
Auteursrecht onbekend
[pagina 300]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
IX Bijlagen - OorkondenDe hierachter afgedrukte ‘Oorkonden’ geven de bewijzen voor de in de voorafgaande hoofdstukken medegedeelde bijzonderheden omtrent Vondel en zijn kring. Zij zijn niet alle volledig afgedrukt. Sommige zijn toch reeds in hun geheel bekend gemaakt in de Verslagen van het ‘Vondel-Museum’, of elders; andere zijn volgens de notarisgebruiken dier dagen zóó langdradig en vol herhalingen, dat een groot deel van den tekst veilig kan worden weggelaten zonder schade aan den inhoud. Zij zijn zooveel mogelijk in tijdsorde gerangschikt. Aan het einde vindt men een uitvoerig register op de aangehaalde akten, loopende over 1597 tot 1704, dus ruim een eeuw. Al deze stukken dragen bij tot de kenschetsing van Vondel, zijn familie, vrienden en tijdgenooten met hem in betrekking.
Van de navolgende oorkonden zijn vroeger afgedrukt, (enkele vollediger,) zooals hierna aangegeven:
De overige akten zijn onuitgegeven. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 301]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aanwijzing der OorkondenI Testament van Joost van den Vondel en Sara Cranen. 15 Juli 1597. (Zie bladz. 9).Voor Notaris Lieven Heylinc compareerden ter presentie van na te noemen getuygen d'eersame Joost van de Vondel, coopman van syde ende geboren van Antwerpen, ende d'eerbare Sara Cranen syn echte huysvrouw, tegenwoordigh wonende bynnen deser stede, en my notario wel bekendt synde, beyde cloeck en gesondt, gaende en staende, haer volle verstant, memorie ende vijff sinnen over al wel machtig sijnde en ghebruyckende, so duidentlick bleek; diewelcke verclaerden, .... enz. Ende comende also tot dispositie van haer goederen so sy testateurs malcander en d'een den ander reciproce ende wederzyds geinstitueert in usufruict, lyfsorge ende besidt ende gebruyck van alle ende een ygelyke de goede, ruerende ende onruerende, die d'eerstoverlydende van hen testateurs metter doodt ontruymen ende achterlaten sal, ende dat sy ofte haer leeven lanck gedurende ende tot wederhouwen toe, onder laste van haer beydeGa naar voetnoot1) kinderen, bij malcanderen geprocreert te onderhouden, alimenteeren ende op te voeden, cost ende clederen, ter schoele te laten gaan, ende eenigh coopmanschap ofte andere exercitie, daertoe dat sy bekwaam souden mogen wesen, te doen leeren ende tot state van huwelyck, ofte tot haren mondigen state gecomen wesende, de selve te doteeren, uit te setten ende te begiftigen naer het goet duncken ende discretie van de langstlevende, sonder dat dese cautie ofte borge behoeft te stellen.... Gedaen bynnen Amstelredam ter woonstede van hem Testateur, inde Warmoesstrate, daer uythangt de Reghtvaerdige Trouw, ten dage en jare als boven, ter presentie van d'Eersame Willem de Wolff en Michiel Michielsz. inwonende wesende derselver stede, als getuygen hiertoe versocht ende gebeden. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
II Testament van Willem de Wolff en Tanneken Symons. 6 Maart 1598. (Zie bladz. 11 en 26)..... Voor Lieven Heylinc openbaer notaris t'Amstelredamme residerende, ter presentie van de getuigen naegenoempt in hare propere personen gestelt zyn geweest d'eersaeme Willem de Wolff ende Tanneke Symons echteluyden woonende tegenwoordelick bynnen deser stede Amsteldamme my notaris wel | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 302]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
bekendt zynde, die voorn. Willem de Wolff sieck te bedde leggende ende die voornoemde Tanneke Symons gaende ende staende,.... die welcke ratificerende ende approbeerende in ende overall haren testamente ende dispositie van vuyterste wille by hen gesamentlick gemaekt, geordonneert ende gepasseert voor den notaris Fabius Aldemart tot Cuelen residerende, op den 18den Augusty 1592, hebben zy testateurs beneffens den langstlevenden die oppermomboor blijven sal, tot mede mombooren over hare onmondighe kinderen gemaeckt, gestelt ende geordonneert, d'eersame Cornelis Symonssen ende Baudewyn Craye om alles te doen ende ut te richten 't gene testamentelicke mombooren naer rechte competeert. Niet willende dat eenigh van hare goederen die zy ende elck van hen metter doot geraecken sullen te ontruymen ende achter te laeten gebracht sullen worden ter weescamer dezer stede nochte dat die langstlevende ende voorsz. voochden in eeniger manieren gehouden ofte geastringeert zullen zyn den Heeren Weesmeesteren deser stede eenigen inventaris van de voorsz. goederen te geeven ofte reeckeningh bewys ofte reliqua er van te doene .... Zij willen dat alle de voorsz. hare goederen zullen geregeert, geadministreert ende gemanieert worden by de voorsz. langstlevende ende mombooren, die welcke oock macht ende autoriteit gegeven wordt by dese omme bij affsterven van eenich van hen, andere voocht off voochden te mogen surrogeeren.... Dit was aldus gepasseert ter woonstede van hen testateuren staende in de Yselsteeg daer de Goutblom uthangt, binnen dese voorsz. stede Amstelredamme, ten daghe, ende jaren als boven. Ter presentie van d'eersame Michiel Michiels en de Joos van der Vondelen, coopluyden deser voorsz. stede als getuygen met ons notaris hierover geroupen ende gebeden. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
III Volmacht voor voogden van de kinderen van Willem de Wolff. 30 May 1598. (Zie bladz. 12)..... Compareerde voor my Lieven Heylinc d'eersaeme Baudewyn Craeye ende Cornelis Symons als testamentlicke momboor van de onbejaerde kinderen van zaliger Willem de Wolff, ende hebben in dier qualite geconstitueert ende machtlick gemaekt, .... den eersaemen Adrian de Clerck procureur voor den E. gerechte dezer voorsz. stadt, mitsgaders Hans de Wolff Willemsz. Gevende deselve volcomen macht, autoriteyt ende speciael bevel, om in rechte te citeren convenieren ende betrecken Hendrick de Vos, coopman van hier binnen ende te tenderen tot betalinghe van alsulcke hondert veerthien ponden thien scellingen grooten Vlms vervallen op den 15den deser maendt Mey precis als wisselgelt, die hy als borghe ende principael aen Jacques Coppens by zyn obligatie de sterfhuyse van de voorn. Willem de Wolff schuldich is.... Gevende den voorn. Hans de Wolff macht ende authoriteyt omme de voorsz. penningen te ontfangen, quicten ende ontfangh te geven ende van alle naemaninghe bevryden .... aldus gepasseert ten huyse myns notaris ten dagen ende jaren als boven. Ter presentie van Jaques van Haswyck ende Hans Jacobs als getuygen hiertoe versocht ende gebeden. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 303]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
IV Testament van de Weduwe van Willem de Wolff, Annetgen Symons, 10 Juni 1598, (Zie bladz. 12.)In den naeme Godes. Amen. Voor mij Lieven Heylinc .... in haren properen persoone gestelt is geweest d'eerbare Annetgen Symons nagelaten weduwe van Saliger Willem de Wolff tegenwoordelick woonende alhier binnen deser voorsz. stede my notaris ende de getuygen wel bekendt zijnde, gaende ende staende .... die welcke ratificeerende, lauderende ende approberende in ende over all hare testamente ende dispositie van vuytersten wille mette voorn. haren saligen man gemaeckt ende gepasseert voor den notaris Fabius Aldemart tot Cuelen residerende op den achtiende Augusty 1592, heeft tot momboor ende voochden over hare onmondighe kinderen, indyne zij eenighe achterlaete, gemaeckt gestelt ende geordonneerdt die eersaemen Cornelis Symonsz ende Bauduin Craye omme die voorsz. hare kinderen te regeren ende hare goederen te administreren ende voorts alles te doen ende ut te richten tgene testamenteiicke mombooren naer rechte competeert. Niet willende dat eenighe van de voorsz. hare goederen, die zij metter doot geraecken sal te ontruymen ende achter te laten, gebracht sullen worden ter weescamer deser stede (als in Bijlage I). Dit was aldus gepasseert bynnen deze voorsz. stede Amstelredamme ter woonstede van de comparante in de IJsel daer de Goublomme uithangt. Ter presentie van d'eersaemen Michael Michielssen ende Joost van de Vondele cooplieden der voorsz. stede als getuygen hiertoe versocht ende gebeden.
By my Annetgen Symoens. Michiel Michiel als gethuyge. Joost van der Vondele. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
V Testament van Anneken de Wolff, Willemsdochter, Weduwe van Jan Trigau. 10 Juni 1598 (Zie bladz. 13).In den naeme Gods amen .... voor my Lieven Heylinc .... in haer propren persoone gecompareert is d'eerbare Anneken de Wolff Willemsdochter nagelaten weduwe van Jan Trigau tegenwoordelick woonende binnen dese voorsz. stede.... gaende ende staende, clouck ende gesondt van lichame...., approbeerende in ende over al haeren testamente ende dispositie van vuyterste wille met wijlen haren saligen man voor mij notaris ende zekere getuygen gemaeckt ende gepasseert op den negenden Novembris 1596 heeft tot mombooren ende voochden over hare onmondighe kinderen indyn zij eenighe achter laete gemaeckt gestelt ende geordonneert de eersaeme Joos Utenhove ende Cornelis Symons omme die voorsz. hare kinderen te regeren ende hare goederen te administreren ende voorts alles te doen ende utterichten 't gene testamentelick mombooren naer rechte competeert, niet willende dat eenighe van de voorsz. hare goederen, die zij metter doot geraecken sal te ontruymen ende achter te laeten gebracht zullen worden ter weescamer deser stede .... Dit was aldus gepasseert binnen deser | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 304]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
voorsz. stede Amstelredamme ter woonstede van haere comparante in de Ysel daer de Goublom uthangt. Ter presentie van d'eersaemen Michiel en Michielsz. ende Joost van de Vondele, coopluyden der voorsz. stede als getuygen hiertoe versocht ende gebeden.
Tanneken D. Wolff. Michiel Michiels als gethuyge. Joost van der Vondellen. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
VI Verklaring van Roemer Visscher. 8 Maart 1599. (Zie bladz. 144).Compareerden 8 Maart 1599 voor Jan Fro Bruyningh enz. de Eersame Roemer Visscher, coopman binnen de voorsz. stede, oudt omtrent 47 jaer, die welcke by syn manne waerheyt, ware Christelycke woorden, oprechte geloove, eere ende vromicheyt in plaetse van eede, 't selve wettelyck aen handen van my notaris als persoon auctentycq stipuleerende ter instantie ende versoucke van de eers. Hendrick de Haze mede coopman binnen derzelver stede, verclaert ende geaffirmeert heeft, dat die principael Obligatie waeroff copie auctentycq hiervoor geschreven is, hem door my notaris vertoont ende in handen gegeven sijnde, onderteekent is by eygender hant van Jacob Bruynss Smalinck, wiens onderteekeninge en geschrifte hy deposant seyde wel te kennen, alle gevende voor redenen van wetenschap, dat hy deposant diverse brieven van de voorsz. Jacob Bruynss Smalinck ontfangen heeft, gelycke letteren ende geschriften als desen, oversulx tselve affirmatief verclaren wel te weten. Voorts verclaer ick notaris, dat ick de onderteykeninge van Jacop Bruynsse Smalinck, Jan Groenewege ende Adriaen van der Goes seer wel kenne, en dat de twee laetste eenige reyzen in zyn protocol hun handen gestelt hebben, enz. In presentie van Jacob van Tongerloo ende Jan Thymensz. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
VII Testament van Joost van den Vondel en Sara Cranen. 16 Juli 1602 (Zie bladz. 67).In den name des Heeren Amen. In den jare des zelfs onzes Heeren 1602 den 16den July snamiddachs de clocke half vier, indictione decima quinta regneerende etc. compareerde etc. d'eersame Joost van der Vondele ende Sara Cranen sijn huijsvrouwe te samen echteman ende wijf poirteren deser Stede, cloeck ende gesont van lichaeme ende haere verstant memorien ende uijtspraecke wel hebbende ende volcomentlijck gebruyckende, de welcke willende d'onvoirzienlicke uyre des doots voorcomen met hare testamentelicke dispositie, hebben met rijpen voorbedachten raide ende vrye wille na voorgaende revocatie van allen testamenten bij heurlieden voor date deses gemaect hoedanigh deselve zouden mogen zijn, die zij alle te zamen wilden doodt, wilcrachteloos ende van geender waerden gehouden te werden, haere testament ende uyterste wille gemaect ende gedaen schrijven in manieren navolgende. In den eersten bevelende haren zielen Godt Almachtich ende haren lichaemen der christelicker begravinge; hebben zij testateuren tot haren erfgenamen geinstitueert | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 305]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ende genomineert bij desen Clementia, Joost, Sara, Rebecca, Peter ende Catlijn haren kinderen, mitsgaders allen die kinderen die zij testateuren met malkanderen noch zullen procreeren, mits ende onder expresse conditie dat die langstlevende van hen testateuren tot wederhuwelicken toe, maer langher niet, zal blijven zitten in den boel ende regeren ende handelen ende stieren alle de goederen van dien in aller manieren of zij testateuren beyde in levende lijfve waren ende op stoel zaten, zonder gehouden te zijn de weesmeesteren deser Stede of de Bloedtvrienden van den eerstoverledene of iemant ter werelt te geven enige inventaris of opening van staet, bewijs van goederen, rekening of reliqua te doen, veel min borge te stellen, dan alleenlicken aen de voorseyde kinderen alimenteren in cost, clederen, schoolgaen, ter deuchden stieren ende ten huwelijcke State comen te doteren met zodanigen goederen als dieselve langstlevende in zijn gemoet ende discretie na gelegentheyt van de zaecke zal bevinden te behooren zonder meer, en dit al niet jegenstaende enighe wetten, statuijten, keuren ofte ordonnantiën van de weescameren hetzij dezer of ander steden ter contrarie disponerende. die zij testateuren alle ende iegelijcke bij desen derogeerden ende hier inne wilden te zullen cesseren als malcanderen vast vertrouwende, dat die langstlevende van hen beyden den kinderen niet vercorten maer alle voordeel ende proffijt zal doen. Ende of 't gebeurde dat die langstlevende van hen testateuren weder quame te huwelicken zo zal diezelve alsdan gehouden zijn den voorseyden kinderen in voldoeninghe van haere eerstoverleden ouders erffenisse te bewijzen de rechte helfte van alle de goederen tot dien tijdt in de voorseyde boel zijnde, uijtgezeijt dat den geheelen imboel ende alle het huijsraedt niets van dien uijtgesondert, het silverwerck mede daer inne begrepen, by de selve langstlevende voor uijt genomen ende behouden zal werden als alle 't selve malcanderen reciproce ende aen wederzijde legaterende ende besprekende bij desen. Ten laesten willen zij testateuren van de goederen bij heurlieden na te laten, altoos bij versterfing van haren kinderen zonder wetlijcke blijckende geboorte zullen erfven ende versterfven van 't eene kindt op 't andere tot op 't laetste toe, mits dat die langstlevende van hen testateuren altoos van ijder kindt zal hebben ende genieten een legittime portie hem ofte haer uijt des zelve het kindts goederen competeerende zonder meer, ende alle haerder testateuren kinderen komen te sterven zonder wetlijcke blyckende nageboorte, zullen alle de goederen bij de laetste van haren kinderen metter doodt deser werelt te ontruijmen erfven ende besterfvenis op den naeste erfgenaemen dan indertydt zijnde van de eerst overledene van hen testateuren by zo verre die langstlevende van hen testateuren alsdan noch in levenden lijfve is, maar in gevalle die selve langstlevende alsdan deser werelt waer overleden zo wilden zij testateuren dat de goederen bij de laetste van haer kinderen nagelaten zullen gaen ende besterven half ende half aen haeren testateuren respective zijde, linie ende bloede. Alle 't welck voorseyd staen ende verclaerde zij testateuren te wezen haer testament ende uijterste wille die zij wilden als alsulcx ofte als codicille, gifte uyt saecke des doodts of onder den levenden vast ende onverbreeckelicken gehouden te werden ende volcomen effecte sorteren van de minsten tot de meesten articule toe, niet jegenstaende alle vereijschte solemniteyten van rechte daer inne niet geobserveert en waren. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 306]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Versouckende voorts aen my notaris haerlieden hierof gelevert te werden een of meer behoirlicke instrumenten inder bester forma. Aldus gedaan in Amstelredamme ten huijse mijns notarij gestaen in de Molenstege ter presentie van Pieter Jorisz schoenlapper ende Barent Smit poirteren der voorseyde Stede hiertoe versocht ende gebeden. (Volgen de handteekeningen.) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
VIII a Benoeming van voogden over de kinderen van Anna de Wolff, wed. Trigau, hertrouwd met D.v. Schaerdenberch, 30 October 1603.Compareerden voor mij lieven Heylinc .... d'eersaeme Francoys Hattu coopman wonende bynnen dese stede midtgaders d'eerbare Anna de Wolff hier te vooren weduwe van salige Jan Trigau geassisteert met Daniel van Schaerdenberch hare tegenwoordige man verclarende dat also bij de testamente van de voorsz. Jan Trigau en de voorsz. Anna de Wolf voor mij notario en de zeeckere getughen op den 9den Novembris 1596 gepasseert beneffens de langstlevende van hen beyden als voochde en de momboor over de kinderen van de voorsz. Trigau en de Anna de Wolff, geadmitteert en de gestelt zijn geweest Willem de Wolff saligh ende de voorsz. Francoys Hattu met macht en de autoriteijt omme als 't henluijden believen zoude by overlijden off vertreck ut dese landen van eenich van henluyden ander een off meer in hare plaetse te mogen surrogeeren ende substitueren die alsulcke macht en de cracht soude hebben als de voors momberen bij deselve testament geattribueert ende gegeven is, ende dewijle de voorsz Willem de Wolff overleden is ende voor zijn overlijden begeert hadde dat in zijn plaetse mocht gesurrogeert werden Cornelis Symons, zijn swager woonende tot Altena bij Hamburgh ende de voornoemde comparanten begeerende den wille van de voors Willem de Wolff saliger wel nae te comen ende oock te gebruijcken de autoriteijt ende macht hen luijden bij de voors testamente als vooren gegeven, soo is 't dat de voorsz Franchoys Hattu met de voorsz Anna de Wolff als langstlevende tot haare mede momber ende voochd over de voors kinderen geassumeert hebben de voorsz eersaeme Cornelis Symons die voor mij hiermede comparerende verclaerde de voorsz laste momboorschap ende voochdijeschap te accepteren, omme alsoo gesaemelick de voors kinderen te regeren ende hare goederen te administreren. Dit was aldus gepasseert binnen Amstelredamme ten huijse mijns notarij ter presentie van d' eersaeme Joos van de Vondele ende Jan Ex als getuygen hiertoe besocht ende gebeden.
