Logo DBNL
De kronijk van Antwerpen. Deel 1. 1 januari 1770 tot 31 december 1785 (1929)

De kronijk van Antwerpen. Deel 1. 1 januari 1770 tot 31 december 1785

(1929)–Jan Baptist van der Straelen, Jan Frans van der Straelen–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

1779

5 Januarij wird van stadswege verboden, eenige wervers vande majesteyt, de gewerfde of eenige andere militaire, met woorden ofte werken te misdoen, op pene van te sullen worden geapprehendeert, criminelijk aengesproken en, sonder oogluykinge, arbitrairlijk gestraft; en integendeel, soo eenige inwoonders door de voornoemde wervers of andere militaire iets misdaen worden, sal de weth, na behoorlijke informatie, daerin volgens gelegentheyd van saeken voorsien.

 

19 Januarij heeft den generael, grave van Murray, alhier, in de militaire school de revue gedaen.

 

14 Februarij is het Bataillon van 't regiment van Viersel met vliegende vaendels en slaende trommels van 't kasteel gemarcheert na Duytsland.

 

17 Mey begost alhier, op 't kasteel, de afdanking der krygsbenden van jaegers, nieuwelings geligt, de kleeding van dese vrije compagnie was groen met roode omslaegen.

 

26 Deser en volgende dagen, wirden, in 't collegie der ge-

wesen Jesuiten, verkogt alle hunne boeken; behoudentlijk, dat de raere werken, van dese en andere cloosters, wirden uytgesogt om daer naer tot Brussel verkogt te worden. De schilderijen van dese cloosters waeren te vorens in de kerk van dit college door eenen Brusselschen roeper publiek verkogt geworden.

 

29 July wirden van stadswegen alle huysen en gebouwen, binnen dese stad gelegen, genombreert, ofte geteekent met nombers, geschildert met swerte olieverven, boven de respectieve poorten en deuren; welke nombers niet sullen mogen uytgevaegt, verandert ofte verset worden, op de boete van 12 gulden; wordende daerbij ook verboden de gecommiteerde, ten dien eynde, te misdoen, op boete van arbitrairlijk gestraft te worden na eysch van saeke. Allen hetwelk was bekent gemaekt bij waerschouwinge van 16 July te vorens.

 

In Augusti is alhier gepubliceert, het decreet van sijne koninglijke Hoogheijd, de dato 29 July, waerbij eene ordonnantie van stadswegen uyt den maendagschen raede, en daerbij siet men in 't ligt den herderlijken brief van sijne Doorl. Hoogwe, van den selven deser maend.

De ordonnantie van stadswegen luijd als volgt:

‘Geboden ende uytgeroepen bij mijne Edele en Eerw. heeren den Onderschouteth, Borgermeesteren, Schepenen en de Raed der stad Antwerpen op den 9 Augusti 1779. Alsoo men ondervind dat niettegenstaende de placcaerten van haere Majesteijt en de daerop gevolgde ordonnantien van wegens mijne Heeren van het Magistraet alhier, geëmaneert tot uijtroeijen der bedelrije, deselve in plaetse van te verminderen nog dagelijks aengroeyt, hetwelk voor een groot deels voorts komt uyt eene onduygende ledigheyd, die in eene welgepoliceerde stad niet en mag worden gedoogt; soo is 't dat mijne voornoemde Heeren, om dit misbruyk t' eenemael

weg te nemen, (ingevolge d'intentie en de bevelen van sijne Koninglijke Hoogheyd), ook naer het voorbeeld van verscheyde naerbuerige steden, hebben geordonneert en gestatueert, gelijk sij ordonneren en statueren mits desen de volgende artijken.

I.

Word geordonneert aen alle de vremde bedelaers, 't sij manspersoonen, vrouwen ofte kinderen, mitsgaeders lediggangers, geene poorters ofte poorterssen wesende, ofte geene ses volle jaeren continuelijk in dese stad of cuype der selve gewoont hebbende, van binnen acht dagen naer de publicatie der ordonnantie, dese stad en des selfs cuype te verlaeten, sonder in de selve weder te keeren, op pene van sonder forme van proces, in de gevangenis gestelt te worden, te water en te brood, voor den tijd van vier weken voor d'eerste reyse, ende voor de twee reyse van gegeesselt te worden, ingevolge het gestatueerde bij haere majesteits placcaert de dato 14 December 1765.

II.

Men verbied wel expresselyk aen alle borgers en ingesetenen deser stad, sonder onderscheyd van staet ofte conditie, vremde bedelaers, bedelaeressen ofte hunne kinderen, naer dato der publicatie deser, te logeeren, ofte eenige wooninge, 't sij in huysen, kamers, solders, kelders, pakhuysen ofte andere plaetsen op wat voorwendsel het soude mogen wesen, eenige verblijfplaetsen te besorgen, doen ofte laten besorgen, op pene van vijftig guldens voor iederen persoon, en van eene arbitraire straffe naer gelegenheyd van saeke in cas van tweede overtreding.

III.

De eijgenaers ofte verhuerders der huysen en plaetsen, inde voorgaenden artikel uijtgedrukt, ofte eenige andere hoegenaemt, degene, voor dato deser, aen eenige vremde bedelaers ofte bedelaeressen eenige verhueringe gedaen hebben, sullen dien niettegenstaende, binnen de acht dagen na dato, de selve doen verhuysen en hunne wooninge verlaeten, op pene van 50 guldens ten laste van den verhuerder, en ingevalle van onwilligheyd, van den huerder; sullen den verhuerders des wegens moeten versoeken, de hulpe van d'Heeren Schouteth ofte onderschouteth, den welken sonder forme van proces, het bovenstaende sal doen executeeren. Verclaerende mijne voornoemde heeren voor nul ende van onweerde alle dusdanige hueriedullen.

IV.

