Sa wie 't sawat

[p. 198]

26 Spikerslaan

Rapke Spinder skode oan 'e taap en sei my fansiden goeiendach. Hy hie in bêste smertlape boppe it iene each en ek noch wat pleisters om 'e kaken.

‘Wat hast hân, Rapke?’ frege it omsittend laach.

‘Ungemakje,’ sei er stûf en mear tenearsten net.

Mar fjouwer slokjes letter hat er it my ferteld. Ik fetsje syn klacht tsjin de maatskippij yn it algemien en tsjin it gesach yn it bysûnder even gear, oars wurdt it in fierstente lang ferhaal. En yn 't foar ek noch even dit: it aksidint hat yn 'e krante stien, mar op 'e kop ferkeard. De plysje begrypte der neat fan, de ferslachjouwer noch minder. Soks komt hjoed de dei in protte foar. Elk kin langer mar plysje wurde en krantemannen mei in bytsje sûn ferstân binne der net folle mear. Ik mocht eksklusyf de wierheid opskriuwe, niets dan de waarheid, zo waarlijk helpe mij... Doe wienen wy al wer in slokje as twa fierder.

It is sa gien. Rapke Spinder, timmerman, Koene Landstra, strater en Jisk Brander, lasker, wienen oan it spikerslaan yn it kafee 's Lands Welvaren. Spikerslaan is dom wurk, mar in heule aardichheid. It spultsje bestiet hjirút dat jo rongen slane yn in klobbe hout dy't de kastelein almeast yn in hoeke fan it kafee stean hat. It giet derom dat jo mei de hammer yn sa min mooglik klappen dy grouwe spiker yn it hout driuwe. En oan 'e kop ta, der moat gjin neil mear tusken kinne.

Rapke is timmerman. Jo soenen sizze sa'n man spikert troch den dei genôch. Mar dat is net sa. Hy wurket mei sa'n elektrys apparaat dat de nagels en de krammen der samar ynfeecht, dêr ha jo gjin wurk fan. Dat yn syn frije tiid mei er

[p. 199]

graach ris yn 't echt spikerje. Syn maat Jisk is lasker. Hy bakt rûnom op 'e wrâld oalje- en gasbuizen oan inoar. Dat is sinnich en leabrekkend wurk en hy fertsjinnet goud. Trijekwart jier wurkje en dan hat er in fearnsjier ferlof. Wat sille jo salang útfine? Spikerslaan is sokke tiden in útkomst. Koene is strater en dat leit wer oars. De heule dei op 'e knibbels, nei tweintich jier de lea grôtfol rimmetyk. Mar winterdeis hat er gauris even lins. Strjitklinkers moatte jo mei ferdrach beslaan, oars brekke se ferkeard. By 't spikerslaan kinne jo mar ta huffe. As jo je altiten ynhâlde moatte dan is soks wol ris noflik.

Yn kafee 's Lands Welvaren - anneks Petit Restaurant, dat se krigen op 'e tiid in flaubyt - sloegen dy trije even op 'e spikers. It wie in nij stik hout, de stobbe fan in iken beam. Dat foel ôf. Se hienen krekt yn Koatstertille yn trije klappen de grouste rongen yn in populieren blok slein, mar dat slagge hjir net. In nije útdaging dus en dêr hienen se aardichheid oan. De bealch derop en slaan mar ta. Mar doe briek de stok fan de hammer.

‘Nagelnij,’ sei de kastelein, ‘ik ha him fan 'e wike út 'e winkel helle.’

Rapke skôge de stikkene hammerstok.

‘Hout fan 'e waaibeam,’ sei er, ‘do hasty beswindelje litten.’

De mannen waarden it deroer iens dat it in hammer út Hongkong of fan Taiwan wie. Jo kinne se foar twa ryksdaalders yn de doe-het-zelfwinkels keapje. Doe het zelf, sis dat wol, want as jo de stok brekt dan moatte jo it fierders sels dwaan.

Mar dat wienen de mannen net fan doel.

‘Wat hast der foar betelle, heite.’

De kastlein hie 't oer twa of trije tsientsjes. Doe waard Rapke lulk.

‘Wêr hast dy hammer kocht?’

Dat wie yn de izerwinkel fan it eigen doarp.

It wie goed tsien oere yn de jûntiid.

[p. 200]

‘Wy helje even in oaren-ien op,’ sei Rapke.

It potsje spikerslaan wie nammentlik noch net út en der stie in protsje jild tusken.

Dat hja gyngen mei har trijen nei dy winkel ta. It wie fansels aardich lang nei slutingstiid, mar dit wienen needsaken. Dat potsje moast út en dy winkelman mocht wol even witte dat jo hammers mei in stok fan waaibeamshout net ferkeapje kinne.

Hja skillen oan by de winkel, Brandsma IJzerwaren B.V. Der kaam in frommes foar 't ljocht.

‘Wy moatte de baas even ha, frou? Want dy ijzerwaren fan jim binne miskien wol goed, mar jim moatte der gjin stokken fan waaibeamshout bydwaan.’

Dat frommes klapt sûnder wat te sizzen de doar ta en strykt him op slot. Soks is slim ûnfatsoenlik. Mar se die al de etalaazjeljochten oan en dat skilde wer. Rapke seach heulendal foaroan in kwaliteitshammer lizzen mei in esken stok. Hy sei: ‘Dat is uzes, mei dy hammer feech ik him der yn fjouwer kear yn.’

‘Wedzje om fyftich gûne,’ sei Jisk.

Dat stie, mar doe moast dy hammer dus wol mei.

Hja dienen noch ien kear in berop op de winkelfrou. It slagge net, dat Rapke tikke ien fan de lytse rútsjes fan 'e doar derút, sadat er oan 'e binnenkant de winkeldoar fan it slot dwaan koe en dy hammer út 'e etalaazje krije. Rapke moat doe noch tsjin Jisk sein: ‘Tink der even mei my om dat ik der moarn in nij stikje glês ynset.’

En doe koenen se yn it kafee it potsje spikerslaan dien meitsje.

Safier is it lykwols net kommen. In auto mei swaailjocht, piipjende remmen, twa plysjes dy't derút springe, de iene lûkt daliks it pistoal en ropt dat de hannen omheuch moatte. Dy mei it pistoal, sa docht letter bliken, is in frommes.

‘Sa'n flarde fan it fanke, witst wol?’

[p. 201]

Dat Jisk pakt har by de earm en seit: ‘Net sa mâl, leave.’

Dan feegt de oare plysje daliks Jisk oer de snút. Rapke en Koene kinne soks net oansjen en roppe de plysje ta de oarder. Der komt al wer in auto mei swaailjocht oan en dêr springe trije plysjes út. ‘Ik heb mijn hele leven nog nooit zo hard geslagen,’ leit ien fan de plysjes letter oan de kranteman út. Soks kin men fan tinken wol ha. Mannen as Rapke, Koene en Jisk geane der fuort net foar omlizzen, dêr moat swier geskut by.

En wat stiet der boppe it kranteferhaal? ‘Overval op winkel verijdeld.’

No sis ik it jo, in oerfal.

Jo sille in kear mei de maten te spikerslaan, de hammerstok rekket stikken, der moat in oare hammer komme want it spultsje wie noch net út, jo helje in nije hammer op en wat stiet der de moandeis yn 'e krante? Dat jo in oerfal plege woenen. Om in hammer, tink. Wat in ferstân, wat in ferstân, net.