Franchois Hattu. Daniel van Schaerdenberch. Tanneken de Wolff.
Cornillius Symons. Joost van der Vondellen. Jan Ex. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 307]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
VIII b Cornelis Symons voogd over de kinderen van Anna de Wolff. 30 October 1603.Compareerden voor mij Lieven Heylinc d'eersaeme Cornelis Symons coopman woonende tot Altena bij Hamburch als gesurrogeerde voocht in de plaetse van saligh. Willem de Wolff over de kinderen nagelaten bij saliger Jan Trigau geprocreert bij Anna de Wolff ende heeft die voors comparante in de selve qualite geconstitueert ende machtich gemaeckt, constitueert ende maeckt machtich bij desen d'eersaeme Hans de Wolff zijn neeff ende oom van de voorsz. kinderen, coopman residerende bynnen dese stadt Amstelredam hiermede present en accepterende hem gevende volcomen ende alsulcke macht, autoriteyt en de speciael bevel hiermede omme in zijns camparants absentie met ende beneffens d'eersaeme Franchois Hattu ende de voorsz. Anna de Wolff zijn mede momber over de voorsz. kinderen te helpen regeren, hare goederen administreren ... daervoor de voors constituant verbindt zijn eygene persoon ende goederen present ende toecomende tot bedwanck van alle rechten ende rechteren .... Dit was gepasseert binnen Amstelredam ten huijse mijns notary ter presentie van d'eersaeme Joos van de Vondelen ende Jan Ex als getuyghen hiertoe versocht ende gebeden.
Cornillius Symons. Joost van den Vondellen. Hans de Wolff. Jan Ex. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
IX Verklaring van Joost van de Vondelen II. 18 Juni 1604. (Zie bladz. 4, 9 en 14.)Compareerde voor my Lieven Heylinc,.... de eersame Joost van der Vondelen, ingeseten coopman deser stadt, my notaris ende getuyghen wel bekent synde; Ende bekende ende verclaerde, dat hy geene actie noch Recht en heeft, noch pretendeert te hebben in de Rente van twee en twintich ponden tien scelling brabants erffelick ende den achterstellen van dien, die Pieter Elout Wynszone wylen, den zesthienden Januarij in den Jare 1579 vercocht heeft gehadt wylen Joosten van der Vondelen, Cremer, ende Cathelyne Sampson syne Wyfve, syns comperants vader ende moeder, ende waren geheven op twee huysen metter seperien, gronden ende toebehoorten, geheeten d'een de Sterre, dwelck een hoeckhuys is, ende d'ander een Slypsteen, gestaen ende gelegen neffens een, op 't Sandt t' Antwerpen, op de hoek van de Standers (?) gaete, tusschen dieselve strate aen d'een zyde, ende thuys geheeten den Wintmolen aen d'ander zyde, commende achter op de garyten deselver stadt; verschynende jaerlix halff St. Jansdagh Baptiste in midtsomer ende halff te Kerstavond; maar dat d'actie ende Recht alleen toecompet ende competeert Christina ende Suzanna van de Vondelen zyn twee susteren, die deselve rente als proprietarissen ende eygenaresn gecocht hebben soo hy comparant verstaet tot behoeff van Adriana Goossens Cornelis dochter wylen, daer moeder aff was Johanna Adriaensen. Item | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 308]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Thomas, Hans ende Cornelis Wouters Servaes kinderen, daer moeder aff was Martine Verhoeven respectieve. Geloovende die voornoemde Comparant (also hy geen actie ofte Recht en heeft an de voorsz. Rente), dat hy daerteghens nimmermeer en sal (connen), nochte doen directelick, noch indirectelik, by hem selven noch yemandt anders van zijnen twege in geenderley manieren. Oversulx so heeft hy Comparant tot meerder confirmatie van dese zyne verclaringhe ende bekentenisse onwederroepelyck wettelick machtig gemaeckt, geconstitueert ende in syn plaetse gestelt de eersame Henderick de Kuyper om in de naeme van hem Comparant ende van zynentwege te compareeren voor Schepenen te Antwerpen, ende de voorsz. verclaringhe ende bekentenisse te renoveeren en te herkrachten. Geloovende oock 't selve te houden van weerde t'allen dagen. Onder verbandt van zyne persone, goederen ruerende ende onruerende, present ende toecomende. Dit was aldus gedaen, gepasseert ende verleden bynnen Amstelredamme ten huyse van my notaris staende op de Oude Syts Voorburghwale, op den 18en dach van der maent Juny in de Jaere als men schreeff 1604, ter presentie van Gheeraert Droeshoudt, ende Jan Molman als getuygen, hiertoe versocht ende hiertoe sonderlinghe gebeden.
Joost v.d. Vondellen. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
X. Verklaring van Tanneken Symons, Wed. Willem de Wolff. 15 Juli 1605. (Zie bl. 14).Voor Notaris Lieven Heilinc, te Amsterdam, compareerde Tanneke Symons, weduwe van Willem de Wolff saliger, grootmoeder van de nagelaten kinderen van wijlen Jan Trigau, geassisteert met Joos van de Vondellen, haren gecoren voocht in deze, Hans de Wolff, oom ende Cornelis Symons oudt-oom ende oock mede voocht met Frans Hattu over de voorsz. kinderen: verclarende ende bekennende de voorsz. comparante, dat also de penninghen van de voorsz. kinderen van Jan Trigau saliger gedepositeert ende geleyt zijn tot alsulcke plaatse ende in handen van alsulcke persoonen, als daermede zij comparanten hen te vrede houden, so hebben zij comparanten tot bewaernisse ende verseekerheyt vande voorn. Françoys Hattu, alsmede voocht over de voorsz kinderen, hier mede present, henlieden selve borgen ende principaelen, gesamentlick ende elck voor andere, en een vooral in solidum geconstitueert ende constitueeren by dese voor de helft van deselve penninghen, die de voorsz. Franchoys Hattu, als mede voocht selffs hadde mogen administreeren, belovende oversulx en voor all in solidum als boven, de voorsz. Frans Hattu, zijne erven ende nacomenden ter cause vande selve penninghen te garandeeren .... enz.
Jacob Symoens Guilliaume Outenhove als getuyhen. Cornelis Symons Hans de Wolff Joost van der Vondelen als gecoren voocht in desen van Tanneken Symons, Tanneken Symons. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 309]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XI Regeling der zaken van Tanneken de Wolff, Weduwe van Willem de Wolff, met Abraham de Wolff, 21 Juli 1606. (Zie bladz. 26.)Op heden 21 July anno 1606 compareerden voor mij Lieven Heylinc ter presentie van de getuygen naer genoemt d'eerbare Tanneken de Wolff, weduwe van salige Willem de Wolff residerende in desen stadt Amstelredamme, mij notaris ende de getuygen naegenoempt well bekendt zijnde. Verclarende die voornoemde comparante dat zij met Joost Utenhove ende Tanneken de Wolff weduwe van Jan Trigau bynnen Ceulen in compagnie is geweest tot in Octobre des jaars 1603 als wanneer de voorsz. compagnie gescheijden is ende haere comparante bij de voorn. Joost Utenhove gedaen ende gegeven is pertinente goede deuchdelicke reeckeninghe bewijs ende reliqua die zij laudeert ende approbeert in alle puncten ende articulen midts desen, bij 't slot van welcke reeckenynghe alle quade schulden ende verleghen goederen afgetrocken bevonden wordt, dat haer comparante noch suyver quam de somme van dry duysent negen hondert vijff ende negentich pond vijffthien schellingen acht groote Vlaems, van welcke somme de voorn. Joost Utenhoven ende Abraham de Wolff haer comparante betaelt hebben interest van de twee verloopen jaren als annis 1604 ende 1605 ende dat zij comparante in de selve jaeren ingetrocken ende van henluyden ontfangen heeft, blijckende bij reeckeninghe haer overgesonden anno 1605 ultimo Decembris de somma van twee hondert dertich ponden 19 stuyvers VII grooten vlaems, die affgetrocken van de bovengenoemde capitale somma van dry duysent negen hondert vijff ende negentich ponden vijffthien schellingen, acht grooten, rest dry duysent seven hondert vier ende sestich ponden 16 st. grooten Vlaems, de welcke Joost Utenhove ende Abraham de Wolff aengenomen hebben onder henlieden te behouden op interest tegen seven ten hondert in 't jaar, innegegaen op primo January anno 1606 laatstleden, ende dat voor ses jaeren van de voorsz. eerste January 1604 aff; daermede zij comparante verclaerdt oock well te vreden te wesen, ende bij soo verre sij comparante quaem te overlijden voor het expireren van de voorsz. ses jaeren, so sullen de penningen die alsdan onder den voorsz. Joost Utenhoven ende Abraham de Wolff noch bevonden zullen worden te resteren bij henlieden betaelt worden an haer comparantes erffgenaeme, te weeten een vierendeel daervan, een jaer naer haer comparantes afflijvicheijt ende daer naer alle halve jare vijff hondert ponden grooten Vlaems totter voller betaelinghe toe van de voors pennynghen die onder de voors Joost Utenhoven en de Abraham de Wolff ten tijde van haer comparantes aflijvicheijt noch waren berustende, en de waer van telcken betalinghe hare kinderen elcx pro rate haerluyder moederlick goedt zullen genieten ende ontfanghen ende well verstaende dat zij comparante commende ter afflijvicheijt wilt ende begeert dat de voors Joost Utenhoven ende Abraham de Wolff van dato haerer afflijvicheijt aff van de zelve pennyngen die onder henluyden sullen wesen, ende utkeeren moeten als boven, maer ses percento sullen geven; wilt ordonneert ende begeerdt noch, dat van de pennyngen die zij comparant heeft staende onder Hans de Wolff ende Hans Elberdyncx als oock de penningen die Isaac de Wolff in handen heeft, hare | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 310]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
comparantes kynderen tot mondige jaren ofte huwelicken state commende, haerluyden voorsz vaderlick goet an de voorsz. pennyngen voor alle vinden ende ontfangen zullen. Ende versochte de voorsz. comparante van mij notaris hier affgemaeckt ende overgelevert te werden een ofte meer openbare instrumenten in behoorlicke forme. Aldus gedaen bynnen Amstelredamme in de tegenwoordicheyt van Hans Elberdincx, Hans de Wolff, Isaack de Wolff, Abraham de Wolff, Tanneken de Wolff, huysvrou van Daniel van Schaerdenburch, midtsgaders oock ter presentie van Joost van de Vondelen ende Pieter van Aken als getuigen.
