De uitgever en zijn bedrijf

[p. 9]

[I]

HOE begint de uitgever? Dat is een vreemd geval. Hij kan niet, zooals een ander handelsman, waren inslaan, zelfs niet alle grondstoffen die hij noodig heeft, daar immers alleen papier en drukinkt, om er een paar te noemen, hem niet baten zoo hem de geestelijke grondstof ontbreekt. Hij begint met niets. Ten minste, wat zijn voorraad betreft. Kapitaal moet hij natuurlijk hebben, zoowel voor zijn bedrijf, als om van te leven gedurende den tijd dat zijn zaak niets opbrengt. En dit laatste duurt vrij lang, want in boeken gaat veel geld steken. Het is dan ook met heel wat jonge uitgevers misgeloopen, die meenden dat het een heerlijk werk moest zijn, het eene prachtig uitgedoste diepzinnige of dichterlijke of geestige werk na het andere te doen verschijnen; die daaraan het erfdeeltje van hun tante waagden, en die het met verbluffing al bizonder gauw op zolder in bedrukt papier zagen vastgelegd. Behoorlijk veel contante gelden moeten dus tot zijn eerste uitrusting behooren, en verder een installatie, die nu niet zoo heel kostbaar behoeft te zijn, daar zijn werk niet het bezit van machines, vrachtschepen, loodsen, kranen of dergelijk duur en omvangrijk bedrijfsmateriaal vereischt; den eersten tijd zal hij in het levensspel, dat hij gaat opvoeren, vrijwel alle rollen zelf vervullen, als de grande utilité die hij trou-

[p. 10]

wens in zekere mate wel altijd blijven zal in zijn bij uitstek persoonlijk vak, dat steeds tot in kleinigheden doordrongen wil zijn van des leiders geest.

Nu moeten de boeken gemaakt worden, en dat is niet zoo eenvoudig. Welke? Heeft de beginnende uitgever relaties - en ziehier een punt van groote beteekenis: goede relaties zijn den uitgever een onmisbare uitrusting -, die hem belangrijke manuscripten hebben toegezegd, waarvan op goede gronden een spoedig verkoopsucces mag worden verwacht (maar ach, welk een wereld van twijfel, onzekerheid en teleurstelling wordt tegelijk met het noemen dezer mogelijkheden opgeroepen!), dan kan hij spoedig aan den slag gaan. Moet hij echter gaan verzinnen, zoeken, vragen, dan duurt het nog eenigen tijd eer hij op weg is. En die weg is moeilijk en lang; bezet met hinderpalen, die het afleggen ervan met vallen en opstaan illustreeren. Het eene boek gaat beter dan het andere; het andere verbruikt de winst van het eene; vergissingen en tegenvallers brengen schade; de voorraad op den zolder neemt benauwend toe; een veel belovende uitgave moet worden achterwege gelaten omdat er al zooveel kapitaal in dien voorraad gestoken werd; de kansen op mislukking, kortom, zijn de eerste jaren groot. Jaren, inderdaad; want het is gemakkelijk te begrijpen, dat ook

[p. 11]

de van meet aan goed marcheerende uitgeverszaak eerst na geruimen tijd bevredigend rendeert, juist omdat zij haar handelsartikel stuk voor stuk fabriceeren moet en het niet in massa kan aanboren, uitgraven, plukken of opvisschen. Er moet, om een betrouwbare basis te verkrijgen, eerst een flinke voorraad zoogenaamd fonds zijn; maar bij het vormen daarvan dreigt dan nog een vicieuze cirkel, want naarmate het fonds toeneemt, stijgen de administratiekosten, en de administratie van den uitgever is bedenkelijk omvangrijk en méticuleus.