En soo, wanneer men naer de acht dagen der publicatie deser, ondervonde, dat iemand contrarie aen dese ordonnantie, eenige huysen, kamers ofte andere plaetsen als voorgeseyt is, souden verhuert hebben aen de voorgemelde vremde bedelaers ofte bedelaeressen, en naergelaeten hebben, van hun de selve te doen ruijmen, en dat sij bedelaers ofte bedelaeressen quamen te overleijden, ofte ook te vertrekken buyten dese stad, agterlaetende kind ofte kinderen, deselve alsoo verlaetende, soo sal den verhuerder van het selve huys, kamer ofte andere plaetse, het verlaetene kind ofte kinderen verpligt wesen te onderhouden ten sijnen koste, ende bovendien vervallen inde boete van 50 guldens.

V.

Word voorts geordonneert aen alle de bedelaers, 'tsij mans,,

vrouwen ofte kinderen, niet wesende vremde bedelaers, en dewelke diensvolgens in dese stad ofte cuijpe mogen verblijven, en in staet sijn van met hunne handen den kost te winnen, dat sij binnen den tijd van 14 dagen naer de publicatie deser, hun sullen hebben te begeven tot eenig handwerk ofte stiel, om hunnen kost te winnen, op pene dat sij, naer het verloop van de voorseyde 14 dagen bedelende, sullen, voor de eerste maele, gestelt worden in de gevangenisse te water en te brood voor den tijd van acht dagen, en de voor de tweede mael, opgesloten in het correctiehuys tot Vilvoorden voor drij ofte meerdere jaeren, volgens omstandigheijd van saeke, om aldaer te werken, beneffens de andere tuchtelingen.

VI.

En opdat de fabricateurs des te meer aengemoedigt worden, om de arme menschen werk te besorgen en daer van niet verweydert souden sijn door de vreese dat hunne goederen ligtelijk konnen worden verset ofte verkogt, soo worden soodaenige versettingen ende verkoopingen verboden op de pene van van daer voore te moeten vergoeden het dobbel der weerde boven de arbitraire straffe naer gelegentheyd van saeke.

VII.

En bijaldien iemand soo onvoorsigtig is, van te koopen van onbekende persoonen, cattoen, gaeren, wol, ofte sijde, ende dat het geviele, dat sulke goederen den verkooper niet en waeren toebehoorende, soo sal den eigenaer de macht hebben van soodanig goed te reclameeren binnen den tijd van eene maend naer de verkooping, sonder den koopprys daer van te moeten vergoeden.

VIII.

Sijn aen dit gestatueerde onderworpen, soo de oude kleerkoopers als alle andere sonder exeptie, ook die van den Berg van Bermhertigheyd en de bergdraegers ofte bergdraegsters, ingevolge van de bevelen van het gouvernement, de dato van 29 July 1779. Bij welk decreet verboden is, aen die van den Berg van Bermhertigheyd, mitsgaeders aen de bergdraegers en bergdraegsters te ontfangen de sijde in mindere quantiteyt als van 25 ponden, ende gaeren, cattoen ofte wolle in mindere quantiteyt als van 50 ponden; welk verbod men bij dese ook is doende aen de oude kleerkoopers van voortaen diergelijke goederen ter Vrijdagsche merkt te verkoopen in mindere quantiteyt als voren, op pene van 25 guldens.

IX.

En opdat t'eenenwege voorsien worde, dat de waere behoeftige deser stad, door hoogen ouderdom, gebrek ofte om andere bondige redenen, buyten staet sijnde om den kost te konnen winnen, besorgt worden soo des behoort, soo hebben mijne voorn heeren, ten dien eynde opgeregt, eene bestieringe, en aen elk quartier deser stad toegevoegt een seker getal van commissarissen, om de behoeftige ingevolge hunne instructien, te besorgen, aen welke commissarissen bij dese ook de macht verleent wordt, van het bedelen te beletten, ende ten dien eynde te gebruyken de serganten ofte andere officieren deser stad.

X.

Doch opdat de behoeftigen, die alsoo sullen worden geholpen, van hunnen bijstand geen quaed gebruyk maeken, soo

word aen hun, op pene van gevangenisse, verboden van het het brood en andere noodsaekelijkheden, die aen hun worden besorgt, te verkoopen, mitsgaeders worden voor nul verklaert alle verkoopingen en beleeningen van alle soorten van kleedsels, dewelke geschieden in de herbergen ofte geneverhuysen, sullende den kooper ofte bepander gehouden sijn het kleedsel weder te geven, sonder eenige actie te hebben tot restitutie van den prijs ofte weerde.

XI.

De bedelaers en de bedelaeressen die, ingevolge het hier boven gestatueerde, niet verpligt sijn dese stad en haere kuype te verlaeten, en de welke buyten staet sijn van hunnen kost met werken te winnen, sullen moeten hunnen naem en wooninge overbrengen in de kamer van den Armen, binnen de acht dagen naer de publicatie deser, tusschen 9 ende 11 uren voornoen, als wanneer men ook sal aenteekenen de kostwinninge, waertoe sij beqaem sijn ofte waertoe sij sig bequaem soeken te maeken.

XII.

De voorsegde commissarissen sullen binnen de 14 dagen naer dato deser, doen een generaele visite, als wanneer sij sullen aenteekenen, degene eenige assistentie moeten hebben, welke assistentie in het toekomende door de commissarissen ten huyse der behoeftige sal worden besorgt, sonder dat sij ten dien eynde aen de huysen der commissarissen mogen komen, sullende ook de uytdeylinge aen de kamer van den Armen komen te cesseren ten dage, soo als bij naerder reglement sal worden gewaerschouwt.

XIII.

En mits de commissarissen, soo als boven gesegt, binnen

14 dagen sullen doen de generaele visite, soo word een ieder des raekende (ook de bedelaers art. 11 hierboven vermeld) gewaerschouwt van sig tevens alsdan bij huys te houden.

XIV.