Isaac de wolff. Tanneken de Wolff de Jonge. Hans de Wolff. Joost van der Vondelle, als gethuyge. Pieter van Aken, als gethuyge. Hans Elberdinck. Abraham de wolff. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XII a Testament van Joost v.d. Vondel en Sara Cranen 26 Jan. 1608.In den name des Heeren Amen. In den jare des zelfs onses Heeren 1608 den 21sten January 's namiddachs de clocke half drie, indictione sexta, regnerende etc.... compareerden voor notaris J. Gijsberts etc. d' eersame Joost van den Vondeln ende Sara Cranen te samen echte man ende wijf poirteren deser Stede etc. ut in minutis. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XII b Testament van Joost v.d. Vondel en Sara Cranen. 26 Jan. 1608. (Zie blad. 18).In den name des Heeren Amen.... Compareerden voor notaris J. Gijsberts etc. d'eersame Joost van den Vondeln ende Sara Cranen te samen echte man ende wijf poirteren deser stede, mijne goede bekenden, zijnde die voornoemde Joost van den Vondeln zieckelijck van lichame, doch zijn verstant, memorie ende uijtsprake, gelijck oock sijn voorseyde huijsvrouwe (die cloeck ende gesont was), wel hebbende en de volcomentlyck gebruyckende, verclarende den voorseyden comparanten hoe zij lieden alsnoch approbeerden ende van voller waerde wilde gehouden hebben...., den testamente bij heurlieden opten zestienden July 1602 voor mij Notaris.... gemaect, mits daerbij voegende 't gunt hiernaer volcht, te weten of gebeurde dat die langstlevende van hen testateuren quame te herhijlicken, dat deselve in sulcke gevalle in conformite van den voorseijden testamente, haren kinderen heure eerstoverledenen Ouders erffenisse sal bewijsen voor den Eerbaren Hans de Wolff, haeren swager, Cornelisz Schouten ende Hans Michielsz haerlieder cousijnen ende Paulus Buijs haerlieder goede bekenden vrunt, welcke voorseyde vier mans personen zij testateuren beneffens de langstlevende van hen beijden mits desen stellen ende ordonneerden als momboirs over hare kinderen ende derzelver goederen welverstaende dat die selve manspersonen oock sullen hebben volcomen machte omme den goederen der voor- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 311]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
seyde kinderen te regeren ende administreren by zo verre die langstlevende van hen testateuren quame te sterven zonder weder gehuwt geweest te sijn, de kinderen ofte eenige van dien noch onmondich zijnde. Gevende zij testateuren den voorseyden langstlevende ende manspersonen tottet gunt voorseyde staet alle alsulcken macht, authoriteyt ende bevel als haerlieder naer scherpiche van rechte competeert, met oock speciale machte omme anderen bij hare versterven in hare plaetsen te stellen ende dit al niet jegenstaende enige ordonnantiën van de weescamer deser ofte anderer stede ter contrarie disponerende, die zij testateuren alle ende yegelicken bij desen derogeerden. .... Aldus gedaen in Amstelredamme ten huijse van hen testateuers gestaen in de Warmoesstraet, ter presentie van Carel van Hallaer en de Jasper Pietersz., poirteren der voorseijde stede, getuygen hiertoe versocht ende gebeden. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XIII Hans Michiels als voogd ontslagen, 2 Februari 1608.Op huijden den 2den February 1608 hebben voor Notaris J. Gijsberts die voornoemde Joost van den Vondelen ende Sara Cranen beyde hare verstant en de memorien wel hebbende, te samen in aller betere forme, manieren ende wege, den Eerb. Hans Michielsz haerlieder cousijn van de momboirschappe in de acte hier beneffens gementioneert tot zijne ernstige versoecke ontslagen, mits dat hij de andere monboirs desnoot zijnde sal assisteeren in zijne goede wille. Actum ut supra. Ter presentie mijns notaris ondergeschreven. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XIV Overeenkomst van Sara Cranen met haar zoon Joost v.d. Vondel. 14 Jan. 1613. (Zie bladz. 15 en 16).Op huyden den XIVn Januari, Anno 1613 compareerden voor mij Jan Franssen Bruyningh, openbaer notaris tot Amsterdamme residerende, byden hove van Hollandt geadmitteert, ter presentie vande onderschrevenen getuygen, deerbare Sara Cranen, weduwe ende Boelhoudster van wylen Joost vande Vondele salr. ged. ter eenre ende haer soon Joost vande Vondele ter andere syden; beyde woonende binnen der stede voorsz. my notaris bekent. Ende verclaerden dat sy comparanten den tijt van omtrent twee jaeren lanck te saemen in compagnie hebben gehadt die winckel mette goederen ende coopmanschappen, daerinne die voorz. Sara Cranen die twee derde parte ende die voorn. Joost vande Vondele het ander derde part was competerende: soo bekenden dieselve comparanten rijpel(yk) ende bedachtelyck met goede voorweten, consent ende advoy van dandere kinderen vande voorsz. Sara, ende hunne voochden die (voor soovele in hen is) haer consent hierinne hebben geinterponeert, geaccordeert, getransigeert, overeengecomen ende verdragen te wesen, als sy accordn, transign, overeencomme ende verdragen mits dese, inder forme ende manieren hiernae beschreven. Te weetene, dat die voorsz. Sara Cranen vrywillighlyck vercocht ende overgedaen heeft, als sy vercoopt ende overdoet mits desen aan den voorsz. Joos vande Vondele haeren soon, die van haer bekent gecocht en overgenomen te hebben | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 312]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
hare voorsz. twee derdeparten inde voorgeroerde compaignie naementl. vande winckel ende alle die goederen ende coopmanschappen daerinne bevonden volgende den inventaris, staet, specificatie, taxatie daervan behoorlyk gemaeckt, beschreven en by hen compten ter presentie van mij notaris ende getuygen onderteeckent en bevesticht synde opten Xn deser, die sy comparanten alsnoch laudeeren, approbeeren ende van volcomen waerde houden mits desen, in welcken inventaris ende staet nevens die voorsz. getaxeerde winckelgoederen ende coopmanschappen oock begrepen ende gespecificeert syn alle comptante penningen, schulde ende onschulden vande compaignie. Ende alsoo dieselve winckelgoederen ende coopmanschappen (achtervolgende den voorsz. inventaris ende die taxatie an die gedaen soo als dieselve goederen ten incoop gecost hebben) tsaementlicken bedragen ter somme van derthien hondert dry en vyftich ponden drye schellingen ende vier grooten vlaems, daeruyt die voorne Sara Cranen over haer gedeelte die twee gerechte derdeparten competeert, wesende negen hondert twee ponden twee schellingen twee ende twee derde parten grooten vlaams, soo is geaccordeert dat de voorne Joos vande Vondele gehouden sal wesen, als hy aanneemt endeGa naar voetnoot1) belooft mits desen die selve somme van negenhondert twee ponden twee schellingen en 2⅔ st. aen voorne syn moeder, oft haerder actie vercrijgende, costeloos ende schadeloos te voldoen, ende te betalen van nu aff in drye eerstcommende maenten interesse vandien voor dieselve tyt tegens seven percento int jaer, ten ware syn moeder voornt. belieffde hem dieselve penninge int geheel oft deel te laeten behouden; in sulcken gevallen sullen sy dienaengande tesamen accorderen soo als sy best sullen connen. Welverstaende ende is meede expresselyck ondersproocken dat die voorne Joos vande Vondele gehouden sal wesen ende belooft mits desen met alle naersticheyt ende sorchvuldicheyt in te manen, te voirderen, recouvreren, opbeuren ende ontvangen alle die wtstaende schulden ende gerechticheden, die voorsz. comparanten (elck voor hun portie) in gemeenschap competerende, achtervolgende den vrz. inventaris en specificatie derselven, en altyt aen syn moeder voornt die twee gerechte derdeparten van allen tgeene daervan sal incomen en oock soo haest alst ontfangen sal werden, getrouwel. wtkeeren en volgen laeten, met desen verstande, dat die betaelinge die de Calanten by hem blyvende sullen doen (al ist schoon datse van hem wedercomen op nieuws mogen coopen) sal comen op verrekeninge en in voldoeninge vande oude schulden van hen comparanten, en niet anders, totdat een yder van deselve debiteuren syne oude schulden voldaen ende afgeleyt sal hebben, synde ook expresselyck geconditionneert ende bevoirwaert, dat soo wanneer de voorne Sara Cranen soo wtte voorsz goederen als voorts wttet incomen vande schulden ten volle voldaen en betaelt sal syn van haer capitael, inde compaignie over haer voorsz. twee derdeparten gefurneert ende die voorsz. Joos vande Vondele van 't ander derdepart, dat alsdan 't superplus oft overschot, 'twelcke voir die vande voorsz wtstaene schulden sal mogen incomen en ontfangen werden (wesende | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 313]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
die winste) by hen comparanten genooten, geparticipeert ende gedeelt sal werden halff end halff; desgelycx soo veere door quade betaelinge, groote oncosten van procedeeren oft andersins, sovele wt deselve goederen en penningen en schulden niet en conde werden betaalt, dat sy comparanten indien gevallen die schade en 't verlies oock halff en halff sullen moeten dragen soo dat oock alle oncosten die int vervolgen ende voirderen van de betaelinge derselver schulden soude mogen werden gedaen, in rechte ende daerbuyten by henluyden insgelycx halff ende halff gedragen sullen moeten werden. Gelyck oock byaldien eenige meerdere schulden waren oft bevonden werden door vergetentheyt als inde voorsz staet ende inventaris gespecificeert ende wtgedruckt syn tot laste vande voorsz hare gewesen compagnie, ofte dat henlen, iets meerder competeere als daer inne vervaet is dat sulcx insgelycx tot gemeene schade, baete sal comen ende by henluyden halff ende halff gedragen ofte genooten werden. Beloovende die voorne comparanten alle die conditien in dese begrepen (aengegaen ten overstaen ende met kennisse van deersame Hans de Wolff, Lourens Cornelissen Schouten, Paulus Buys, ende Jan Michielsen) aen wedersyden getrouwelyck te effectueren, naer te commen ende te volbrengen sonder daer tegen te doen oft te laeten geschieden door andere, directel. oft indirectel. in rechte oft daer buyten in eeniger maniere, daeronder verbindende hare respective personen ende goederen presente ende toecomende, geene uytgesondert, die submitteren allen rechte ende sonder arch ende liste. Ende versochten sy comparanten aen my notaris voornt. hier van gemaeckt, ende henluyden acte, een oft meer, inder besten formen gelevert te worden. Gedaen binnen der voors stede van Amsterdam, ten huysse van voorn. Joos vanden Vondele, ter presentie van de persoonen bovengenoemt. (get.) Hans de Wolff, Sara Cranen, Pauwels Buys, Joost van der Vondelen, Laurens Cornelis Schouten, Johan Michiels. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XV Testament van Joost van den Vondel en Mayken de Wolff. 7 Dec. 1613. (Zie bladz. 16 en 21).In den name des Heeren. Amen. In den jare deszelfs onses Heeren zestien hondert dertien, den zevenden Decembris, 's morgens de clocke tien uijren, Indictione Undecima regneerende, voor notaris J. Gijberts compareerden Joost van den Vondelen ende Mayken de Wolff, te samen echte man ende wijff, poorteren deser stede, cloeck ende gesont van lichame ende hare verstant, memorie ende uijtspraecke wel hebbende ende volcomentlijken gebruijkende; die welcke willende d'onvoorsienlijcken uijre des doots voorcomen met hare testamentelicke dispositie, hebben met rijpe en voorbedachte rade ende vrije wille, nae voorgaende revocatie van allen testamenten ende uijterste willen bij hen luijden gelijckelicken off bijsonder voor dato deses gepasseert, hare testament ende uijterste wille opnieuws gemaeckt ende verclaert sulx te syn als volcht. Inden eersten bevelende hare | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 314]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
