Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1

[p. 277]

tekstkritische noten

617 mere in het hs. voluit. 620-621 Aan de rijmen blijkt, dat hier ten minste twee regels zijn overgeslagen. C. van de Water twijfelt er aan of er wel een leemte is, en wil het rijm herstellen door te lezen * deden: * meden 623 dach ende nacht hs.: nacht ende dach De verbetering is ook reeds aangewezen door Verdam, Middelnederl. Woordenb. 4, 2065. 624 gerne in het hs. voluit. 626 Hem in het hs. voluit. 627-628 dere: were in het hs. voluit.

Hoe die hertoge gerne wreken soude optie van Sasse. ix.

Van deser vorward mere
So micte vord in allen kere
Die hertoge, hoe hi hem mochte wreken
Dattie Sassen op hem gestreken
Also quamen ende achter daden....⁺
Dit wraec hi hemelike gerne met.
Hier op penst hi dach ende nacht
Dat hi gerne hadde bewacht
Met enigen ocsoen, daer hi mede
Hem mochte doen pijnlijchede,⁺
So datmen niet en seide al dere
Dat van den orloge comen were
Dat hi had jegen den marcgrave.
Daer hi wel versoent was ave.
So lange micti om dese dinc,⁺
Dat .i. quam, een jongelinc,
Die ute Sassen was geboren
Van groten lieden ut vercoren.
Dese was varen spelen nu
In Oestrike, dat secgic u,⁺
Te sinen magen, dier hi daer
Een deel hadde, weet vorwaer.
Ende alse dese weder keren woude
Thuus ward, quam, alst wesen soude.
Die hertoge in des geens gemoet.⁺
Ende alse die hertoge dit verstoet

+ (5)

+ (10)

+ (15)

+ (20)

+ (25)

[p. 278]

 

Dat hi ut Sassen was geboren,

 

Dedi om slaen met sporen

645

Cnapen al enen sijtpat

 

Ende bevallen vaste ter stat,⁺

 

Alsine hadden also verreden,

 

⁺ Dat si jegen hem keerden ter steden

 

Ende hem so na reden daer,

650

Dat hijs hem bolge ende daer naer

 

Hem ane sprake scalkelike,⁺

 

Ende vingen dan haestelike.

 

‘Ende brincten mi, ende claget sere

 

Ende hi u gedaen heeft groet onnere;

655

Ende sine cnapen brinctmen mede.’

 

Nu dit geviel aldaer ter stede⁺

 

Alsoe alst hem was bevolen.

 

Si maecten den genen so in dolen,

 

Dat hine wiste optie stonde

660

Wat hi dede oft wat hi begonde.

 

Ende ward, eer hijt wiste, gevaen⁺

 

Ende vorden hertoge bracht saen;

 

Die hem ende sijn cnapen daer

 

In gevangenesse daden swaer.

665

Ende enen cnape liet hi gaen,^{665, 668}

 

Die dese boetscap soude doen verstaen⁺

 

Sinen magen ende sinen vrienden.

 

Hi ontboet hem, dat sine [sien] winden

+ (30)

+ bl. 18 b.

+ (35)

+ (40)

+ (45)

665, 668 hi = de hertog van Oostenrijk.

+ (50)

[p. 279]

 

Nembermeer te haren lande,

670

Hem ensi gebetert sine scande

 

Die hem es van hem gedaen.⁺⁶⁷¹

 

Grote sticken, ontboet hi sonder waen,

 

Dat si gewracht hadden in sijn lant.

 

Aldus began een werren thant,

675

Daer groet verdriet af comen sal.

 

Want Sassen bi na meest al⁺

 

Sal daer om in werren wesen,

 

Eer si meer gecrigen desen.

 

Want hi was ute vercoren

680

Van al Sassen best geboren;

 

Oec was die hertoge van Sassenlant⁺

 

Sijn maec[h] ten derden becant.

 

Diet hem oec an nemen moet,

 

Sal hi te keerne hebben spoet.⁶⁸⁴

685

Dus es hier begonnen een sake

 

Daer menich noch af ward tongemake.⁺

+ (55)

671 van hem = door den saksischen ‘jongelinc’.

+ (60)

+ (65)

684 hi = de jongeling.

+ (70)

645 sijtpat hs.: sijt pat 646 bevallen in het hs. voluit. 649-650 daer: naer in het hs. voluit. 651 Hem in het hs. voluit. 654 onnere in het hs. voluit. 655 brinctmen C. van de Water wil lezen -mi (zie het Tijdschr. voor Nederl. Taal- en Letterk. 9, 53). Maar dat zal wel niet volstrekt noodzakelijk zijn. 663 daer in het hs. voluit. 668 hem door 't uitloopen van den inkt staat er veeleer hom - dat sine [sien] winden Ook reeds door Verdam en C. van de Water is dit vers op dezelfde wijze aangevuld: zie het Tijdschr. voor Nederl. Taal- en Letterk. 9, 52 vlg. Wellicht zou men kunnen volstaan met sine te veranderen in * hine.

669 haren: har- in het hs. voluit. 674 werren: wer- in het hs. voluit. 675 groet in het hs. voluit. 676 bi na meest al hs.: bi meest na al wat, zoover ik zien kan, geen zin oplevert. 679 ute: in het hs. is de v- niet heel zuiver van vorm; het schijnt wel, dat de kopiïst eerst een e heeft geschreven. 681 Sassenlant hs.: sassen lant 682 maec[h] hs.: maec ook reeds aangevuld door Verdam, Middelnederl. Woordenb. 4, 948. - derden hs.: terden Door Verdam t.a.p. stilzwijgend verbeterd. c. 10, opschr. De robrik, waarmede het opschrift geschreven is, is op verschillende plaatsen minder of meer afgeschilferd, zoodat sommige letters, o.a. de o van bode, alleen nog met een draadtellertje te herkennen zijn. 687 bode onder aan de o is de inkt wat afgesleten, zoodat er op het eerste gezicht een e schijnt te staan. Vandaar Lelong's verkeerde lezing bede