Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Van tempeesten die gescieden .vii.

Doemen screef ons Heren iaer
.xiii. hondert ende .xiii. vorwaer,
So gesciede tempeest groet,
Ende ongeweder, ende groet noet
Van hagel ende van donre mede.⁺
Omtrent een mile (ende) Loven der stede
So viel een hagel, sijt seker das,
Omtrent Sinxen, die oec was⁴⁵⁶
So starc, dat daerbi dat coren
Al meest bleef daerbi verloren;⁺
Den wijngard sloech hi ontwee
Omtrent Loven, ende oec mee

+ (5)

456 Omtrent Sinxen = In 1313 viel Sinksen op den 3^den Juni.

+ (10)

[p. 171]

 

Die bomevrucht sloech hi al

 

Vanden bomen, groet ende smal.

 

Ende een wint quam oec mede,⁺

 

Die so groet was, dat hi dede

465

Bome vallen, ende huse groet;

 

Ende was yet datten hagel onscoet

 

Dat met hem niet was gevallen,

 

Dat dede die wint vallen met allen.⁺

 

Te Hoye ende te Ludeke mede

470

Dede die hagel pijnlijchede;

 

Hi versloech daer dat coren al,

 

Optie berge ende in dat dal;

 

Ende naden hagel reinet daer⁺

 

So sere, wet dat overwaer,

475

Dat alle die dale liepen so groet

 

Met water, dat daerover [vloet];

 

Ende tcoren scorde alsoe

 

Alsoe als twas henen vloe;⁺⁴⁷⁸

 

Ende daer dit inde Mase quam,

480

Selc oec daeraf scade nam;

 

Want si werd so groet daeraf⁴⁸¹

 

Datsi o[ver] haer water gaf.⁴⁸²

+ (15)

+ (20)

+ (25)

+ (30)

478 was = vloed, overstrooming

481 groet = gezwollen

482 over... gaf = overstroomde.

[p. 172]

 

Ende tselker stat overbrac⁺

 

Daer si dede groet ongemac.

485

Op genen Rijn, ende daer omtrent

 

Werd die wyngaerd sere gescent.

 

Om geent Sent Jans misse,⁴⁸⁷

 

Alsi te bloeyen pleget gewisse;⁺

 

⁺ Doen quam een nevel diene stac

490

Ende dat bloysel ave trac,

 

Dat daer scade dede groet.

 

In Vrancrike dede oec noet,

 

Een honichdou, ende verdriet,⁺

 

Want, doe die wijn sijn bloyen liet,

495

Ende in sijn spenen was daer [c]omen,⁴⁹⁵

 

So heeft daer sijn wassen benomen

 

Dese honichdou, met enen miste.

 

Dus ginc daer die wijn te quiste;⁺

 

Want te vele steden in Vrancrike

500

Werd hi verloren deser gelike.

 

In Ingelant werd oec een twest

 

Van twee coninge gevest,

+ (35)

487 Sent Jans misse = 24 Juni

+ (40)

+ bl. 73 b.

+ (45)

495 spenen = knoppen, d.i. kleine druiven, Verdam, M.W., VII, 1702, i.v. spene, verklaart: de zich tot een vruchtknop zettende bloesem (cf. spenen = van bloem in vrucht overgaan, fr. se nouer, Cornelissen-Vervliet, Antw. Idioticon), ook bij Kiliaan, id. Koenen: gespeende vruchten.

+ (50)

[p. 173]

 

Deen was die coninc van Irlant,⁺⁵⁰³

 

Die op Ingelant dede pant;

505

Entie Coninc van Sco[t]lant mede⁵⁰⁵

 

En hilt daer iegen enen vrede;

 

Si daden den Coninc groeten lachter

 

Van Ingelant, ende hilden tachter;⁺

 

Dus was werringe in vele stede.

510

In Brabant so wilden mede

 

Die stede den hertoge onderstaen⁵¹¹

 

Van siere scout; ende wilden saen,

 

Dattie heren ende sinen raet,⁺

 

Daer dat doen ende laten an staet,

515

Al in handen nu ware;

 

Ende si op ende af daernare

 

Meyere, ammanne ende scouthede

 

Alle setten souden mede;⁺

 

Ende des hertogen renten saen

520

Van haren talven doen ontfaen.

 

Hierom was lange een twest

 

Tusscen die heren ende hem gevest,

+ (55)

503 coninc van Irlant = Edward Bruce, broeder van Robrecht Bruce, koning van Schotland (1315-1318)

505 coninc van Scotlant = Robrecht I Bruce, koning van Schotland (1306-1329)

+ (60)

511 den hertoge = Jan III, hertog van Brabant, zie vs. 215.

+ (65)

+ (70)

[p. 174]

 

Maer int leste wats gesciet,⁺

 

Sine wilden die steden om geen verdriet

525

Des hertogen scout onderstaen,

 

En soude al ane hem gaen

 

Nemen ende geven, dat verstaet,

 

Ende op ende af doen, hoe soet gaet.⁺

 

Dus moeste die hertoge anegaen,

530

Ende die steden hebben onderstaen

 

Sine scout, ende oec gegouden;

 

Ende om dit hebbensi behouden

 

Sine rente .vi. iaer⁺

 

Op te nemen, overwaer;

535

Ende daer soudensi af geven dan

 

Den hertoge sinen cost vordan;

 

Om dit werd een groet gewranc,

 

Die heren entie stede gemanc.⁺⁵³⁸

+ (75)

+ (80)

+ (85)

+ (90)

538 gemanc = onder elkander

Var. Sp. G.F.

461 Der
463 q. doe oec.
465 goet
466 dat den h. onstoet
471 daer tcoren
472 int dal
476 dat over vloot
477 E. tc. mede scuerde a.
478 A.a. twater henen vlo
480 S. daer af oec sc. n
481 hier af
482 oec ontbr. - hare

462 een: in het hs. voluit 476 daerover hs.: daer over; vloet hs.: woed (zie G.F., vloot), emendatie Verdam, M.W., IX, 1512, i.v. waden 478 als twas hs.: alst was 482 over hs.: oec, emend. Verdam, M.W., V, 2162, zie evenwel zijn opmerking: wellicht kon ook geven in de beteekenis ‘van zich geven’ worden gebruikt.

Var. Sp. G.F.

484 Dat
486 zere
487 Omtrint sinte
488 Als hi - pleecht
490 Entie bloysen ave stac
491 Dat het sc.
495 E. sijn spennen daer was comen
496 h. hem daer
502 tween coninghen

486 wijngard hs.: wijng'd 495 comen hs.: domen, emendatie Verdam, M.W., II, 278, i.v. *domen 502 twee coninge hs.: .ii. cô. ge.

Var. Sp. G.F.

506 j. ghenen vr.
508 ende daden tachter
509 steden
510 In Br. wildmen m.
512 wilde
513 e. haer raet
514 tlaten
515 in haren handen
517 Meyeren ende scoutetten mede
518 Alle souden setten gherede
519 rechten
520 haren halven
521 Hier omme w.l. tw.
522 ende hem ontbr.

505 Scotlant hs.: Scolant.

Var. Sp. G.F.

524 Sone - gheens
525 scout anevaen
529 h. daer a.
530 Entie st. hebbent
531 vergouden
532 dit souden si b.
533 renten
534 n. weet vorwaer
535 Daer of souden si g.d.
538 steden
540 wart een selsiene mare
541 dore entore
542 mede te voren