zielen Godt Almachtich ende hare lichamen der christelijcker begravinge, hebben zij testateuren tot haren erffgenamen geinstitueert ende genommineerd, zo zij institueerden ende nomineerden mits desen, Joosten van den Vondelen haerluijden zoone met noch allen den andere kinderen bij hen testaeturen door Godts segeninge te procreeren. Mits ende onder expresse conditie dat die langst levende van hen testateuren tot wederhuwelicken toe, maar langer niet, sal blijven sitten in den boel ende regeren, verhandelen ende vertieren allen den goederen van dien; in aller manieren of zij testateuren beijde in levenden lijve waren ende op stoel saten, sonder gehouden te zijn den Heeren Weesmeesteren deser stede, ofte den bloetvrinden van de eerst overledene, of ijemant ter werelt te geven eenigen inventaris of openinge van staet, bewijs van goederen, rekening of reliqua te doen, veel min cautie of borge te stellen, dan alleenlicken den voorsz. kindt of kinderen alimenteren in cost, clederen, schoolgaen, ter deuchden stieren ende, ten huwelick en state comende, te doteren met sodanige goederen als de selve in sijne ofte hare discretie nae de gelegentheijt van de saecke ende van de boele oorbaerlicke sal bevinden sonder meer, ende dit al niet jegenstaande enige wetten, statuijten, keuren ofte ordonnantien, gegeven ofte noch te geven ter contrarie, die sij testateuren alle ende ijegelicken mits desen derogeerden ende hierinne wille te sullen cesseren als malcander, vastelijck betrouwende dat die langstlevende van hen beijden den kinderen niet vercorten maer eerder alle voordeel ende profijt sal soecken te doen ende die voorss. langstlevende comende te herhuwen sal die selve gehouden sijn den voorss. kinderen hare eerst overleden ouders erffenisse te bewijsen, namentlicken de gerechte helfte van allen den goederen als dan bij den boel sijnde ende dat voor twee van de gequalificeerste van de bloetvrinden van de eerst overleden bij de langstlevende te verkiesen, welcke bewesen goederen alsdan sullen worden geregeert bij de voorss. langst levenden (dien zij luijden mits desen als Oppervoocht over den voorss. kinderen zijn stellende) ende de voornoemde twe bloedtvrunden zonder eenichsins d'Ordonnantie ofte regieringe van de Weescamer deser stede te sijn subject, gevende zij testateuren den voorss. langst levende ende twe bloetvrunden daertoe alle alsulcke macht, last, authoriteijt ende bevel als haerluijden nae scherpicheijt van rechte competeert mitsgaders volcomen machte omme bij hare overlijden andere eerlicke persoonen in haren plaetsen te stellen. Item oft gebeurde dat die eerstofflijvige van hen testateuren quame te sterven zonder kindt of kinderen na te laten, zo hebben zij testateuren in sulcken gevalle elcke reciproce ende aen wedersijden tot hare erfgename geinstitueert ende genomineert zo zij institueerden ende nomineerden mits desen den langstlevende van hen beijden in allen den goederen die de eerstofflijvige van hen beijden metter doodt deser werelt ontruijmen sal. Dies sal de langstlevende van hen beijden gehouden sijn uit te keeren den legaten bij de voorss. eerstofflijvige onder sijne ofte hare eijgen handt off ondertekeninge gemaect ende gelegateert, welverstaende oft gebeurde dat hij testeteur, zonder kinderen, eerstoverlede voor Sara Cranen zijne moeder, zo wilde hij testateur dat deselve sijne moeder in sulcken gevalle in voldoeninge van hare legittime portie sal hebben den goederen die hij testateur onder sijne eijgen handt haer daartoe sal hebben geassigneert, als in welcke legittime portie | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 315]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
hij testateur den voorss. sijne moeder in sodaningen cas mede tot sijne erffgename institueerde ende nomineerde mits desen, maer veerder niet. Ten Jaetsten wilden zij testateuren dat alle t geene zij luijden nae date deses noch maecken, legateren of disponeren onder hare eijgen handt oft ondertekeninge zo crachtich ende bondich sal sijn als oft van woorde tot woorde in desen geschreven stonde. Alle twelck voors. staet verclaerden zy testateuren te wesen haerluijder testament ende uijterste wille, die zij wilden als alsulcs ofte als codicille, gifte uijt saecke des doots oft onder den levenden vast ende onverbrekelijcken gehouden te werden ende volcomen effect te sorteren van den minsten totten meesten articule toe, niet jegenstaende alle vereijschte solemniteijten van rechte hierinne niet geobserveert en waren. Verzoekende voorts aen mij Notaris haerluijden hier off gelevert te worden een ofte meer behoorlicke instrumenten in der beste forme. Aldus gedaen in Amstelredam ten huyse mijns Notarij gestaen in de Molenstege ter presentie van Jacob Cornelisz, ende Lourens Lambersz, poorteren ende getuijgen, etc. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XVI Verklaring van Laurens Joosten Baeck, 13 Febr. 1617. (Zie bladz. 62).Jeronimus Petiteau, out omtrent 80 jaer, geworen ende geadmitteerde maeckelaer, heeft verklaard ten verzoeke van d'eersame Hendrick Broen, coopman binnen derselver steden, dat in de maant van April 1613 hij getuige vanwege de voorn. producent gecocht heeft gehadt van Laurens Joosten Baeck, suyckerbacker alhier, twee vaeten rafinado suycker te pryse tusschen pertijen geaccordeert, welcke suyckeren d'voorn. producent (soo hij doenmaals tegen hem getuige verclaert heeft gehadt) dede coopen om naer Bordeaux te senden in commissie; ende een tijd lanck daernae in 't selve Jaer heeft de voorn. producent hem getuyge verthoont gehadt twee verscheyden attestatien inde franse taele geschreven, die de producent voorn. (soo hy seyde) door Paulus Boel van Bordeaulx waeren gesonden ende hielden in de quantiteyt van soo veele als de voorsz. twee vaeten rafinado suyckeren minder hadden gewoogen als de facture daervan meede brochte, waerover hij getuyge opt versoeck ende begerent vande voorn. producent mette selve twee Attestatien gegaen is geweest bij de voorsz. Lourens Joosten: ‘Ick en verstae geen frans;’ daerover hem getuyge (als spreeckende ende verstaende die franse ende Nederlantsche spraecken) de voorsz. Lourens Joosten Baeck heeft verduytst ende getrouwelyck te kennen gegeven den inhouden van de voorsz. twee franse attestatien vant minder gewichte van elcke vat vande voorsz. rafinado suyckeren. Waerop de voorn. Lourens Joosten doemaals geseyt ende hem getuyge ten antwoorde gegeven heeft gehadt: ‘datter niet en is geweest, dat moet ick goet doen’. Ende dat voorts de voorn. Lourens Joosten die voorgevoerde attestatien in syn getuyges tegenwoordigheit aen syn Mrs. knecht verthoonde ende daerbenevens tegen hem seyde: ‘hier comme nu noch clachten, waer is de suycker gebleven?’ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 316]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sprekende oock jegens hem getuyge, datter noch meer clachten van andere (die hij doenmaals hem getuige genoemt heeft) waeren gecomen, daervan hem getuyge de naemen ontgaen syn. Daerby seyde noch de voorn. Lourens Joosten tegens hem getuyge, dat hy syn meesters knecht oorloff gaff ende liet gaen deur de clachten die hem ter oorsaecke als vooren van andere meede waeren voorgecommen, ende dat hy getuyge, van hem gescheyden synde, sulx alles datelijck aenden producent voorn. heeft gerapporteert. Onlanx daerna heeft de voorn. producent tegens hem getuyge geseyt gehadt, dat de voorn. Lourens Joosten hem hadde gesproocken ende toegeseyt het ontbrekende gewichte vande voorsz. suyckeren te sullen goet doen. Ende dat hy getuyge seer corts daernaer noch verstaen heeft gehadt vuyten selve producent, dat hy sulx aen syn meesters te Bordeaulx hadde overgeschreven. Presenterende hy getuyge tgunt voorsz. is (des noot ende versocht synde) by eede Corporael te stercken. Gedaen binnen Amsterdamme ten huyse myns Notaris, ter presentie van Daniel Otten ende Herman Pieters Prins, getuygen hyertoe versocht. (Kladboek uit het protocol van den Notaris
Jan Fransen Bruyningh te Amsterdam.) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XVII Testament van Agneta Wielsz. 3 Nov. 1620. Protocol Notaris N. Verduyn, Utrecht. (Zie bladz. 7).Op huyden den derden November older style des jaers XVIc ende twintich compareerden voor mij Nicolaes Verduyn, openbare notaris bij den Ed. Hove Provinciall van Utrecht geedt ende toegelaten, binnen Utrecht resideedeerende, int bijwesen vande naebenoemde getuygen hier toe versocht, die Eerentryke Joffrouwe Agneta Wielz van Ceulen, weduwe van za. Dirck Cnobbe, tegenwoordich alhier binnen Utrecht woonende, mij notaris bekent gemaect, sieckelick van lichaem te bedde leggende, edoch haerder redenen, verstandt ende sprake door des Heeren genade machtich ende volcomen gebruyckende... opnyeuws comende tot testamentaire dispositie harer tytelicke goederen, verclaerden in crachte van den voors. octroye voor eerst gelegateert, gegeven ende gemaect te hebben, legateert, geeft ende maect mits desen aen Sara Peter Cranendochter, haers testatrices halve zuster, weduwe van za. Joost van de Vondel, woonende t'Amstelredam, drie goede goude rosennobels in specie. Item aen Tryntgen huysfrouw van Abraham Rutten, passementwercker alhier t' Utrecht, eens vijfftich Carolus gulden van twintich stuvers 't stuck, ende aen Cornelis Willemss. van den Vliet, toegenaempt Cris, schiptimmerman, borger t'Utrecht int Cromhout, alwaer zij testatrice tegenwoordich es woonende in cas zij testatrice in deselve huysinge compt t'overlijden ende anders nyet, eenen nyeuwen rouwmantell ende rouwhoet naer behooren. Ende in alle haers testatrices andere soo well heerlicke ende voordelicke als eygen ende allodiale roerende ende onroerende goederen, huys, hoff, landt, zandt, renthen, brieven, actien ende crediten, imboedell ende huysraedt, clederen ende clenoidgens, gelt, gout, silver, gemunt ende ongemunt, obligatien ende handtschriften, egeene goederen uutgesondert, hoe die oock genoempt, waer die gelegen, ende | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 317]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
van wat nature die soude mogen wesen, die zij testatrice boven schult, dootschult ende legaten voors. eenichsints metterdoot ruymen ende achterlaten sall, heeft zij testatrice tot haer eenige ende universele erffgename genomineert, geinstitueert ende gestelt, gelijck zij tot haer eenige ende universele erffgename nomineert, institueert ende stelt bij desen Geertruydt Dircxdochter, natuerlicke voordochtere van den voornoemden Dirck Cnobbe, haers testatrices gewesene man za., ofte bij gebreke van haer hare geboorte in hare steden, omme alle de voors. goederen te aenvaerden ende genieten als haer vrij eygen. Ende op dat desen haren testamente naer syne forme ende innehouden voltogen ende voors geinstitueerde erffgename in hare gerechticheyt behoorlick gemaincteneert ende gedefendeert mach werden, heeft zij tot executeur van dien ende voormomboir over de voors. Geertruydt Dircx geeligeert ende gestelt bij desen Sr. Herman Cnobbe, woonende tot Wesell, broeder van haers testatrices voornoemden man za., met uutsluytinge van allen anderen, verzoekende dat hem gelieve dien last aen te nemen ende uut te voeren, mitsgaders de voors. geinstitueerde erffgename in alles voor te staen, sulcx men zijne E. vertrouwt, hem in sulcken gevalle legateerende hondert rijcxdalers in specie voor sijne moeijten ende debvoiren, te voldoen naer dat desen testamente volcomen geexecuteert ende d'voors. geinstitueerde erffgename bij hem in allen haren saecken desen aengaende geholpen ende ten uuteijnde toe gedefendeert sall zyn ende eerder mochte anders nyet, ende dit alles om redenen haer testatrice daer toe moverende, soo zy affirmeerde. Allen 'twelcke zij testatrice verclaerde te wesen haer testament....Aldus gedaen t'Utrecht ten huyse vanden voornoemden Cornelis Willemss. int Cromhout inde achtercamere ter presentie vanden selven Cornelis Willemss. ende Lubbert Jacobss. van Hooffvelt, mede schiptimmerman, synen buijrman, beijde borgeren t'Utrecht, die mij de comparante bekent gemaect, ende desen als gelooffweerdige getuijgen hier over specialick geroepen mette testatrice ende my notaris mede onderteyckent hebben ten jare, dage ende plaetse voors. des avonts tusschen ses ende seven uren.
Annebete Wielss. Dit is geteyckent bij Cornelis Willems- zoon vanden Vliet voornoempt. Lubbert Yacopsoen. C. Verduijn, notaris. 1620. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XVIII Schenking v. grond door de kinderen v. Roemer Visscher (Zie bladz. 143 en 149).Op huyden den 14 November 1622 compareerden voor mij Jacob Meerhout en ter presentie van de eersame Nicolaes van Buyl als man en voocht van Truytgen Visschers, mitsgaders Annetgen, Tesselscha ende Pieter Visscher ende hebben inder beste ende bestendigster forme ende na style van rechte geconstitueerd en machtig gemaekt, constitueeren ende maecken machtig mits deze Servaes Brasser peningmeester van de Sype, special omne uyten name van hen comparanten en van heurlieder twegen te compareeren voor Dijkgraaf en | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 318]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Heemraden van de Sype, aldaar ten behoeve van hooftingelanden oft dergenen die deselve ordonneeren sullen, te transporteeren ende op te dragen hondert ses roeden ende acht voeten landt gelegen inde polder vande groote İ in de Syp voorsz en welke gebruikt zullen worden tot een woonplaatse voor een predicant aldaer, tot dien einde daervan te verleyden en passeeren behoorlyke brieven van opdrachte en quytscheldinge naer costume aldaer geobserveert ende vorder dienaangaande alles meer te doen ende procureren, wes sy constituanten selffs present synde souden connen en mogen doen, alwaert dat oock mocht een ofte meer in syne stede ter fine voorsz. substitueeren, enz. Anna Roemers. Claes van Buyl. P. Visscher. Tesselschade Roemers. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XIX Testament van Clementia v.d. Vondel. 13 September 1624. (Zie blz. 64.)Compareerde voor Notaris J.F. Bruyningh Clementia van de Vondele, weduwe wijlen Hans de Wolff van Ceulen wonende binnen dese stad, gesont van lichaeme etc.....
Na haar dood sullen de winkelgoederen moeten worden getaxeert en tegen dien prijs door haar beide oudste dochters worden aanvaard. Wanneer haar soon Hans 15 jaar oud zal zijn geworden, zal deze in de voorsz. neringe worden opgenomen, wanneer dan zijn middelen en gelden in de neringe zullen worden gestoken. Zij sluit de Weeskamer niet uit, maar wil dat de goederen van Hans en Rebecca naar de Weeskamer zullen worden gebracht en voor zoover Hans betreft slechts tot zijn 15de jaar als wanneer zijn goederen in de winkelnering zullen moeten komen. Van de goederen harer twee oudste kinderen secludeert zij de weeskamer, maar zij blijven onder beheer van de voogden als wie zij benoemt haar broer Joost van den Vondele en Jan Gerritsz. Hooft met assistentie van Guilliaume van den Vondele mede haar broeder etc. etc.