Opdat de commissarissen te beter souden konnen volstrekken, de devoiren strekkende tot executie van hunne commissie, verbieden mijne gemelde heeren aen eenieder van wat staet ofte conditie hij soude mogen wesen, van aen de voorseyde commissarissen te misseggen ofte te misdoen, op pene van aenstonds gestelt te worden inde gevangenisse te water en te brood ende arbitrairelijk gestraft naer de omstandigheyd van de saeke.

XV.

En alsoo men redelijk acht, om des te beter aen de waere behoeftigen den vereischten bijstand te konnen toebrengen, dat de proeven en de fondatien binnen dese stad niet misbruykt worden door dien dat dikwyls eenen en den selven proevenier, sonder wete van syne collateurs, van verscheyde uytdeylingen, meer als hun noodig is, komt te genieten, soo word bij dese geordonneert, dat alle collateurs van proeven ofte fondatien, (niemand uytgenomen) de welke tot onderstand van behoeftige moeten uytgedeylt worden, sullen gehouden sijn van, binnen twelf dagen naer de publicatie deser, in de kamer van den armen, tusschen 9 en 11 uren voor noens, in geschrifte over te brengen: naem en woonplaetse van elken persoon en hoeveel hij van sulke proeve ofte fondatie is genietende ter weke, maend ofte jaer, op pene dat de twelf dagen overstreken sijnde, het selve sal worden ondersogt en bewesen door het officie, ten koste van den collateur, sullende daerenboven den tegenwoordigen collateur vervallen sijn, voor den tijd van 10 jaeren, van sijn recht van collatie, ten voordeele van de kamer van den Armen alhier.

XVI.

De uytdeelders sullen insgelijks op de pene van 50 guldens moeten overbrengen, hunne respectiefelijke proeveniers, ende hoeveel ieder van hun is genietende, met den naem de collateurs van ieder respectieve fondatie.

XVII.

Dog alsoo d'intentie niet is van daer aen te onderwerpen die fondatien, de welke eeniglijk gedestineert sijn om tot onderstand der familien, sonder kennisse van vremde uijtgedeylt te worden, soo sullen de collateurs der andere fondatien, dewelke van het gestatueerde, bij den voorgaenden artikel 15, vermijnen te moeten geexcuseert worden, bij provisie gestaen, mits binnen de acht dagen, op pene als art. 15 gecommiteert, overbrengende ter secretarije alhier, in handen van den eersten secretaris deser stad, hunnen art. van fondatie ofte eene copije authentiek dier, om de selve gesien, deswegens gereguleert te worden, soo men sal vinden te behooren.

XVIII.

En alsoo men binnen 14 dagen, soo als hier boven is geseijt, sal doen de generaele visite, tot het besorgen van degene die onderstand van noode hebben, soo word aen een ieder des raekende geordonneert, van aen de commissarissen op hunne aensoekingen, in het doen van hunne visiete, te declareeren wat proeve ofte fondatie sij sijn genietende, en van wie, op pene van, bij verswijginge, daervan gepriveert te worden.

XIX.

Voorders word belast aen de collateurs der proeven en

fondateurs 't sij in brood, geld ofte diergelijke, ten voordeele van behoeftigen gefondeert (ingevolge het decreet van wegens sijn koningl. Hooght van 29 July 1779, hetwelk benevens dese ordonnantie, ingevolge desselfs hooge bevelen, word publiek gemaekt), dat zij niet alleenlijk nu, maer ook daer naer, bij elke veranderinge van proevenier, ofte nieuwe collatie, overbrengen den naem en woonplaetse op den voet en op de pene, sooals in art. 15 wordt gesegt.

XX.

Met dit verschil nogtans, dat bij veranderinge of te nieuwe collatie, den collateur de overbrenginge sal moeten doen aen den commissaris der visiete van het quartier van den vorigen proevenier.

XXI.

En om soo veel mogelijk te voldoen aen het voorseyde decreet, en t' eenenwegen aen de noodsaekelykheyd daer men sig in vind om dese nieuwe bestieringe met vrugt te komen voltrekken, soo word bevolen aen de voorsegde collateurs van hunne collatie aen hunne proeveniers te ontrekken, en aen andere te geven, telker reyse, als sij daer toe bij billet, door drij commissarissen onderteekent, sullen wesen aensogt, op pene als art. 15 uijtgedrukt; aen welke pene ook, sullen onderworpen syn de corpora en alle andere, sonder onderscheyd, die sig daer naer niet sullen hebben gereguleert.

XXII.

Wordende daerenboven verboden aen de distributeurs der voorse fondatien van, des behoorlijks vermaend sijnde, aen de oude proeveniers, aen wie door de voorseijde commissarissen de proeve is afgenomen, de uytrykinge dier te doen; op pene art. 16. gestatueert.

XXIII.

En om allen twijffel weg te nemen, en te voorkomen de geschillen, dewelke men dikwijls ontmoet in de verkiesinge van de woonplaets ofte geborteplaets, opsigtelyk tot den onderhoud der Armen, soo is 't dat men insgelijks, in gevolge de bevelen van sijne K. Hoogheyd hier boven beroepen, voor eene onverbrekelijke weth is statueerende.

XXIV.

Dat alle de gene, die hunne geborteplaets verlaeten hebbende, en sig sonder bedelen geneirende, alhier binnen dese stad ten tijde van drij consecutive jaeren vaste woonplaets sullen hebben gevestigt, betaelt hebbende, publieke lasten ende gecontribueert hebbende in de omschrijvingen en settingen, soo haest sij sullen buijten staet zijn om den kost te winnen, sullen recht hebben om van den Armen deser stad onderstand te genieten, bij aldien sij binnen dese stad hunne woonplaetsen hadden in den tijdspip, als sij tot den kost te winnen, onbequaem geworden sijn, andersints sullen sij worden wedergesonden naer hunne geborteplaets.

