Kleine grammatica van de waanzin

[p. 109]

Beredeneerde literatuurlijst van boeken over taalgebruik

Spelling, interpunctie, grammatica, stijlproblemen

1.	Woordenlijst van de Nederlandse Taal. Staatsuitgeverij, Den Haag, 1954 Dit is het zgn. Groene Boekje, voornamelijk bestaande uit een lijst van ± 68.500 woorden in hun officiële voorkerspelling. De betekenis van de woorden komt niet aan de orde. Voorafgaand aan de woordenlijst staat de Leidraad voor de spelling, waarin de grondbeginselen worden uiteengezet. Tevens wordt daar van de leestekens gesproken: het koppelteken, het deelteken en het weglatingsteken.
2.	De spelling van de Nederlandse Taal (samensteller: G.C. Schaap). Staatsuitgeverij, Den Haag, 1974 Dit achtergrondenboekje (88 pg.) geeft alle officiële teksten over onze huidige spelling: de Spellingwet 1947, diverse Koninklijke Besluiten en ambtelijke richtlijnen. Daarnaast nog twee informatieve hoofdstukken, resp. over het Nederlands-Belgisch overleg over de spelling van bastaardwoorden en over de geschiedenis van de spelling vanaf ± 1800.
3.	Koenen/Endepols: Verklarend Handwoordenboek der Nederlandse Taal. Groningen, 1974^27 Van alle Nederlandse woordenboeken bevalt dit mij het best: praktisch gericht, prettige omvang, goed bijgewerkt. Gebruik ook de bijlagen: spellingsregels en uitspraak van Engelse titelwoorden!
4.	C. Kruijskamp: Van Dales Groot Woordenboek der Nederlandse Taal. 2 delen. Den Haag, 1970 De beroemde ‘Dikke Van Dale’, met een gezag bij de taalgebruiker dat vooral op omvang en gewicht berust. Heeft een

[p. 110]

	sterk museaal karakter, met vele curiositeiten. Schiet vooral voor de gebruiker uit de beta-sfeer vaak tekort, door de uitgesopoken mening van de redacteur. Zie daarvoor het voorbericht.
5.	J. de Vries: Etymologisch Woordenboek. Aula pockets nr. 6, Utrecht, 1979^9 Voor wie geïnteresseerd is in de afkomst van vele gewone woorden is dit een gemakkelijk verkrijgbaar, populair boek.
6.	Spelregels voor Drukverkeer (Verzorging van kopij voor officieel drukwerk). Amsterdam, 1973. Taal en typografische aanwijzingen. Het boek beoogt ‘een betere sfeer rondom de ontvangst van stadsdrukwerk’. Vormgeving zeer modern, inhoud, althans het taalkundige gedeelte, minder aantrekkelijk door de willekeurigheid of vaagheid van regels en voorbeelden.
7.	H.M. Hermkens: Verzorgd Nederlands. Den Bosch, 1966 De auteur hoopt met dit boek, bestemd voor studenten en leraren in de Nederlandse taalkunde, ‘een bijdrage geleverd te hebben tot een vernieuwe belangstelling voor de gecultiveerde taal’. Door de vele aardige voorbeelden, de overzichtelijke indeling en de praktische literatuurverwijzing is het ook voor geïnteresseerde leken een goede gids in grammaticale en stilistische kwesties. Aanbevolen.
8.	H.M. Hermkens: Spelling en interpunctie. Den Bosch, 1971 Zelfde commentaar als bij nr. 7.
9.	D.C. Tinbergen's Nederlandse Spraakkunst, ed. Dr. F. Lulofs. Deel II. Culemborg, 1972 Van de beschikbare grammatica's is dit voor de taalgebruiker de aardigste: méér dan een schoolgrammatica, verantwoord. Vooral deel II met hoofdstukken over o.a. geschiedenis van het Nederlands, betekenis van woorden, sociale taalkringen is aardig, omdat het uitgaat van taal als communicatiemiddel (en niet als voer voor linguisten!)

[p. 111]

10.	B.C. Damsteegt: In de doolhof van het Nederlands. Culemborg, 1972^8, 2 delen. Dit veelgebruikte boek met aanwijzingen voor taalgebruik verschijnt tegenwoordig in 2 deeltjes: het eerste op het gebied van woordgebruik, zinsbouw en stijl, en het tweede op het gebied van spraakkunst en spelling. Een enigszins conservatief, maar wel praktisch en overzichtelijk ingedeeld boek, dat door de vele herdrukken zijn bruikbaarheid behoudt.
11.	W. Diemer: Waarop letten bij het schrijven in het Nederlands? Uitg. Stabo. Delden Dit praktische boekje is een vraagbaak voor vele taalproblemen: spelling, zinsbouw, stijl. Het is een rijke bron met talloze voorbeelden. Niet om achter elkaar uit te lezen, maar om op uw bureau naast het woordenboek bij de hand te hebben.
12.	J. de Groot: Schrijven en gelezen worden. Groningen, 1973^4 Een prettig leesbaar boekje over leesbaar schrijven. Op voor iedere schrijvende mens duidelijke, niet erg diepgraverige manier worden onderwerpen als zinsbouw en zinslengte, woordgebruik en leesbaarheidsformules behandeld. Een stimulerend boekje om mee te beginnen!
13.	F.C. van der Werff: Hoe maak ik mijn geschriften leesbaar? Rotterdam, 1966 Een geprogrammeerde cursus (makkelijker dan op het eerste gezicht lijkt!) voor moeizame formuleerders. Voor een doe-hetzelver een goede methode om passieve constructies en gecompliceerde zinsbouw te onderdrukken.
14.	Edens/v.d. Schoot: Toegepaste Taal. Culemborg, 1973 De auteurs hebben geprobeerd ‘een aantal functionele onderwerpen te verzamelen en die zo te behandelen dat ieder een maximum aan informatie krijgt, maar zo persoonlijk mogelijk te werk kan gaan bij de uitwerking van zijn of haar taak, of van onze opgaven’. Vooral de grote hoeveelheid oefenmateriaal biedt de vlijtige lezer veel kansen, waarbij hij echter wel de begeleidende docent zal missen voor correctie en preciese bedoelingen.

[p. 112]

15.

Onze Taal. Maandblad van het Genootschap Onze Taal. Postbus 1, Den Haag Iedereen die geïnteresseerd is in de Nederlandse taal, zonder nu linguistische literatuur te willen lezen, moet zich abonneren op Onze Taal. De lage prijs staat in geen verhouding tot de veelzijdigheid en leesbaarheid voor leken van dit goedgedrukte blad.

Boeken over onderwerpen als corresponderen of rapporteren zijn in deze lijst buiten beschouwing gelaten, hoewel ze vaak ook een taalkundig gedeelte bevatten. Ook typische schoolboeken noem ik hier verder niet, omdat ze meestal gekenmerkt worden door de onvolwassen voorbeelden. Evenmin wordt verwezen naar de wetenschappelijke vakliteratuur voor neerlandici of linguisten, omdat hier niet de theorie maar de praktijk van het taalgebruik centraal staat.