Clementia van de Vondel weduwe van Hans de Wolff. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 319]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
geschreven notaris ende getuygen d'eersamen Sr. Albert Schuijt, Nicolaes Outgersz., Pieter Peles, Albert Willems, Guillaem van der Elst ende Joost Willems Nieukerck alle coopluyden hier ter stede mij notaris wel bekent, soo voor haer selven als vervangende d'andere coopluyden hier ter stede voor welcke reeckeninge wasch ofte potasche tot Danswyck geladen is geweest in den scheepen daer daer schipper op was Symon Allentssoon Schilles off Schiltges van Opmeer ende verclaarden hoedat sij luyden gesien hebben seeckere telle quelle presentatie ende protestatie aen Guillaem van den Vondel op den 7den deser tot Hoorn uyten naem ende wegen Daniel Dircs Bent ende Pieter Gerrits Bierenbrootspot als reeders van den voornoemden scheepe, vervangende d'andere mede reeders, gedaen doch daerop tot antwoort voegende dat de voornoemde reders haer seer inpertinentelyck ende frivolyck fondeeren op d'absentie van de schipper, waeromme syluyden niet ende willen verstaen om 't voorszeijde schip met d'inhebbende goederen herwarts daer sijn rechte ontlast plaetse is te doen voeren, niet alleen omdat de schipper geseijt heeft willich te sijn de goederen herwaerts met sijn voorseijde scheepe te brengen ende gelijck hij schuldich is uijt te leveren ende tot dien eijnde sich gepresenteert heeft gehat bij de voorseijde comparanten ende t selve belooft, doch dat hij daerinne bij de reeders tegens alle recht rede ende billicheijt belet wierde, die de seijlen van den scheepe hadde doen haelen ende t selve niet ende wilde gedoogen maer oock alwaert den schipper onwillich ende absent bleeff omdat sij 't schip alhier licht connen doen voeren door den stuijrman ende bootsvolck die op het schip sijn ten minste daertoe licht volck konnen bekomen waer toe sij luyden oock in alle gevallen als reeders elcx in solidum gehouwen syn te verantwoorden als naer rechte het faijt van haeren schipper in de Sonde gepleecht int verswijgen van de goederen op den tol ende volgens te vergoeden alle de schaden ende costen daer door gedaen ende geleden ende voorts te doen ende lijden in sonderheijt naedien de reders haer t selvige schip aentrecken ende tot Hoorn doen ophouden ende boven dien de vracht van de coopluijden ende insinuanten ende tot dien fijnne coutie sijn vorderende weshalve seer inpertinentelycken by haerluyden geseijt wort daer sij haer de mesuse van den schipper int minsten niet ende willen aentrecken gelyck sijluyden selffs licht hebben off te meeten want nadien sij haer de vracht aentrecken ende deselvige van de coopluijden vorderende, gelijck sij bij haer proteste doen, soo ist oock meer als reden dat sij alle de goederen bij haer schipper op vracht ingenomen en aen de eygenaars, ofte daeraen die geconsigneert sijn, behoorlijcke uijtleveren 't welck d' insinuanten in desen geen difficulteyt en sullen maecken om neffens de levering van alles de vracht van de goederen te betaelen synde in alle gevalle ongehoort cautie van de insinuanten voor de vracht te vorderen om tot Hoorn te betaelen aengesien de goederen hier ter stede gelevert moeten werden en vervolgens aldaer de vracht betaelt aengesien oock geen cautie belooft ende is, ende de schipper de goederen op sijn bodem heeft ende dienen tot sijn hipooteeck, waeromme d' insinuanten voornoemt onvermindert haer voorige protestie door den Ed. Welgeleerden Heer Mr. Guillaem van den Vondel uijt haeren last tot Hoorn gedaen ende sonder prejudicie van haerluijder vorderrecht tegen alle daer sy geraect soude mogen sijn versoeckende alsnoch soo aen de schipper als yder reder van dien in solidum mits d'een voldoende | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 320]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
d'ander gevrijt sal sijn, dat sij de goederen soo van wasch als potassche, daermede t voorschreven schip laest uijt de Sond hier te lande gekomen is, met den selven scheepe hier ter stede te willen doen voeren ende aen de insinuanten naer behooren uytteleveren alwaer de rechte losplaetse is, sonder eenich langer uytstel ofte delay ende bij faulte van sulcx naedemael d' insinuanten t wasch ende potassche tegenwoordich tot een hoogen prijs konnen verkoopen ende lichtelijck door langer wachten seer veel in prijs sal komen aff te slaen behalven dat de winter genaect en de veel onweers te verwachten staet, protesteren mitsdien van alle costen, schaden ende interesten alreede gedaen gehat ende geleden ende vorder te hebben, doen ende lijden tot de effectuele ende behoorlijcken leveringe toe met meyninge in alle schaden die door offslach, door de tijt, door brantongeluck ende anders bedachtelijck ende onbedachtelijck soude mogen ontstaen ende alreede ontstaen mach sijn aen haerluijder aller persoon ende elcx van dien in solidum als boven te verhaelen ende insonderheijt aende geene die het voorsz. schip tot Hoorn opgehouwen sullen hebben als principael oorsaeckers van 't perykel, costen ende schaden gevallen ende noch te vallen 't sedert 't schip tot Hoorn is gearriveert ende versochte de voorseijde insinuanten dien volgende dese haere antwoort insinuatie ende protestatie aende voorseijde schipper ende reeders gedaen te werden, daertoe authoriseerende de eerste notario, soo tot Hoorn als elders resideerende, daertoe versocht ende voorts van mij notaris. Actum in debita forma gedaen tot Amsterdamme ter presentie van Claes Claessen ende Evert Claesz Rooleeu notaris public als getuygen. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXI Legaat van Sara Cranen aan Clementia van den Vondel. 11 April 1628. (Is afgedrukt op bladz. 65).XXII Testament van Clementia van de Vondel, weduwe van zaliger Hans de Wolff. Notaris Lamberti. 11 April 1628.Zij wenscht van waarde te houden het testament door haar en haar man gepasseert op 20 Augustus 1611 voor den notaris Jan Fransz Bruyningh, verdere alle andere makingen te niet doende. Verder maakt zij nu en begeert dat alle hare goederen sullen moeten blijven ongedeelt solange hare soone Hans ongetrout ofte onmondig sal sijn ende dat dien tengevolge oock soo lange alle hare kinderen ende erffgenamen tot laste van den gemenen boel sullen opgebracht worden in cost en clederen, mitsgaders ende vooral dat de neringe van zijde waeren die zij comparante tegenwoordich is doende, zal werden gecontinueert in haer huijs in de Warmoesstraat genaamt ‘de vergulde wolf’ en wel door haar twee oudste kinderen genaemt Anneken ende Saertge onder toezicht van de voogden en dat haar zoon Hans de Wolff in de neringe zal worden opgeleid tot zijn mondige jaren, waarna de boedel gedeelt mag worden. Een van haar kinderen voor dien tijd huwelijkende, zullende voogden een | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 321]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
voorschot uit den boedel geven mits zulks bij de deling kortende. Hans de Wolf zal bij de deeling het huis in de Warmoesstraat tegen taxatie mogen nemen. Tot voogden nomineert zij, gelijk in het testament met haar man z.g., Jacob Haesbert, Gilbert de Flines, Arent Dirksz Bos ende Frans Wolphertsz van den Berch hun gevende alle macht en authoriteijt, ook wat betreft de neringe, met uitsluiting van de weeskamer. Willende voorts nog uitdrukkelijk dat hare kinderen en erfgenamen niet sullen trouwen buijten advijs en goetwillich consent van de voorsz. voochden, op peene dat andersints wie van hare kinderen buijten advijs ende consent van hare voochden comt te trouwen uijt haer testatrices goederen uijt crachte van institutie of anders niet meer en sal hebben als sijne off haere naecte, bloote legitime portie, willende dat de reste 't welck soodanigen wederhorigen andersins meerder gehad soude hebben op de alderbeste manieren van prelegaet off anders sal genoten worden bij hare goetwillige kinderen. Verder zegt de testatrice dat alles wat zij na dato dezes nog zou komen te maken, legateren of bespreeken, van dezelfde kracht zal zijn als dit testament. Dit testament is gepasseert ten huyse van den notaris in de Molensteeg ter presentie van Anthony Sijmonsz ende Hendrick Beijer als getuijgen.
Clementia van de Vondel weduwe Hans de Wolff. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXIII Attestatio vitae van de familie van Roemer Visscher. (Zie bladz. 146).Compareerden voor my Jan Verhey openbaar Notaris tot Amsterdam ter presentie van naergenoemde getuygen, Sr. Nicolaes van Campen, ons Notaris en getuygen wel bekent, verclaerde hoe waer, ende hem attestant zeer wel kennelyck is, dat de personen hiernaer genomineert tegenwoordich noch in Levende Lyve zyn, ende met twee van de zelve onderscheydelyck gelegen is als volcht, te weeten dat Gerrit ende Pieter van Campen Jacobs Soonen, daer moeder aff is Geertruyd Delft; Claes Heereman, daer moeder aff is Geertruyd van Campen; Margriet, Aeffgen, Jan, Itgen, Cristiaen ende Aris van Wallinckhuysz, daer moeder aff is Geertge Christiaens Dr., alle noch int leven sijn. Ende dat Geertruyd van Wallinckhuyszen met 't kind van de voorsz. Moeder is overleden op den lesten Octobris Anno sestienhondert twee-en-dartich; voorts dat Willem, Lysbet ende Roemer van Buyl, daer moeder aff is Tryntge [Truitgen] Roemers Dr. - Item Otge, Willem, Cornelis ende Jan van Campen, daer Moeder aff is Anna Cornelis Buyls Dr. - Item Roemer ende Jan van Wesel daer moeder aff is Anna Roemers Dr. - Gelyck mede de kinderen van Tesselscha Roemers, genaemt synde Tetie ende Maria van Crombalch; Item Ermpgen, Ariaentge, Pieter, Hendrickje, Hillegont ende Annetgen Herperts alle kinderen van Tryntge Jans Dr., noch int leven syn; - Ende dat Gerrit Herpertsz mede soone van voorsz Moeder mette jongste schepen ontrent twee maenden naer Oostindien gesont uytgevaren is, gelyck mede Ida ende Machtelt Willems Hooft, daer moeder aff is Ida Queeckels Dr., tegenwoordig noch in levende lyve zijn. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 322]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Actum tot Amsterdam, present Gerrit Barentsz ende Jan Claesz. Hoochland getuygen hiertoe versocht. Opden 20 Meije Ao 1633.
(get.) G. Barentsz. 1633. 5/20. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXIV Testament van Sara Cranen. 28 Aug. 1636. (Zie bladz. 69).Notaris Lamberti. Zy herroept haar testament van 20 Nov. 1630. Zy heeft ten volle voldaan tegenover haar kinderen de bepalingen van haar test. van 16 Juli 1602 en ‘ordonneert, dat de goederen van de kinderen van haar dochter Sara van den Vondel zaliger door Clementia van den Vondel item door Jan Arisz. Bruyningh, Jacob van der Vecht en Gilbert de Flines Phz. sullen werden gebracht op de weescamer, omde vruchten te gebruiken voor de kinderen sonder dat Joost Wz Neikerck der voorsz kinderen vader hem eenichsins daarmede zal mogen bemoeyen.’ Verzoekende dat deze vier personen de voogdy over haar kindskinderen zullen nemen, benoemt zy tot executeurs Gilbert de Flines Gilbertszoon en Anthoni van Hoeck. Het test. is gemaakt te huize van hare dochter Clementia van den Vondel in de Warmoesstraat ter presentie van Claes van Santen en Herman Anthonisz. In margine heeft zij ‘geprelegateert en besproken aan Clementia ende Catlina van den Vondel alle haere huysraat, inboel, silverwerck, clederen en juweelen mits dat sy 't selve sullen moeten onder de anderen deelen (d.i. onder hun tweeën) sonder te mogen vercoopen.’ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXV Aanvulling van Sara Cranen's testament. (Zie bladz. 69 en 70).Op huijden den derden April 1637 's morgens de clocke omtrent elff uyren compareerde voor mij, Notaris L. Lamberti etc..... Sara Cranen, weduwe van zal. Joost van de Vondele, poorterse dezer steede, mij notario bekent, leggende alsnoch sieck te bedde, doch haer verstant memorie ende uijtsprake noch wel hebbende ende volcomentlyck gebruyckende, verclarende bij leven ende sterven hare uyterste wille te sijn ende bij maniere van legaet te bespreecken, soo sij besprack mits desen, aen den armen van haer gemeente een somme van achthondert carolus guldens eens uijt haere gereetste goederen, te bekeren bij Jacob van der Vecht haere aengehuwde neve, aen alsulcke armen binnen deser stede als hij te rade werden sal; item aen Frans ende Maijken in de Purmer samen vijftich guldens eens, item aen Tanneken van der Heijde haere nichte vijff en twintich guldens jaerlycx haer leven langh gedurende, in te gaen op haer testatrices sterfdach ende te betalen telckens ten eynde van 't jaer, ende aen Lijsbet van Tiene tot Delft wonende, eertijds haer dienstmaecht geweest, thien guldens jaerlicx, insgelijcx haer leven langh gedurende, in te gaen ende te betalen als vooren. Versoeckende voorts aen mij notaris haer hier off gelevert te werden een ofte meer behoorlijcke instrumenten in der bester forme. Aldus gedaen in Amstelredam ten huijse van haer testatrice, ter presentie van Claes | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 323]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
van Santen ende Harmen Anthonisz, poorteren der voorsz stede, getuijgen hiertoe versocht ende gebeden.
Testor, Laur: Lamberti. Wij Sara Cranen. Claes van Santen. Harmen Anthonisz. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXVI Boedelscheiding van Sara Cranen. 12 Mei 1637. Notaris L. Lamberti. (Zie bladz. 70).Compareerden etc. d'eersame mannen Gilbert de Flines Gilberts soone ende Anthony van Hoeck poorteren deser stede, mij notario bekent, verclarende hoedat sijluyden in qualite als executeurs van de uytterste wille van juffr. Sara Cranen weduwe van zaliger Joost van Vondelen gecommitteert ende gestelt bij desselfs testament op den 28 Augusti lestleden voor mij notaris ende sekere getuijgen gepasseert, ende uijt crachte van de machtiginge haer bij den voorsz testamente gegeven, waren getreden in den sterfhuijse van de selve Sara Cranen ende daerinne hadden bevonden de navolgende goederen als namentlick:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 324]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 325]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 326]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Item den huisraet imboel, schilderijen, silverwerck, clederen ende juwelen is geprelegateert aen Clementia en de Catharina van de Vondele, hier per memorie. Verclaerden voorts, dat sij luyden voorsz om in conformité van den voorsz. testamente te vinden ende op de weescamer te brengen, 't gedeelte van de vijff kinderen van wijlen Sara van de Vondel geprocreert bij Joost Willemsz Nieukerck, procederende tot schiftinge, scheydinge ende lotinge van alle die voorsz goederen met Joost van de Vondelen, Clementia van de Vondelen ende met Jan Arisse Bruijningh als man ende voochd van Catharina van de Vondelen, alle mede erffgenamen van de voorsz Sara Cranen, die mede voor ons notaris ende getuijgen compareerden ende 't selve oock verclaerden, deselve hadden gestelt in vier looten ofte gedeelten onder de letteren van A, B, C, ende D, soo volcht:
Bedraecht dit lot tweduysent twehondert eenentachtig ponden zeven en drie quaert grooten Vlaems. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 327]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bedraecht dit lot tweduysent twehondert eenentachtich ponden zeven en drie quaert grooten Vlaems.
Bedraecht dit lot tweduysent twehondert eenentachtig ponden zeven en drie quaert grooten Vlaems.
Bedraecht dit Lott tweduijsent twehondert cen en tachtich ponden zeven en drie quaert grooten Vlaems.