XXV.

Verklaerende mijne gemelde heeren in alle omstandigheden, daer sij sullen noodig achten te sullen gebruijken, de macht aen hun, van wegens sijne K. Hoogheyd bij het meerberoepen decreet gegeven, van te eijsschen borgbrieven ter concurrentie van f 150 aen de gene, die binnen dese stad willen komen wonen, en van aen dusdaenige, bij faute van diergelijke borge, den woon te weygeren.

XXVI.

Laetende des niet te min bij provisie onverlet de contracten tusschen de kamer van den Armen deser stad en de andere

steden ofte dorpen deswegens behoorlijk gemaekt, verbiedende wel expresselijk voortaen diergelijke contracten te maeken, contraire aen hetgene hier vorens gestatueert, op pene van nulliteijt.

Alle de voors. geldpenen te beheeren naer ouder gewoonte, te weten: een derde aen den heere officier exploitant, een derde aen de stad, en het resterende derde aen den aenbrenger.

Aldus geresolveert ter vergaederinge van den Maendagschen raede gehouden op den 9 Augusti 1779; geparapheert De Wael Vt., onderteekent A. Du Bois dit V. d. Bossche.’

 

Ziet hier een extract uyt de instructien van de nieuwe bestieringe van den gemeijnen armen deser stad:

 

1. Men sal de stad verdeijlen in 32 quartieren, en aen elk quartier geven sijnen naem, en de huysen in elk quartier nombreren daerop stellende de letter ofte teeken van het quartier.

 

2. Men sal de gangen met een besonder teeken onderscheijden, ende huysen in elken gang nombreren.

 

3. Dese gangen sal men verdeylen en toevoegen aen die quartieren, daer wijnige arme menschen sijn.

 

4. De bestieringe, gedistingeert van degene der Heeren aelmoesseniers, sal verdeylt worden in drij klassen van commissarissen; te weten: in commissarissen quetteurs, commissarissen der visite, en commissarissen distributeurs, met versoek aen de Heeren Canoniken, de heeren van 't Magistraet, de gevrijde, mitsgaeders aen alle de notabelen, soo geestelijke als wereldlijke, van desen last vrijwilliglijk te aenvaerden, en niet te verlaeten dan met advertentie aen de overblyvende commissarissen en aen den tresorier van den armen, ses weken te vorens. Sullende den dienst soo van den voorn. tresorier, aelmoesseniers als van de commissarissen sijn als volgt:

Aelmoesseniers.

Men sal den dienst lacten gelijk hij nu is, uytgenomen dat men d'aelmoesseniers sal ontlasten van den omgang voor den gevangen man en van de distributie aen de kamer. De aelmoesseniers sullen blijven besorgen als voor dese, soo de doctors, chirurgijns en medecijnen als de kisten, breukbanden, besteden der kinders, enz.

De acht oudste aelmoesseniers sullen alle ses maenden, in April en Oktober doen eene generaele visite in de 32 quartieren, sijnde voor iederen aelmoessenier vier quartieren.

Commissarissen quetteurs.

Elk quartier sal hebben eenen geestelijken en eenen wereldlijken commissaris quetteur en al is 't dat dese bediening maer door eenen kan en diende te worden verrigt, soo worden er gestelt twee commissarissen om malkander behulpsaem te sijn.

Der selver functie is: van alle jaeren in de goede weke, onder hun beyde te gaen in alle de huysen van hun quartier, vraegen eene aelmoesse en ter selven tyd opnemen de huysen, waer de inwoonders aensoeken van met de weke niet te komen, waer van sij eenen leyst sullen maeken. In de andere huysen sal eenen der voorn. commissarissen, alle weken eene quete doen.

Bij aldien in 't quartier schaemele huysarmen bevonden worden van soodaenige gestaetheyd, dat het niet meer en betaemt dat sij door den commissaris distributeur besorgt worden, in dien gevalle sal den commissaris quetteur daer van den bijstand toebrengen.

Elk quartier sal hebben twee commissarissen der visite, eenen geestelijken en eenen wereldlijken; mitsgaeders twee commissarissen distributeurs, ook eenen geestelijken en eenen wereldlijken.

Men sal aansoeken eenen persoon van betrouwen en genoeg-

saeme bequaemheyd, en den selven trachten te verwilligen, van vrijwilliglijk aen te nemen den dienst van tresorier van den armen, welke bedieninge sal bestaen, in te presideren en de scheijvoise te hebben in de vergaederingen.

Verdeeling der quartieren.

A. St Joris quartier.

Van het gasthuijs tot aen St Joris, Poortstraet, de St Jorispoortstraet, de Schermersstraet, Muntersstraet, Kasteelplijn, van de Muntersstraet tot de Begijnepoort, en voort langs den Drink, de Vestkant, tot aen St Jorispoort, St Jorisstraet, Mechelscheplijn, den Rogier.

B. Gasthuys quartier.

Arembergstraet, van de vier Winden tot aen de Gasthuysstraet, Gasthuys, lange Gasthuysstraet, van de Arembergstraet tot tegens het Gasthuys, lange Gasthuysstraet west van de Mechelscheplijn, tot tegens de Houdaenstraet, de Boogkeers, Vlaminksveld, Begijnestraet, Bervoetsstraet, Rochusstraet.

C. Gesond quartier.

Den vestkant van St Jorispoort, voorbij den blauwen Toren tot aen de Bonte Mantelstraet, de Vuijlruij van beyde de seyden, de Gesondstraet, de Arembergstraet, van de vuijlruij tot aen de vier Winden, van de vier Winden tot aen de Tappesierspand west, de lange Gasthuysstraet oost, van de Arembergstraet voorbij den Drijhoek, tot aen den hoek over de Huydevetterstraet.

