Wisconstighe gedachtenissen. Deel 3: van de deursichtighe

⁺Begheerten.

+ Postulata.

1 Begheerte.

Dattet natuerlick verschaeulick punt, sijn schaeu in een natuerlick plat glas, en het natuerlick oogh, in een rechte lini sijn

Een natuerlick verschaeulick punt, sijn schaeu in een natuerlick plat glas, en het natuerlick oogh, en sijn niet nootsakelick in een rechte lini, om dat wy geen wesentlicke saeck self en sien, maer alleenelick de schaeu van dien, misschien op een ander plaets, t'welck aldus bethoont wort: Ymant duwende ter sijden an sijn oogh, doet het ghene hy siet, verre wijcken vande plaets daer hyt sonder duwen sach: En hoewel sommighe t'ghesicht soo hebben, datse dese verandering naulick of niet mercken en connen, doch ander siense seer wel: ick hebse dadelick tot over de^* 33 trap. bevonden, want soo groot was den houck tusschen de twee schaeuwen, d'eene ghesien vant ghedude, d'ander vant ongedude oogh: Maer de ware saeck blijft in haer plaets, daerom t'ghene alsoo van sijn plaets verschiet, en is de wesentlicke saeck self niet, maer alleenelick de schaeu van dien: Welcke schaeu met haer schaeu int glas, en het oogh in een rechte lini sijnde, seker de ware saeck tot een ander plaets wesende als gheseyt is, en can met d'ander twee in gheen rechte lini sijn. Hier uyt volght dat alsmen mettet woort verschaeulickpunt, verstonde de gesien schaeu des wesentlick punts, dat

* 33 grad.

[p. 15]

alsdan t'verschaeulick punt, sijn schaeu in een natuerlick plat glas, en het natuerlick oogh, in een rechte lini souden wesen, sonder datmen daer af eenighe toelating behoufde te begheeren: Maer want nu ter tijt t'ghemeen ghevoelen anders is, soo bebben wy dit willen begheeren, om onbegrepen te sijn vande ghene die hier namaels de saeck sullen meughen beter verstaen.

Angaende ymant teghen t'boveschreven mocht segghen, dat wanneer het oogh vry staet sonder duwen, dat alsdan de ghesien schaeu effen de wesentlicke saeck bedeckt, en t'samen als een selve sijn, waer uyt volght dat in sulcken ansien mettet woort verschaeulickpunt, verstaen sijnde het natuerlick verschaeulickpunt, dattet selve met sijn schaeu int glas, en het oogh in een rechte lini sijn, sonder datmen daer af toelating behouft te begheeren: Hiet op wort gheantwoort, dat veel onghedude vrye ooghen, de schaeu tot een ander plaets sien dan daer de wesentlicke saeck is, als de ooghen van schele lien die twee voor een sien, of die maer een scheelsichtich oogh en hebben. Ende hoe wel ander oogen min scheef staende, min verschils crijghen tusschen de schaeu en haer wesentlicke saeck, en de ooghen heel recht staende, gheen verschil, nochtans ghemerckt van die heele volcommen rechtheyt, gheen volcommen bewijs en can ghedaen worden (want tweeghelijckstaende ooghen, connen elck t'ghebreck van wansichticheyt hebben, sonder datse nochtans twee schaeuwen voor een sien) soo schijnt de begheerte in ghenouchsaem reden ghegront.

Merckt noch dat uyt verscheyden ander oirsaken dan deur t'oogh, de schaeuwen van haer wesentlicke saeck wijcken, als diemen int water meynt te sien; want noyt mensch en sach, niet alleen eenige wesentlicke saeck int water, maer oock niet de selve schaeu die hy inde locht daer af sien can, dan een ander schaeu tot een ander plaets: T'welck daer an blijckt, dat ligghende een penninck of ander saeck op den gront eens ledich vats, alsoo datmen dien penninck, of om eyghentlick te spreken, de schaeu van dien penninck niet sien en can, om den cant des vats wil, en datmen daer na t'selve vat met water vult men siet den penninck soot schijnt wel bescheedelick: Doch ten is den wesentlicken penninck self niet, noch oock de schaeu diemen inde locht sien can, maer een ander schaeu deur t'water veroirsaeckt. Ende soo gadet oock mette hemelsche lichten, diens schaeuwen boven den^* sichteinder ghesien worden, eer de wesentlicke lichten self daer boven sijn, t'welck een ander schaeu is veroirsaeckt deur de vochticheden des lochts. Meer ander verscheyden veranderinghen deser verscheyden veranderinghen deser schaeuwen bevintmen noch deur t'vier, deur cromme glasen, en in blinckende spieghelachtighe stoffen: Doch want de handeling van sulcke eyghentlicker by de^* spieghelschaeuwen dient, soo hebben wy die daer vervought, en hier achterghelaten.

* Horizontem.

* Catoptrica.

2 Begheerte.

Een verschaeulick punt, lini of plat int glas ghegeven, oock voor hun schaeu te verstrecken.