Ende nadat alvooren 't lot daeromme was geworpen (nemende zij executeurs waer ende siende ofte voorstaende 't recht van de kinderen) dat bij blinde | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 328]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
lotinghe Joost van de Vondele waren toegevallen alle de goederen gespecificeert onder de letter A, item Clementia van de Vondele alle den goederen onder de letter B, Jan Arentsz Bruijningh in de voorsz. qualite alle den goederen onder de letter C, ende de kinderen van Sara van de Vondel alle den goederen onder de letter D. Alles onder dese conditie, alsoo den boel noch te betalen heeft de navolgende posten soo legaten als schulden die van 't gedeelde capitael niet ofgetrocken sijn, als naementlijck aen:
't Welck aen vieren gescheyden bedraecht ijder staeckx vierde part ƒ 346.8, waerenboven ijder staeck noch te betalen heeft ofte belast blijft met de navolgende twee partijen van lijfrente bij de overledene besproken aen de naer genoemde personen yeders leven lang geduijrende als namentlijk aan Tanneken van der Heijde vijff en twintich gulden 's jaers en aen Lijsqet van Tiene tien gulden 's jaers. Dat ijder van de voorsz vier staecken een gerecht vierde part van de voorsz lasten moet betalen van de goederen yder hier vooren te loote gevallen, dat mede alle schade, die welcke op eenige obligatiën souden mogen comen te vallen voor den eersten vervaldach, bij alle de erffgenamen ofte staecken in 't gemeen elcke staecke voor een gerecht vierde part sal moeten gedragen werden, in voegen dat een yder sal gehouden sijn, zijne off hare toegevallene obligatien binnen een maand na yders vervaldach met recht in te vorderen ende 't selve recht totten uijteynde toe te vervolghen of doen vervolgen, sonder 't selve te moghen laten steecken, ende wat schade op sodanigen obligatie valt sal in 't gemeen moeten werden gedragen als vooren mette costen daarom gedaen. Maar yemant sijne of hare toegevallen obligatien een maand na de vervaldach latende overlopen zonder dien in te vorderen met recht of al ingevordert | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 329]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
hebbende 't recht latende steecken, off oock yemant sijne off hare toegevallen obligatien prolongerende, soodanige sal gehouden sijn selfs te dragen alle schaden ende verliesen daer op te vallen, met welcke voorsz schiftinge scheijdinge ende lotinge de voorn. drie staecken van erffgenamen ende voor de vierde staecke namentlijck voor de kinderen van Sara van de Vondel, de voorn executeurs, op 't welbehagen van de E. Heeren weesmeesteren deser stede, verclaerde seer wel tevreden te sijn ende te genoegen. Bekennende een ijder van hen sijne toegevallen obligatien, assignatie ende goede penninge, gelijck ook Clementia van de Vondel ende Jan Arentsz Bruyningh den huijsraet imboel, schilderijen, silverwerck, clederen ende juweelen haarluijden geprelegateert, te dancken, ontfangen ende nae hen genomen te hebben. Belovende derhalve dese selve scheijdinge, delinge ende lotinge goet vaste ende van waerden te sullen houden ende doen houden nu ende ten eeuwigen daghen zonder daertegens te doen ofte gedoogen gedaen te werden in rechte ofte daer buijten, mitsgaders malcanderen gelijckelijck te sullen helpen dragen alle lasten ende schulden die na date deses op den voorz Boele souden moghen comen op te breecken ende tegenwoordlich noch onbekent sijn, ende dat yder pro rato van sijn off haar erfgedeelte, daertoe ende tot nacominghe van al 't gunt voorsz staet verbindende, specialijck de voorsz gedeelde, cnde voorts generalyck d'erffgenamen hare andere goederen beneffens oock hare persoonen, ende d'executeurs der onmondiger goederen, stellende deselve tot bedwangh van allen rechten ende rechteren, renuncierende van allen exceptiën ende beneficiën, soowel van relieff als gratiën, die henluyden en de elcke van hen contrarie deses te bate soude moghen comen, ende specialijck den regule van rechten seggende, generale renunciatie van geender waarde te sijn, ten sij speciale voorgaet, [des blijfft onder de voorsz erffgenamen onverdeelt ende in 't gemeen, dien men half quaet vermoet, op Abram de CraanGa naar voetnoot1) van 2223: 13 als reste van 3090 gulden, watter in tijd ende wijlen soude mogen afcomen, onder henluyden egael gedeelt te werden zonder yets meer.] Versoeckende voorts aen mij notaris haerluijden hier off gelevert te werden een ofte meer bekoorlijke acten van scheydinge, in der beste forme. Aldus gedaen sonder arch ofte list, in Amstelredam, desen 12den May anno 1637 ter presentie van Claes van Zanten en de Harmen Anthonisz. poorteren der voorsz stede getuijgen hiertoe versocht en de gebeden,
Claes van Santen Harmen Anthonisz. Guilbert de Flines. Anthony van Hoeck. Jan Arissen Bruyningh. Clementia van de Vondel. Joost van de Vondel. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 330]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXVII Testament van Laurens Joosten Baeck en Dieuwertgen Jacobs Harenkarspel. (Zie bladz. 63.)In den naeme Godes Amen. In den jaere .... 1642 op .... den 17en Aprillis ontrent de clocke drye uyre nae de middagh compareerden voor Notaris J. Jacobs .... etc. d'E. Laurens Joosten Baack ende d'eerbaere Dieuwertgen Jacobs Haringhcaspel echteluyden, poorter ende poorteresse deser Stede mij notaris seer wel bekent, beyde sieckelyck van lichaemen, doch hunne sinnen memorien ende verstanden soo als dat uijtterlyck bleeck wel machtich sijnde ende volcomentlyck gebruijckende, de welcke overdenckende etc. revocerende alle voorgaende testamenten etc. Ende van alles op nieuws disponerende hebben sij testateuren ter laetster doot ende naer t'overlijden van de langstlevende gelegateert ende besproocken aen de doopsgesinde gemeente deser stede genaemt Vlaeminghen,.... ƒ 600.-, item aen Maria Engels des testateurs nichte ƒ 50.- jaerlycx, haer leven langh geduerende, ende soo sij comt te trouwen met consent van de meergenoemde vooghden, sal haer in plaetse van de voorsz ƒ 50.- gegeven werden de somme van ƒ 800.- eens met die conditie nochtans, dat soo sij comt te sterven sonder kint ofte kinderen, dat als dan de voorsz ƒ 800.- wederomme sullen keeren aen de sijde van hun testateuren van waer die gecomen sijn. Noch aen Jan Ketwijck ƒ 25.- sjaers; .... nae sijn overlijden sal dit bedrag versterven op sijne suster Lucretia Ketwijck.... Item aen Anna Gerrits hunne dienstmaeght ƒ 100.- eens. Ende aen Lijsbeth Frans hunne naeyster ƒ 50.-. Ende in alle hunne vordere goederen .... die sij mette doot ontruijmen ende naerlaeten sullen egeene terwerelt....uijtgesondert daerinne hebben sij testateuren tot hunne erffgenaemen geinstitueert,....de naervolgende vier staecken te weeten Justus Baack ofte desselfs descendenten bij representatie; item Catharina Baack ofte desselfs descendenten bij representatie; noch Laurens Baack ofte sijne descendenten insgelycx bij representatie; ende de drye naergelaeten kinderen van zalige Dieuwertgen Baack die sij geprocreert heeft bij Cornelis Schouten van Cleeff als Susanna, Dieuwertgen ende Laurens Schouten bij representatie in plaetse van de selve hunne overleden moeder, ende dit onder dese expresse conditien naementlyck, dat de langstlevende van hun testateuren, sijn ofte haer leven langh geduerende sal blijven in 't volle besit van alle de goederen, sonder gehouden te sijn aen hunne kinderen, kindtskinderen ofte de selve descendenten te geven eenigen staet ofte inventaris van den boedel veel min verbonden wesen eenighe borge ofte verseekeringe te stellen, des sal de langstlevende op hunnen soone Laurens Baack voornt uijtkeeren terstont nae 't overlijden van d'eerst afflijvige voor sijn huwelycx goet, de somme van ƒ 30.000.-. Gelyck als d'andere drye gehuwde kinderen, reets genooten hebben, waermede sij testateuren verstaen ende willen dat hij met d'andere drije staecken gelijck staet, ten eijnde de resterende goederen bij de langstlevende metter doot te ontruymen ende nae te laeten, genooten ende verdeelt | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 331]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
werden in gelijcke portien bij hunne voorsz geinstitueerde erfgenaemen, sonder dat d'een yets meer als d'ander in voegen als vooren sal hebben te genieten. Sijnde mede hun testateuren verstande en de begeerte dat het geene de voorn drye onmondige kinderen van Dieuwertgen Baack van hun sullen comen te erven, met de vruchten ende oplegh van dien geensints en sullen mogen vervreemden van hun testateuren sijde ende bloede in voegen dat de selve erffenisse in 't geheel ende sonder eenige verminderinge sal moeten versterven van t'eene kint op d'andere tot het laetste toe ende 't laetste mede stervende sonder wettige kint ofte kinderen naer te laeten, dat als dan alle de voorsz goederen met de vruchten ende oplegh van dien sullen keeren aen haere testateuren linie ende bloede van daer die gecomen sijn, sonder afftreck van eenige trebellianique portie ende imputerende op de legitime t huwelycx goet met d'uytsettinge bij der voorsz kinderen moeder genooten, sonder dat de selve kinderen ter contrarie sullen vermogen te disponeren, t sij bij testament, codicill, contract, ghifte onder den levende ofte ter saecke des doots, ofte hoe 't selve soude mogen werden bedacht, daeromme oock de gemelte kinderen de voorsz goederen met de vruchten ende oplech van dien niet en sullen vermogen te vercoopen, belasten, beswaeren, transporteren noch veralieneren, alsoo sij testateuren bij versterven van hunne voorsz dochters kinderen sonder wettige kinderen nae te laeten d'ander drye staecken ende derselven descendenten bij representatie daer inne tot erffgenaemen sijn instituerende ende substituerende. Voorts hebben sy testateuren over de voorsz drije onmondige kinderen ende hunne goederen gestelt ende gecommitteert de voorn. Justus ende Laurens Baack mitsgaders. Hillebrant Bentes, hunne soonen ende swager respective, ende bij overlijden van een off meer van de selve dat d'overblijvende andere in des gebreeckens plaetse sullen mogen kiesen. Gevende mits desen aen de selve, niet alleen alle de macht ende aucthoriteijt die hun....van noode sal wesen, maer oock speciael bevel omme de goederen van de voorsz kinderen te administreren ende te benefitieren tot nut ende voordeel van de selve kinderen.... etc. etc. Gedaen binnen Amsterdamme ten woonhuyse van de testateuren op de hoeck van de Keyserstraat ter presentie van Pieter de Bary mede notaris publ ende Josias Wybo als getuygen hierover gestaen ende versoght.
P. d. Bary J. Wybo. Lourens Joosten Baeck. Diewer Yacops Harenkarspel. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXVIII Testament van Joost van den Vondel de Jonge en Aeltge Adriaens van Bancken. (Zie bladz. 191.).... In den jare 1644 .... 3 Juny, .... compareerden voor mij Notaris P. Barckman.... etc. Sr Joost van de Vondel de Jonge ende Aeltge Adriaens van Bancken te samen echteluijden wonende binnen deser stede.... en testeeren: Eerstelijcken institueeren sij testateuren alleen in de legitime portie kinderen ende vordere descendenten respectivelijck competerende tot hunne erffgenamen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 332]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
sodanige kinderen als sijluijden souden mogen naerlaten ende bij voor aflijvicheijt van d'een off d'ander der selver hunne respective wettige naesaet bij representatie, assignerende bij testateur den selve kinderen ende hunne respective naesaet bij representatie in voldoeninge van hunne legitime portie te samen de somme van ƒ 4000.- eens, ende in alle de resterende goederen, die sij testateuren.... naerlaten sullen, institueeren sijluijden malcanderen dat is d'eerstafflijvige den langstlevende van hen beijden tot sijne ofte hare enige ende universele erffgenaem. Ende off 't gebeurde dat d'eerstafflijvige van hen testateuren sonder enige.... descendenten afflijvich wert so institueert de selve den langstlevende van hen beijden tot sijne ofte haere erffgenaem.... doch onvermindert ende sonder prejudicie van de legitime portie sijns testateurs vader Sr Joost van de Vondel in sulken gevalle uijt sijns testateurs naer te latene goederen competerende daerinne hij testateur hem in sulcken gevalle mede tot sijne erffgenaem institueert, hem in voldoenlnge van dien toevoegende de somme van ƒ 3000.-. Legaterende sij testatrice in sulcken gevalle aen Geertge Adriaens van Bancken hare suster ende bij haer vooroverlijden desselfs wettige naesaet alle haer testatrices silverwerck ende lijwaet 't welck sij van haer ouders heeft genoten ende alsdan in wesen sal zijn. Entelijck hebben sij testateuren gewilt.... de weeskamer uit te sluiten,.... maar dat alle der onmondige goederen geregeert ende geadministreert sullen werden bij den voorsz Joost van de Vondel haer testatrices man so sij voor hem comt te sterven. Ende voorsz testateur eerst comende te overlijden bij sijn voorsz vader Joost van de Vondel ende bij desselfs voorafflijvicheijt, bij twe eerlycke ende bequame neven, d'ene uijt den bloede van hem testateur ende d'ander uijt den bloede van haer testatrice bij den selven testatrice te eligeren, tot welcken eynde sij testateuren respectivelyck de voorsz personen tot voochden over de voorsz onmondige kinderen, mitsgaders administrateurs der selver goederen constituteren.... Alle 't welck voorsz is verclaeren sy testateuren te wesen hunne respective testamenten.... Aldus gepasseert binnen Amsterdam ten huijse mijns notarij ter presentie van Marten Muijs ende Jan van Hem gelooffwaerdige getuygen hier toe specialycken versocht ende overgestaen.