D. St Martens quartier.

Bonte Mantelstraet, Meyestraet, Papestraet, van de Pape-

straet tot aen den Wapper, de Brabantsche Koremerkt, Sint Martensstraet, Orgelstraet, Tappesierspand noord, Kekelstraet, Kelderstraet, arm Duyvelstraetje, Houdaenstraet, korte Gasthuysstraet, west, van de Houdaenstraet, tot tegens de Everdijkstraet.

E. Schutters quartier.

Vestkant van aen de lange Meyestraet, tot aen het Hopland, Hopland, Lammekensstraet, Wapper, Schuttershofstraet, oost, tusschen de Schuttershofstraet en Jodestraet, de Jodestraet.

F. Rubbens quartier.

Westkant van het Hopland, tot aen de Meerstege, de Meerstege, de Meer, suyd; de Vuylnisstraet, de Colveniersstraet, de Rubbensstraet, de Huydevettersstraet, oost, van de Meer tot de Jodestraet, Korte Gasthuysstraet, west; van de Everdykstraet tot de Lombaerdevest; de Korte Gasthuysstraet, Oost.

G. Minimen quartier.

Wiegstraet, Meerbrugge, Schoenmerkt, suyd, van de Meerbrugge tot aen de Schrynwerkersstraet, en noordrande, Beddestraet tot over de Meerbrugge, de Eyermerkt, suyd van de Meerbrugge, tot aen de Beddestraet, de Beddestraet, de Meer noord, tot aen de Jesusstraet, de Jesusstraet.

H. Cellebroedersquartier.

Vestkant van de Meerstege, tot aen Kipdorpport, Lange Nieuwstraet suyd, Cellebroedersstraet, Lombaerdstraet, lange Clarastraet, korte Clarastraet, Meijestraet, Pruymstraet, Borsestraet aen de Meer, Borsestraet aen de lange Nieuwstraet.

I. Vlamings quartier.

Eyermerkt suyd, van de Beddestraet tot aen de Keirsstraet, de Keirsstraet, de Melkmerkt oost, van de Eyermerkt tot aen de Kaesruy, St Peetersstraet, Vlamingsstraet, de Eyermerkt noord, de Cathelijne vest, de Israëlietstraet, de Beggaerdestraet, de Beggaerdengang, de Suerstraet, korte Nieuwstraet, lange Nieuwstraet noord.

K. St Jacobs quartier.

St Jacobsmerkt suyd, de Apostelstraet, Parochiaenstraet, St Jacobsstraet, Markgravestraet, Hoogsettersstraet, Kipdorp suijd, Katte vest, Wyngaerdbrugge suijd, de Jesuitenplijn, wijngaerdstraet, Nieuwstraet, Jesuitenruije, Melkmerkt oost, van de Wijngaerdstraet tot de korte Nieuwstraet, den Swaenengang.

L. St Anna quartier.

De Wijngaerdbrugge noord, Kipdorp noord, Paternosterstraet, de Jan van Lierstraet, de Paddegragt west, van aen 't St Jacobsmerkt tot aen de Keyserstraet, Paddegragt oost, de Kattestraet, tot aen St Jacobsmerkt, St Jacobsmerkt noord, tot tegen de Kipdorppoort. den Westkant west, van aen de Kipdorppoort tot aen den Molenberg, ofte klijn Winkelstraet, Paradijsstraet, van aen St Jacobsmerkt tot aen de Kattestraet suyd, de groote St Annastraet.

M. Roose quartier.

Paddegragt, oost van de Hobokestraet, tot aen de Kattestraet, de Kattestraet noord, de Paradijsstraet, tusschen de Kattestraet en Hobokestraet, de kleyn St Annastraet, de Roosestraet, de Ossemerkt, suijd en noord, den Molenberg, ofte klijn Winkelstraet, de Hobokestraet suyd, de Keyserstraet, de Paddegragt west, van de Keyserstraet tot aen de Hobokestraet.

N. Gratie quartier.

Princestraet, Koningsstraet, Gratiekapelstraet, Blindestraet, Amptmanstraet, grooten Kauwenberg, Hobokestraet noord, vestkant, van tegen den Molenberg tot aen den Poedertoren en voords tot aen de Roodestraet.

O. Beggijnequartier.

Klijnen Kauwenberg. groote Winkelstraet, Ossemerkt west, Roodestraet met het Begijnhof, Venusstraet, Brilstraet, Verkensstraet, Mostaertstraet, de Wage, Raepstraet, Gulden Horenstraet, Agterstraet.

P. Capucienenquartier.

De Peerdemerkt suijd, van aen de Roodestraet tot aen het Klapdorp, de Vekensstraet, den Toog, het Klapdorp van de Peerdemerkt tot tegen de Mutsaertstraet, de Mutsaertstraet, het straatje nade Faconsruije, de huysen gelegen op de plijn van 't Essenhuys, de Peerdemerkt noord met het straetje tegens de Capucienen.

Q. Ververs quartier.

Van de Roodepoort tegens de Ankerruye langs den vestkant, tot aen de Slijkpoort, de huysen tusschen Slykpoort en Timmervliet, van op Fleskensdijk tot aen de Verversruye, de Verversruye, van aen de cattoendrukkerije tot aen de Ankerruye, den Kruyphol, de Styfselruye, Capucienestraet, de oude Leeuwenruye, Watermolenbrugge, Faconsplijn oost, Faconsruye.

R. Brouwersquartier.

De Timmervliet, Boerequartier, Graanvliet, Brouwersvliet, de Zeeuwsche Koremerkt, Brouwerstraet, vande Engelsche kaije, tot aen Laureys fort en Slijkpoort.

S. Schippers quartier.

Rouaansche kaye, Schipperscapelstraet, St Peetersvliet, de oude Mannekensstraet, de Vingerlinkstraet, de Klappeystraet, Falconsplein, west, de Blauw Handscheruye, de Magermansvliet.