Marten Mijs. Jan van Hem. Joost van de Vondel de Jonge. Aelten Aerians van Bancke. Dit getuyge ick P. Barcman. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXIX Testament van Joost van den Vondel de Jonge en Baerte Hooft. (Zie bladz. 194.).... In den Jaare 1652, 16 Februari .... compareerden voor mij Sijmon Jansz Verlaan, Openbaer notaris.... te Weesp resideerende, ende den getuijgen naergenoemt deersame Joost van den Vondell d'Jonge, Ende Bartha Hooft, Echteluijden woonachtich tot Amsterdam ons notaris en getuijgen seer well bekent, beijde gaande en staende in gesonden lijve.... D. welke aanziende d brosheijt van s'menschen leven; wesende als een schaduwe verganckel. ende d' algemeene schult der natuuren, namentl. die doot onderworpen: Willende hieromme d' onseekre uure van dien, met dese haare Testamentaire Dispositie voorcomen, | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 333]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
aleer haar die doot den wech ondergaet: Hebben daaromme bij de beste maniere, .... gedisponeert, haar testament ende uyterste wille, in vougen ende manieren hier naer verclaert: .... Ende comende voorts tot dispositie van haare tijtelijcke goederen, Soo heeft eerstel.: hij testateur vooruijt sijne beste, ende gereetste achter te laten gelden ende goederen geprelegaeert, aan ende ten behouve van Justus van den Vondel sijns testateuren Jongste Zoon geprocreert bij de voorsz Bartha Hooft sijne huijsvrouwe, mitsgaders oock noch aan de vordere kindt ofte kinderen, die hij .... bij de voorsz sijne huijsvrouwe sal comen te procreeren, ende naer te laaten; ijder de somme van ƒ 4000.-. Ende in alle de vordere sijne testateuren naer te latene gelden ende goederen,.... daarinne heeft hij testateur tot sijne eenige ende universeele erfgenamen geinstitueert ende genomineert,.... Adriaan, Willem, ende Maria van den Vondell, sijne drie voorkinderen, mitsgaaders d'voorsz. Justus van den Vondell, ende d vordre kindt ofte kinderen die hij bij desen sijne huijsvrouwe procreeren ende sall comen naer te laten, ende nevens de selve sijne voorsz lieve Huijsvrouwe, alle eeven diep ende in gelijcke portien: Willende ende begeerende oock hij Testateur well expressel., dat de voornoemde sijne drie voorkinderen geduurende den tijt dat sij tot haere mondige Jaaren gecomen sullen sijn, bij de voornoemde sijne huijsvrouwe (indien sij d' kinderen bij haer gelieft te houden,) in de cost ende dranck sullen blijven, ende des jaarlijx bij haar voor de cost ende dranck sullen betaalen, yder de somma van ƒ 200.- alsoo hij well seeker is, dat se nergens beter opgevoet sullen werden ende dat sulx strecken sall ten beste van de kinderen. Is oock sijne testateurs uijtterste wille en de begeerte, dat tot Voochden ende administrateurs, over d' selve sijne drie voorkinderen ende derselver gelden ende goederen, sullen sijn en blijven, den E. Warnaer van Bronckhorst, Advocaet ende Scheepen tot Amersfoort, ende Sr. Roeloff Dirckz Geelhandt, coopman tot Amsterdam, als deselve te samen, ende ijder bijsonder daertoe specialijck nomineerende...... Ende de voorsz. testatrice mede disponeerende, heeft in alle haare naar te laaten gelden ende goederen,.... tot haar erffgenamen geinstitueert, ende genomineert Crijn Hoofft, haare testatrices voorsoon mitsgaders d' voornoemde Justus van den Vondell, haaren soon bij den voornoemden Joost van den Vondell, haeren tegenwoordigen man geprocreert, ende d' kinderen die sij.... bij deselve haaren man noch sal comen te procreren, ende naer te laaten, alle all' even diep ende in gel. portien: Willende, oock sij Testatrice, dat tot voochden ende administrateurs, over d' selve Crijn Hoofft haer voorsoon sullen sijn ende blijven de voorsz Warnaer van Bronckhorst, en de Sr. Roeloff Dircksz Geelehandt, als d' selve daertoe.... special nomineerende.... eijndel. soo will hij testateur ende sij testatrice gesamentl. ende ijder van hun bijsonder, dat de langstleevende van hun beijden, als voocht, ende administrateur, over haere t' samentl naer te laatcne kindt ofte kinderen, ende der selver gelden ende goederen, sall sijn ende blijven, alsoo d' eerste stervende d' langhstleevende van hun beijden mits deesen, daertoe wel expressel. is nomineerende,.... daar bij oock respectivel. willende en begeerende, dat niemant t' sij weesmeesteren,.... hun mette geringe, administratie van hunne respective voorkinderen, nochte | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 334]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
van haere naer te laaten t' samentl. kindt, ofte kinderen nochte der selver gelden ende goederen,.... sall hebben te bemoeijen, anders als alleentl. d' sodanige, als hier vooren tot voocht, ende voochden sijn gestelt: als de weeskameren,.... well expressel. secludeerende..... Verclaaren voorts d' voorn. testateur, dat den geheelen inboedel en huijsraat, die sijl, als nu bezitten, bij sijn huisvrouw alleen ingebracht is, ende sulx oock haer toecompt: Neevens t' Silverwerck en Juwelen, begreepen in de Specificatie daer van gemaeckt, ende bij haar beijde ondert.: Waaronder niet begreepen en sijn, de Juweelen die hij aen sijn huijsvrouw heeft vereert ende all ist soo, dat hij testateur te vooren getrout is geweest, soo en heeft hij nochtans, geen huijsraet behouden, omdat hij met sijn huijsvrouw bij sijn vader ingewoont hadde, ende d' vader als nu van hem scheijdende, all het huijsraet ende inboel naer hem gehouden heeft gehadt. Oversulx was oock sijn testateurs begeerte, in cas dat siju huijsvrouwen inboel ende huijsraet, door t' gebruijck quam vermindert te worden. dat se daertegens naer billickheijt sal werden vergoet..... Gedaan binnen Weesp ten huijse van Juffre Maria Warnaers, alwaer de testateuren waeren gelogeert ter presentie en overstaen van den E. Coss Fransz Blanck ende Mr. Dirck Gerritsz Lap, beijde burgers, deser Stede als getuijgen hiertoe met mij Notaris speciall. versocht ende gebeden. Joost van de Vondel d Jonge. Baartgen Hooft. Cos Fransz. Dirck Gerritsen Lap. S.J. Verlaen, Nots. publ. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXIXa Extract Testament van Elisabeth de Wolff. 4 Sept. 1652. (Bladz. 286) Compareerde voor Notaris J.v.d. Ven etc.D'eerbare jouffr. Elizabeth de Wolff weduwe wylen Joan van Erpecum gesont van lichame etc. revoceerende haar testament van 27 May 1641 en haar codicille van 29 Dec. 1643 by notaris Gerrit Coren en het testament van 9 Maart 1652 voor my notaris opgerecht en opnieuws testerende legateert zy aan de armen van haar gemeente genaamd de Spyker f 1000. Prelegateert aan haar dochter Tanneke van Erpecum alle hare kleederen, goud en zilver. En in alle hare verdere goederen, die zy nalaten zal nomineert zy hare vier kinderen, Willem, Tanneken. Isaac, en Carel van Erpecum..... Verclarende voorts sy testatrice dat hare getroude kinderen n.l. Willem ende Jan van Erpecum mettet gene sy voor uitset ende houlycx goet heeft medegegeven daermede syn voldaen. Welke somme de ongehuwde kinderen by haar overlyden allereerst zal moeten worden uitgereyckt. Welke uytsettinge sij met haar eygen handt in seecker boecske heeft geschreven opdat er geen dispuyt soude vallen. By haar overlyden zal ieder der kinderen behouden hetgeen zij reeds bezitten te weten haar oudste soon Willem van Erpecum of zyn descendenten een cavel lants met de hofstede en getimmerte mitsgaders bepootinge en beplantinge | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 335]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
daeropstaande gelegen in de Beemster aen de Brede wegh groot 20 morgen. De kinderen van haar overleden soon Jan van Erpecum haer testatrices cavel landts mette hofstede ende getimmerte mits gaders bepotinge ende beplantinge in de Beemster bij Oosthuysen groot 20 morgen. Tanneke van Erpecum haar dochter haer testatrices hofstede in de Beemster bij Schermerhorn groot 19 morgen en Isaac en Carel van Erpecum te saemen haer testatrices hoffstede in de Purmer, genaamt 't Huys ter Hart groot 12 morgen, met een nogh een hoffstede in de Purmer aan den Oosterwegh groot 20 morgen. En een van deze beide stervende zal de langstlevende beide hofsteden behouden. Alle deze hofsteden heeft zy testatrice geprelegateert en vooruit gemaakt. Ook is haar begeren dat aangaande 't huys staande op 't Water genaemt 't groene hart, de acte van 20 December 1643 voor notaris G. Coren gevolgt zal worden ten behoeve van haar zoon Willem van Erpecum..... | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXX Schuldbekentenis van Joost de Jonge. (Zie bladz. 204.)Op huyden den 18 Septemb. 1656 compareerden voor my Jan Volkertsz. Oly, Joost van den Vondel de Jonge, inwoonder deser stede ende geliede in versekeringe en tot voldoeninge so verre als strecken zal mogen van 't geen hy comparant deugdelyk schuldig is aen Joost van den Vondel syn Vader, vrywillich, absoluut ende volcomentlyck opgedragen, overgegeven, gecedeert ende getransporteert te hebben, sulx hy doet mits desen aen ende ten behouven van deselve zynen vader, alle ende ygelycke, sodanige penningen, uytstaende schulden, acties, crediten en gerechtigheden als hem comparant eenichsints syn competeerende so binnen als buyten deser stede waer ende van wie het mochte wesen, niets noch niemand uytgesondert, volgens syne schuldboeken daervan [ge]houde[n], die welcke hy verclaert tot dien eynde oock al lange voor desen (neffens de procuratie tot de invordering) aen syn voorn. Vader overgegeven te hebben, ende mede alsnoch by dese over te geven ende te transporteeren. Doende hy comparant van deselve Boecken, mitsgaders van alle de penningen, uytstaende schulden, actien, crediten, gerechtigheden hem daerby ende uyt crachte van dien compareerende oock van alle recht, eygendomme ende toeseggens als hy eenichsints daervan is hebbende, ten behouve van syn voorn. Vader volcomen ende absolute afstandt, stellende hem in de geheele eygendomme ende gerechticheyt van dien in syn comparants plaetse, Eum tamquam Procurator in rem suam alles in te vorderen, eysschen... enz. Want hy comparant verclaert daeraen geen recht noch eygendomme te hebben noch te behouden in eenige manieren. Beloovende voorts dese transporte te alle tijde gestant te doen.
(get.) Joost van de Vondel.
Joost van de Vondel de Jonge. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 336]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXXIb Baerte Hooft machtigt Hillebrant Sobbe (Zie bladz. 206)Op huijden den 23en Junij Ao. 1657 compareerde voor mij Vincent Swanenburgh Notaris etc in presentie van de nabeschreven getuijgen d'eerbare Juffr. Baartje Hooft, voor dese Wed. van Dirck Hooft, ende nieuw gesepareerde huijsvrouwe van Joost van de Vondel, mij Notaris bekent ende heeft geconstitueert ende machtich gemaakt gelijck sij constitueert ende machtich maackt bij desen, Sr. Hillebrant Sobbe mede woonende alhier, omme uijt haar comparantes naame ende van haarent wegen van eenen ijgelijken haar comparantes debiteuren, die sij de geconstitueerde al reede opgegeven ende bekent gemaackt heeft ende naar desen noch opgeven ende bekent maacken sal, waar ende op wat plaatsen deselve soude mogen woonen ende uijt soodanige oorsaacke die soude moge wesen te inne vorderen ende ontfangen, alle 't geene haar van de selve haare debiteuren is competeerende ende specialijck mede haar comparantes portie in de resterende somme van drijhondert guldens bij Hendrick van Zutphen aan haar ende haare suster de Wed. van Waarnaar Hooft nu eenige daagen geleeden buijten eenige obligatie van schult mondelingh belooft te betalen. Item quitantie van allen ontfangh te geven ende voer naarmaninge ist noot te caveren, ende in cas de geconstitueerde de betaalinge met gemoede niet conde becommen sal hij te mogen de quaetwillige daartoe door middelen van rechten te constringeren ende tot dien eijnde te compareeren voor alle Heeren gerechten ende rechteren daar verwijsschen sal ende aldaar op ende ygens eener ijgelijcken die hun partije soude mogen maacken te ageren ende recht te spreecken soowel eijsschende als verwerende in omnibus ad lites cum potestate substituendi unum vel plures in communi formâ, ende voorts in desen soo in rechte als daer buijten noch alles te doen ende laaten, wes sij comparante selfs present sijnde soude connen ende mogen doen. Belovende sij comparante voor goet vast ende van waerden te sullen houden ende doen houden t'gunt in crachte deses gedaen ende verricht sal werden. Onder verbandt ende subjectie als nae rechte. Alies oprecht gedaen t' Amsterdam ter presentie van Philips Engelbrecht ende Willem Banning als getuigen etc. Bartien Hooft. W. Banning. P. Engebrecht. Quod attestor Rogatus Vint Swanenburgh, Nots. Publ. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXXII Afschrift uit de Relatie der Hollandsche Missie van de Jezuïeten in 't jaar 1661, voorhanden in het Archief der Congregatio de Prop. Fide, te Rome. (Zie bladz. 265.)Amsterodami Baro quidam Hungarus, latini sermonis bene peritus, qui per triennium de fide recta inquisierat et cum variis patribus contulerat, tandem hic uni ex nostris herbam porrexit. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 337]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Alteri vir e Mennonis schola quadragenarius, honestus mercator, in manus venit. ls ab obitu uxoris curiositatis imperio [impetu] ductus abierat Romam, ubi postquam egisset cum variis doctrina et virtute pollentibus de rebus fidem concernentibus, et ex iis quae tum visu tum auditus percepisset ibidem, rapi se sensisset, in Ecclesiae istius admirationem simul et amorem, quam ibi in sua majestate divinum quid prae se ferre animadvertebat, rediit tandem ad patrios lares et per Justum Vondelium, idiomatis Belgii archipoëtam adduci se permisit ad sacerdotem nostrum, quo plenius instrueretur ejusque auxilio conceptum in Urbe orbis et fidei domina spiritum salutis, quem parturire jam pridem coeperat, eniteretur. Post paucos e congressu dies obtulit duos suos filios jam puberes, id est omnem suam prolem, jam affatim de omnibus scitu necessariis edoctos, sacris undis eluendos, quos ubi Ecclesiae Romanae jam adscriptos vidit et renatos, decretum sibi esse dixit eos mittere in Brabantiam sub disciplina Patrum Societatis bonis artibus ad humanitatem et probis moribus ad virtutem enutriendos, atque addidit se non solum fidem Romano-Catholicam amplecti eique in perpetuum adhaesurum, verum etiam favente Deo ad dignitatem sacerdotalem [toto] conatu mentis adspiraturum.Ga naar voetnoot1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXXIII Testament van Anna v.d. Vondel. (Zie bladz. 214 en 216).In den name des Heeren, Amen. In den jare.... 1675 16 July,.... compareerde voor mij Jan Volksz. Oli,.... ter presentie van de ondergeschreven getuijgen, d'eerbare Anna van den Vondel bejaarde dochter, inwoondersse deser stad, mij notaris bekend, hoewel sieckelijck van lichame, leggende te bedde hebbende echter 't gebruijck van haer verstand.... de welcke.... soo sij seijde, gedisponeert ende haer testament ende uijterste wille gemaect en geordonneert in manieren naevolgende..... Ende op nieuws disponerende heeft sij testaterce aen haren vader d'eersame Joost van den Vondel gemaect sulx sij doet mits desen de lijfftocht ende vruchtgebruijck van alle hare nae te latene goederen geene uijtgesondert, sijn leven langh gedurende, ende in den eijgendom van alle de selve goederen (om die nae doode van haer voornoemde vader als vrey en eijgen goed te genieten) ende ondertusschen ten insichte van desselfs hooge ouderdom de administratie daer van de hebben ende de jaerlyxse vruchten aen haren vader uijt te keeren institueert sij tot haren eenighen ende universelen erffgenaam met vollen rechte van institutie, d'eersame Pieter Blesen, off bij aldien denselven voor haer overleden was, oft daer nae, bij 't leven van haer gemelten vader quam te overlijden, soo substitueert sij in sulcken cas, nu voor als dan, ende dan voor alsnu, daerin tot erffgenaam met geIijcke recht (ende met verboth van de afftreckinge der trebellianique off eenige andere portie) de Heer ende Mr. Ghijsbertus Plempius advocaet, toevoegende den voornoemden haren vader de voorsz. lijfftocht ende vruchtgebruijck bij titule van institutie ende als mede erffgenaem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 338]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