I. Facons quartier.

Kommekensstraet, Leguytstraet, Faconsbrugge, de Heijl met de Huykestraet, den Dries, de korte en lange Keijstraet, Kalkbrugge tot aen de Predikheerentrappen, de Spuystraet, de Koolsvliet, de Spierinckstraet.

U. Swert Susters quartier.

Klapdorp van aen de Mutsaertstraet tot aen de Koeypoortbrugge, de Koeypoortbrugge, de twee straetjes nevens de Predikheerinnen, de Swert Sustersstraet, Veemerkt tot aen de Predikheerentrappen, de Borgtgragt, de Sauciesstraet, de Haringvliet, Guldenberg.

V. Beenhouwersquartier.

De Koeypoortstraet west, van de oude Borse tot aen de Sirikstraet, de Sirikstraet, de Hofstraet, Koraelstraet, lange en korte Doornikstraet, lange en korte Beenhouwersstraet, Sakstraet, Mattestraet, de Koeypoortstraet west van de Sirikstraet tot de Swert Sustersstraet, de Minderbroedersruye, de Minderbroedersstraet, den grooten Godaert, de Engelsche Borse.

W. Vischverkoopers quartier.

Den langen Godaert, de Koppenolstraet, de Koeypoortstraet oost, de Jerusalemstraet oude Borse, met het Pandstraetjen, de Kuypersstraet, den Vischberg, de Vischmerkt, de Werf, van 't Steen rondom de Borgtkerk, Krabbegat, Palinkbrugge.

X. Boter quartier.

De Wolstraet, lange en korte Mooriaenstraet, oude Waag, Kaesruye, Groote Merkt, Suijkerstraetjen, de huysen rondom het Stadhuys, de Suykerruye, Schipstraet, Appelstraet, Kaesstraet, Silversmidstraet, Branderijstraet, Wisselstraetjen, Schoenmakersstraetjen.

Y. Peeter Pots quartier.

De oude Koremerkt, het straetjen aen den Papuikelder, Swalenstraet, Pelgrimstraet, Hoogstraet, van de oude Koremerkt tot aen de H. Geeststraet en aen de Stoofstraet, het Pand, Boekmaekersstraet, Klaverstraet, Hairestraet, Peeter Potsstraet met de straet nevens het spreekhuijs, Vlaschmerkt, Handschoenmerkt, Maelderijestraet, Blauw Moeselstraet, Torfbrugge, Lynwaertmerkt.

Z. Oude Kleerkoopersquartier.

St Jansvliet noord, Hoogstraet, van St Jansbrugge tot tegen de Stoofstraet en tegen de H. Geeststraet, de H. Geeststraet, Vrijdagsche merkt, Leeuwestraet, Rijndersstraet, Bergstraet, Volkstraet, Korte en lange Pandstraet, Guldenbroederstraet. Sondstraet, St Jans Brugge.

AA. St Bernaerds quartier.

Steenhouwersvest, Voddestraet, Cammerstraet, west van de Steenhouwersvest, tot tegen de Rijndersstraet, Schoenmerkt suyd, van de Cammerstraet tot tegens de Schrijnwerkersstraet, Schoenmerkt noord van de Cammerstraet tot tegens de Beddestraet, Groen Kerkhof, Schrijnwerkersstraet, Bernaerdsbrugge, Lombaerdstraet, Lombaerdevest, Cammerstraet oost.

BB. Munters quartier.

Oever, Muntstraet noord, korte Ridderstraet, het Steeksken, Blauw Boter, Kromme Elleboogstraet, groot Schellekens, St St Jansvliet suijd.

CC. St Andries quartier.

Bogaertstraet, Happartstraet, Augustijnstraet suyd, lange Ridderstraet, Waeijstraet, St Andriesstraet, Pompstraet, Muntstraet.

DD Theunis quartier.

Everdijkstraet, Breedestraet, St Antoniusstraet, Cammerstraet west, van St Antoniusstraet tot de Steenhouwersvest. Sleutelstraet, Ysere Waeg, Augustijnstraet noord, Koppengang.

EE St Jansquartier.

De Boekstegen van de Luysemerkt tot aen St Janstraet, Schuijtstraet, St Jansstraet, Beukelaerstraet, Cloosterstraet, van de Muntstraet tot aen de Lepelstraet, oos, Cloosterstraet van aen den ingang van St Michielskerk tot aen het Steeksken west.

FF. St Michiels quartier.

Klijn Vlierstege, Steenbergstraet, Fontijnstraet, groote Vlierstege, Boekstege van aen St Jansstraet tot aen Kasteelplijn, Prekestraet, Cloosterstraet van aen de Kaeyestraet tot den ingang van St Michielskerk west.

GG. Kroonenborgquartier.

Kroonenborgpoortstraet, Cloosterstraet van de plijn tot aen

de Kayestraet en Lepelstraet, Kaeystraet, Lepelstraet, de Kasteelplijn, van aen de Kroonenborgpoort tot aen de Beggijnestraet. De volgende gangen worden separatelijk besorgt en bevinden hun onder de quartieren EE, FF, en GG.

De gangen onder EE.
in de Boekstege. { No 13 Blijkegang.
in de Boekstege. {   33 Koordengang.
in de Boekstege. {   133 Kraenengang.
in de Boekstege. {   137 Kraenengang.
in de Boekstege. {   140 Draeyersgang.
in de Boekstege. {   151 Sterregang.
in de Boekstege. {   319 Lammekensgang.
Schuytstraet. {   42 Meirminnengang.
Schuytstraet. {   45 Kroonengang.
Schuytstraet. {   52 Leliepoort.
Schuytstraet. {   105 Engelenplaets.
Schuytstraet. {   116 St Peetersgang.
Schuytstraet. {   119 Potbakkersgang.
Beukelaerstraet. {   263 Leeuwengang.
Beukelaerstraet. {   266 Moorengang.
Beukelaerstraet. {   271 Bellegang.
  Onder FF.  
Vlierstege. {   85 Belleplaets.
Vlierstege. {   90 Jesusgang.
Vlierstege. {   101 Traliengang.
Vlierstege. {   107 St Andriesgang.
Vlierstege. {   267 Gang.
Vlierstege. {   295 Monikengang.
Boekstege. {   131 Den Blijkhof.
Boekstege. {   140 Haenengang.
Boekstege. {   173 St Jacobsgang.