tot ende in voldoeninge van sijn legitime portie, die hij andersints in capitael uijt hare goederen soude konnen trecken, verhopende dat hij hem daerin alsoo sal vernoegen; gelijck oock tot dien eynde den selven haren vader (mede compareerende) verklaard hem daermede vernoeghd te sullen houden ende oversulx van het genieten der legitime portie in capitael ende 't recht van dien, bij desen voorbedachtelijck ende vrijwilligh aff te staen ende te renuncieren. Vorder legateert sij testaterce om nae overlijden van haer voorn. vader ende eerder niet, genoten te werden (sonder dat echter eenige cautie daervoor sal mogen geeijscht, off behoeven gesteld te werden) aen Justus van den Vondel, soon van Baertje Hooffd, off bij sijn vooroverlijden aen sijne wettige kind off kinderen, de somme van f 6000.- welck legaet haer voornoemde geinstitueerde erffgenaem sal mogen voldoen ende uijt keeren, 't sij in geld off obligatien, off met eenigh ander effect off huijs bij den selven daer voor gekocht off te kopen off andersints beleijd, stellende sij testaterce sulx in de vrije dispositie ende goedvinden van den selven erffgenaam, doch maeckt sij 't voorsz legaet onder ende met dese expresse last ende conditie, dat den voorsz Justus niet meer daervan sal mogen trecken off genieten, als de jaarlijxse vruchten.... tot sijn eerlijcke alimentatie sijn leven langh, ende dat op sijn overlijden den eijgendom van 't capitael sal moeten versterven op sijne wettige kind off kinderen, ende bij sterven van deselve sonder wettige naesaadt, van 't eene kind op 't ander, tot het leste toe, ende van het leste mede soo stervende, voor d'eene helfte aen de kinderen ende derselver descendenten bij representatie van Rebecca Bruynings haer testaterces nichte, ende voor de andere helfte aen de Regenten van het Maaghdenhuijs binnen deser stede, beneeden 't Spuij, ten behoeve van de arme maaghden daerin wonende. Ende dit alles.... sonder ab intestato, in 't geheel oft deel, anders te sullen mogen versterven, noch door den voorsz Justus, off sijne kinderen, bij eenige dispositien van uijterste willen, ghiften off contracten onder den levenden, off ter sake des doodts, off in eenige andere maniere contrarie gedisponeert, belast.... te sullen mogen werden, veel min dat 't selve capitael noch oock de voorsz vruchten aensprakelijck, convenibel off executabel sal off sullen wesen, voor eenige schulden off lasten bij gemelten Justus off sijne kinderen gemaect, off inder tijd te maken, maer sullen deselve vruchten alleen moeten strecken ende gebruijct werden tot sijn ende sijner kinderen, eerlijcke alimentatie ende onderhoud sijn ende haer leven langh, en anders niet; tot welcken eijnde sij testaterce oock begeerd, (opdat de voorsz vruchten alsoo tot gebruijck als voren aen gemelten Justus ende sijne kinderen vervolgens uijtgereijckt mogen werden) dat de voorsz regenten van 't Maaghdenhuijs, sullen hebben d'administratie van 't voorsz capitael off 't effect daer voor aengewesen, die sij daertoe verkiest ende authoriseert mits desen, met alle maght nae rechte nodigh ende uijtsluijtinge van allen weeskameren, Heeren Weesmeesteren..... Ende off buijten verhopen de voorsz. regenten weijgerden deselve administratie in voegen voorsz aen te nemen, soo sal den gemelte geinstitueerde off gesubstitueerde erffgenaem ymand anders vermogen daer toe te stellen ende authoriseren, sodanigen als hij sal goedvinden, den welcken oock vermogen sal, weder een ander te nomineren, om bij sijn overlijden daarin te continueren ende dat alsoo succes- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 339]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
sivelijck ende vervolgens soo lange de voorsz administratie duijrd, insgelijx met uijtsluijtinge als voorsz is, ende sullen in dat cas ende bij de voorsz weijgeringe 't gemelte Maaghdenhuijs, off de Regenten ende maaghden van dien versteecken sijn ende blijven van 't proffijt ende verwacht van de voorsz helfte van 't voorseijde legaet, die sij andersints bij overlijden van den voorsz Justus ende sijne kinderen (sonder naesaadt stervende) souden hebben te genieten, welck legaet dan in 't geheel sal moeten comen aen de voorsz kinderen ende descendenten van de voorn Rebecca Bruijnings; gelijck mede haer testaterces uijtdruckelijcke wille is, bij aldien 't sij op haer overlijden, off daer nae, bij 't leven off nae doode van haren voorn. vader, den meegeseijden Justus off sijne kinderen, off ymand van sijn off hunnent wegen, jegens dese hare dispositie quam off quamen te opposeren ende tegens den selven haren vader, off de voorsz geinstitueerde off gesubstitueerde erffgenaem, eenige questie off pretentie te moveren off met woorden off wercken moeijelijck te vallen, off oock te schelden off lasteren 't sij in hun presentie off absentie, dat in sulcke gevallen (op 't minste blijck van dien) hij Justus ende sijne kinderen, mitsgaders derselver descendenten, metterdaad versteecken sal, ende sullen wesen .... van het voordeel van 't selve legaet .... ende dat sulx dan aenstonts sal vervallen ende comen (haer testaterces vader overleden wesende) aen de meergemelte kinderen ende descendenten van de voorn Rebecca Bruijnings ende 't Maaghdenhuijs halff ende halff als voren, off de voorsz administratie bij de regenten affgeslagen ende geweijgerd sijnde, in 't geheel aen de selve kinderen ende descendenten van Rebecca Bruijnings voornomet.... [Zie het slot bl. 215.] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXXIIIa3 February 1667 voor notaris Jacobus Snel. (Bl. 209.) Acte waaruit blijkt dat o.a. de kinderen van Aeltie Ariaens van Bancken geprocreert bij Joost van den Vondel de Jonge, waarover voogden zijn Sr Joost van den Vondel en Pieter Blesen, mede erfgenamen zijn van Hendrick Isbrantsz de Bruyn volgens diens testament gepasseert voor Willem Lossij op 30 July 1664. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXXIV De Erfenis der kinderen uit het eerste huwelijk van Joost Jr. (Zie bl. 296)10 November 1667 voor notaris Jacobus Snel. Jannetie Jilles, weduwe van wijlen Hendrick Pietersz Harinck, Gillis Hendricksz Harinck, Grietie Teunisz voor desen weduwe wijlen Pieter Hendrickx Harinck en de nu huijsvrouwe van Jannes van Rey als procuratie hebbende van de selve haere man, synde deselve procuratie gepasseert voor Juriaen de Vos nots. op 5 Nov. 1667, Giertie Ariaens van Banckcn weduwe van wijlen Joost Borgonien oock voor haar selfs en de Sr Joost van de Vondel ende Pieter Blese als voochden over de naegelaten kinderen van wijlen Aeltie Ariaens van Bancken geprocreert bij Joost van den Vondel de Jonge alle wonende binnen dese stad, maken machtig Gerrit Hendrick Harinck mede erfgenaam | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 340]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
van Hendrick IJsbrantsz de Bruijn, om te compareren voor Schepenen deser stede en ten behoeve van Giertie Ariaens Block huijsvrouw van Willem Steenwijck quijt te schelden sekere tuin en erve buiten de Anthonis Poort op den Coldenhoff en brieven van opdracht te passeren, enz. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXXV Vertaling der Verzen van Plemp. (Zie bladz. 133.)Groote man, die mijn Muze eervol prijst, dien Muiden erkent als haar regeerend Hoofd. (bl. 112.)
De vreedzame en ontwikkelde jongeling was zedig en deugdzaam: hij bleef gehecht aan het oude geloof. Hij had nieuwe en groote eervolle onderscheidingen kunnen verwerven; maar hij wilde liever thuis vroom leven naar de oude zede. (bl. 115.)
Zegt mij waar is het zilveren kruis, dat uiterlijk van goud scheen, en zwaar was van gewicht? Dat kruis, waarin een deel van Christus' kruis verborgen was. (bl. 116).
De menigte beroofde den tempel van den eeredienst en van de altaren. (bl. 117).
De prachtige beelden der 12 Apostelen verdienen geprezen te worden; ik voeg hierbij de twee zeldzaam edele afbeeldingen van Christus en de aanminnige Maagd Maria, en ik verzwijg niet de houten beelden, die de trekken der heiligen weergeven (bl. 119).
Heeft Floris de vrouw van Gerard door overspel geschonden? 't Is een fabel: maar van ouds wil het gerucht, dat hij dit gedaan heeft en de nieuwere geschiedboeken spreken dit ook niet tegen, die de lichtzinnige menigte en het hof in handen hebben. Zelfs hij, de edelman, dien Muiden terecht zijn hoofd noemt, heeft onlangs hetzelfde in een treurspel weergegeven; hij, die door zijn welverzorgde en welsprekende taal de moederspraak tot eer strekt. Maar de oude geschiedschrijvers ontraden het te gelooven, en ik ontken dat bij hen ook maar een woord van het misdrijt zou voorkomen. Want in het Nederlandsch schijnt één woord als overspel te klinken, terwijl een andere uitdrukking gewoon scherts beteekent. Deze scherts heeft nooit iets met Venus te maken gehad: wie zou beweren dat overspel een scherts is! Voeg daarbij, dat er geen reden is, waarom wij hem zouden wantrouwen: en Beca zwijgt geheel over die schandelijke misdaad; Heda vermeldt haar. Hoe kan dit zijn? Dit geschrift bevat een onrecht; want wat Heda vermeldt wordt misschien niet door Heda bedoeld. De verwarring der woorden geeft een dubbelzinnigheid, zonder welke de zin gemakkelijk en goed zou zijn. (Bl. 121.)
Het kasteel van Gysbrecht stond hier, voor vier eeuwen en 10 jaar, naar ik schat. Het kasteel dat zijn vader lang in eere hield, op den grond, besproeid door den afgedamden Amstel. Het kasteel, dat door verdedigingswerken versterkt was; die bestonden óf uit aardwerken, óf uit een gracht met de uitgegraven aarde hoog opgeworpen; òf [de versterking] was samengesteld uit een wal van sterke dennen; het was een grondstof die licht door de vlammen kan worden vernield. En, ik vraag het, wat kunnen de vlammen niet vernielen, vereenigd met sterke en vertoornde vijanden? Daarbinnen waren ook appelboomgaarden, een vruchtbaar bosch van regelmatig geplante boomen. Er was ook plaats voor tuinen en Pomona had daar haren zetel gevestigd. Hoe oud die burcht was, of zij gebouwd was van zwaren steen, is mij niet bekend; maar daar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 341]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
stond een hooge burcht. Niet ver van de Oude Brug, en van de andere die daar vroeger gelegd was, naar ik meen. Niet ver van daar was de brug die genoemd was naar de plechtige overgang van de priesters (de processie). Evenals nu stonden toen de beide oevers (als Oude en N. zyde) tegenover elkander. En daar was de burcht aan de westzijde. (bl. 122).
Gijsbrecht zuchtte, en verliet het verbrande slot, onzeker of het lot gunstig was aan het geslacht van Aemstel.... Het was verbrand en het vuur had den burcht bijna verteerd. De onstuimige Amstel kookte van het gloeiende water. Evenals de legende zegt, dat de Phoenix, uit het vuur herboren wordt, en dan, hoe meer hij door het vuur vergaat, toch des te minder verteert; zoo ook verhief Amsterdam door het vuur op nieuw het hoofd, en kreeg het zijn glans van den brandstapel. (Bl. 121) Dit vers moet als volgt gelezen worden: Tamque perire minus, quam, etc. of: Tumque perire minus, quum, etc. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXXVI Uittreksel van het Testament van Agneta Block, huisvrouw van Sybrand de Flines 18 Dec. 1694. Notaris Jacobus van den Ende. (Zie bl. 136)..... Zij legateert aan en ten behoeve van den armen van de Vereenigde Waterlandsche en Vlaamsche Doopsgezinde Gemeenten binnen Amsterdam, onder dewelke leeraars zyn Jacobus Abrahamsz van Vleuten en Dr Galenus Abrahams, F. 2000.- Verder aan het Weeshuis, ook tot onderhoud en van aankweeking van goede en bequame leeraars in de meergemelde Gemeente, F. 2000.- Onder de erfgenamen: de kinderen van Maria Block Antonisz; Maria de Neufville en haar kinderen, aan de kinderen van Ida de Neufville, idem van Agatha de Neufville, idem van Anna de Neufville ... Idem aan Anna en Elizabeth de Flines, dochter van haar testatrice's welgemelden man, Sybrand de Flines, ieder de som van F. 3000.- eens van twintig stuyvers het stuck. Item aan Maria van Beecq dogter van Maria Block Anthonisz, een lyfrentebrieff van hondert gulden 's jaars staande ten lyve van de zelve Maria Blocq Anthonisz ... Voorts aan Ida Blocq, dochter van Wylen Anthony Blocq haren broeder, een lyfrentebrieff van F. 180.- staande ten lyve van Ida Blocq Anthonisz ten laste van de stad Tiel. Verder aan degene dewelcke op de conditien hier na vermeld, de Hoffstede Vyverhoff zal aannemen ende mitsdien ook de conditien daarby ende nevens gevoegt zal komen te voldoen, alle haer testatrice's konst van Vogeltjes, planten, kruiden, ende andere gewassen, met waterverf gedaan of geschildert, om by de voorsz. Hofstede te verblijven; item aan Maria, Ida, Agneta, ende Agnes de Neufville, dochters van Nelleke Blocq zalg, of by vooroverlyden van een of meer van dezelve, aande langstlevende van haerlieden, alle haar testatrices clederen van zyde, linnen, wolle, ende 't geen verders tot haar testatrices lyve of hoofde behoorende zal zyn: Ende laatstelijk aan de kinderen van wylen Dirck, Anthony ende Nelleke Blocq, hare broeders ende zuster zaliger, ieder hooft voor hooft, alle haer testatrices huisraet, meubelen ende inboedel, porceleynen, schilderyen, juweelen, rariteyten, silverwerck, gedruckte boeken ende voorts alle het geene daaronder gerekent kan worden, | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 342]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
en waervan hiervoren int bisonder niet en is gedisponeert geworden .... Zij verklaart haar wille ende begeerte te zyn, dat Agneta Blocq, weduwe van Anthony Blocq zaliger op rekeninge van hare erfportie zal mogen aannemen (zoo sy dat gerade vind) haar testatrices huis ende erve, staande op de Heeregragt, by de Leliegracht binnen dese stad ende dat voor F. 3000.- contant. (Verder wordt genoemd Ameldonck Blocq, zoon van haer testatrices broeder Dirck Blocq.) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXXVII Extract-Inventaris, 25 April 1701; Nots. Dirk v.d. Groe, (Zie bladz. 82)van alle de goederen en de middelen, toebehoorende Pieter en Jan de Wolf kinderen van de Hr Pieter de Wolf zaliger gecomen, soo van hun ouders (waeronder mede begrepen is de erffenisse van haer oom Adriaan van Hoeck zaliger als mede gecomen van hunne outmoeije Sara de Wolf, zaliger soo als deselve onder de administratie van de Heeren Christiaen van Hoeck, Adriaan van Hoeck Janssoon ende Anthonio Bierens als haare voogden sijn geweest, bestaande in die geene die hier vervolgens werden gespecificeert ende door de voorsz voogden opgegeven als namentlijck
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 343]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
XXXVIII Uit den inventaris van Agneta Block, weduwe Sybrant de Flines. Notaris J. Backer 12-13 Sept. 1704. (Zie bladz. 136).
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||