Preekestraet.   {   188 St Annagang.
Preekestraet.   {   191 den Blijkhof.
Preekestraet.   {   215 Peerdegang.
Preekestraet.   {   227 Paternostergang.
Preekestraet.   {   333 Capiteynspoort.
Preekestraet.   {   239 Siroopplakkersgang.
 
  Onder GG.  
Kronenborgstraet.
Kroonenborgstraet.		 {   23 Kraenengang.
Kronenborgstraet.
Kroonenborgstraet.		 {   27 Gumarisgang.
Kronenborgstraet.
Kroonenborgstraet.		 {   35 Den Engelengang.
Kronenborgstraet.
Kroonenborgstraet.		 {   38 Den Duyvelengang.
Kronenborgstraet.
Kroonenborgstraet.		 {   72 Moldersgang
Kronenborgstraet.
Kroonenborgstraet.		 {   80 Pompengang.
 
  92 Sonnengang - Cloosterstraet.
  128 Gang - Kaeyestraet.  
 
Lepelstraet.   {   161 Smilthuijsengang.
Lepelstraet.   {   163 Peerenboomengang.
Lepelstraet.   {   165 Kommekensgang.
Lepelstraet.   {   209 Koeyboerengang.
 
  233 Maekelaerengang - Cloosterstraet.

Sondag 15 Augusti. Feestdag van O.L. Vrouwe Hemelvaert, is de kerk van 't proffessiehuys der gewesen Jesuiten alhier geopend, dewelke gesloten hadde geweest sedert 20 September 1773; s'morgens sijn aldaer verscheijde Missen gelesen. De officiers en opvoedelingen der Militaire schole, gestigt door de Keyserinne in 't gemelde proffessiehuys, hebben onder het spel van hunne jonge musicanten, ten 8 uren, processieweyse vergeselt het Alderheyligste Sacrament uijt hunne capel gedraegen door den veldcapelaen, die dan voor de eerste reyse aen den hoogen autaer de Misse leesde; hetwelk dagelijks ge-

continueert wird onder hunnen sang. Wordende dese kerk voortaen genaemt: St Caroli Borremaei.

Ten alf 3 naer noen is, volgens den herderlijken brief van Syne Doorl. Hoogwt, van 22 Februarij lest, in dese kerk, door den seer Eerwen heere Petrus Simons van Eupen, Canonik gradueel en penitencier der Cathedraele, geopent de christelijke onderweijsinge bij maniere van Catechismus voor de bejaarde menschen.

In de selve kerk is ook ingestelt, door onsen Bisschop, een Broederschap van Liefde en Bermhartigheyd onder de aenroepinge van den H. Carolus Borremeus, Artsbisschop van Milaenen, waervan de litmaeten, geestelijke en wereldlijke, soo door milde aelmoessen, als door behulpsaeme gedienstigheyd, sullen medewerken, om ook in 't vervolg de arme bejaerde menschen in verscheijde capellen deser stad te onderweysen inde christelijke Leeringe en pligten.(1)

 

Maendag 16 Deser, wird in het choor der Cathedraele deser

stad door sijne Doorl. Hoogwt ten 11 uren gesongen eene solemnele Misse, ten bijwesen van 't capittel, magistraet aelmoesseniers en commissarissen, daerinne van stadswegen versogt sijnde, om de gratie van den Almogenden af te smeeken, opdat met vrucht mag uijtgewerkt worden de nieuwe bestieringe van den Armen.

17 Deser wird er eene generaele collecte gedaen door het capittel der Cathedraele en door het magistraet, langs dese stad, ten behoeve van den gemeynen Armen.

 

20 Deser wird van stadswegen gewaerschouwt dat, alsoo de visite tot het opnemen van 't getal behoeftigen en hunne noodsaekelykheijden, meerder tijd vereischt als men hadde gedagt, den tijd bij den 5. art der ordonnantie van deser, aldaer tot het ophouden der bedelaerijen gefixeert op 23 deser, verlengt word tot den laetsten deser loopende maand.

 

30 Augusti wird bij ordonnantie uijt den Maendagschen raede, onder andere geordonneert en gestatueert, dat niemand naer den 1sten September sal mogen bedelen, dat alle vremde bodelaers als dan buijten dese stad en cuype moeten sijn vertrokken, wordende insgelijks verboden van aen eenige bedelaers aelmoessen te geven opde pene van f 6, -. Siet voorder de ordonnantie.

 

Sondag 5 September wird alhier in verscheyde capellen deser stad, geopend de christelijke Leeringe of Catechismus voor de arme bejaerde menschen opgeregt door onsen heer Bis-

schop, beginnen ten half. 4 na middag; siet hier de advertentie ten dien eynde alomme aengeplakt, luydende aldus.

‘De christelijke Leeringe of Catechismus voor de arme bejaerde menschen, sal op Sondag den 5 September in verscheijde capellen deser stad geopent worden, en beginnen ten half vier na middag, om voorders te continueeren alle Sondagen, behalvens dat hij in de wintermaenden voor eenigen tijd sal worden opgeschorst.

Desen Catechismus is besonderlijk ingestelt voor arme, die in het openbaer eene aelmoesse willen ontfangen welke aelmoesse bestaen sal in eenen stuyver, die aldaer ter plaetse sal uytgedeylt worden aen alle die van het begin van den Catechismus tegenwoordig geweest hebbende, tot het eijnde toe, sig tot die aelmoesse presenteeren sullen, synde dese schikking aldus bij provisie vastgesteld, tot dat men noodig agte voordere maetregels te nemen. Desen stuijver nogtans, sal niet gegeven worden, ten sij aen persoonen die boven de 18 jaeren oud sijn, en men recommandeert aen de moeders, dat sij hunne jonge kinderen op dien tijd thuis houden.

De arme, die geen publieke aelmoessen willen aennemen, mogen ook tot dien Catechismus komen, sonder iets t' ontvangen, als sij aldus goedvinden; andersints worden worden sij versogt sig te begeven tot de onderwijsinge, die gedaen worden in de kerke van den H. Carolus.

De Huydevetterscapelle sal dienen voor de arme bejaerden, die onderhoorig sijn aen O.L. Vrouwe Parochie, en bij dese sullen sig ook voegen alle diergelijken, die woonen in de quartieren A. B. C D. E. F., onlangs genombreert van stadswege, al was het dat dusdaenige persoonen toebehooren aen de Parochien van St Jacobs of St Joris.

De capelle van St Jacobs sal dienen voor St Jacobs Parochie. De schipperscapelle voor de Parochie van Ste Walburgis.

De capelle van St Lucia voor de manspersoonen van de Parochien van St Joris en St Adries.

De Kroonenburgcapelle voor de vrouwspersoonen van den voorseijde twee Parochien St Joris en St Andries.

In de drij eerstgenoemde capellen, tot dewelke soo mans als vrouwen komen, sullen de mans sitten op den eenen kant, en de vrouwen op den anderen, volgens dat hun sal aengewesen worden. De vrouwen sullen eerst uytgaen, eene voor eene, en in het uytgaen hunnen stuyver ontvangen, daer naer sullen de mans op den selven voet volgen.

Voorders word geordonneert voor alle capellen, dat iederen armen, sooveel het mogelijk is, altijd deselve plaetse, waer hij eens geseten heeft, sal blijven behouden in de volgende Catechismi, sonder veranderinge, en men verbied hun wel strengelijk van sig te stellen in de stoelen en plaetsen, alwaer de jouffrouwen, hunne medehelpsters en de meesters sitten, de welke den kinder-Catechismus bewerken.

 

Eindelijk aensoekt men hertelijk alle confraters van het Broederschap van den H. Carolus, dat sij uijt liefde tot hunnen evenmensch van tijd tot tijd sig tot die capellen souden begevn, soo om mede te helpen, dat het goed order aldaer onderhouden werde, als om aen die arme eene groote achtinge voor den Catechismus in te boesemen.

Ter ordonnantie van Sijne Doorlugtige Hoogweerdigheijd.

Ondt N.F. De Hornes Geldorp, secretaris.’

 

Ten selven dage 5 September vertrokken hier, ontrent den avond, hun hoogheden Josephus, Prins van Lobkowits, Ridder van 't Gulde Vlies, en Ferdinand Maria van de prinsen van Lobkowits, Bisschop van Namen, en onlangs benoemt tot Bisschop van Gend. Sijne Excell. den Grave de Ferraris, Kamerheer, met sijne echtgenote, gister alhier gearriveert sijnde, hebbende besigtigt de militaire school, aldaer onthaelt synde door Dhr Steinbaeker, Lieutenant Colonel en Commandant.

Dit jaer wird er op Kasteelplijn eene nieuwe wip tot het schieten van den vogel gestelt; tot Berchem wird eene nieuwe hand gemaekt; de Kool- en Brouwervlieten seer vervallen sijnde wirden in staet gestelt.(1)

 

4 November wird voor de eerste mael, in de kerk van den H. Carolus Borromeus, geviert den feestdag van den H. Beschermer van het Broederschap van Liefde en Bermhertigheid, aldaer ingestelt. Sijne Doorl. Hoogwt Jacobus Th.J. Wellens, Bisschop deser stad, dede om 11 uren de solemnele Misse, na middag wird gepredikt door den seer Eerw. heere Petrus Simons van Eupen, Canonik en Artspriester der Cathedraele, waer naer volgde het Lof.

 

22 Deser, is alhier gepubliceert eene ordonnantie van de keijserinne, van 30 October 1779, nopens de nieuwe bestieringe van den gemeijnen armen binnen dese stad, bestaende in

24 art., meest betrek hebbende, dat de fondatien ten behoeve van den armen, gemaekt tot ontlastinge der selve bestieringe, worden gebruijkt.

 

4 December wirden alhier volgens gewoonte de aelmoesseniers gekosen, te weten Dhren.........

 

6 Ditto wird van stadswegen gestatueert, dat niemand binnen dese stad, sonder voorgaende permissie, in sijnen huyse, kamer, of andere plaetsen, sal laten spelen, blij- treur- ofte andere tooneelspelen, ofte vertooningen, geene uytgenomen, het sij voor geld ofte voor niet, op de pene van 50 gulden, daerenboven de confiscatie van den theater en alle de verkleedsels tot de geseyde spelen dienende.

 

Ten selven dage wird ook verboden van de vermoorde ontsielde lichaemen, dewelke binnen dese stad in de huysen of op de straeten sullen gevonden worden, van die plaets te transporteeren, op pene van 50 guldens, gelijk ook, op de selve pene, van de verongelukte lichaemen elders te transporteeren als op de binnenplaets van 't stadhuys, uijtgenomen verdronkene, die men soude vermeijnen nog in 't leven behouden te konnen worden.

 

24 Deser is de spyker voor de chynsen alhier omgestelt als volgt: terwe de veertel, f 4,8; rogge f 2,18; gerst f 2,13; haver f 2,2; boekwey f 2,17; evene f 3,15; evit, f 1,6; sloorsaet f 5,15; raepsaed, f 6,15; lijnsaet f 6, -; witte boonen f 6, -; erwten, f 5,15; peerdeboonen f 2,17; spariesaed f 3, -.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen


Over dit hoofdstuk/artikel

datums