|
| |
| |
| |
Verlichting, eene fabel.
| |
| |
Verlichting, eene fabel.
Een digt en duister woud, naer allen schyn geschapen
En mild voorzien van vruchten naer hun lust,
Lag in een streek der afrikaensche kust.
Daer konden ze in het lommer van de bladeren
Zich onbezorgd in menigte vergaderen,
Gevoelden daer voor onheil schrik noch schroom,
En huppelden van boom tot boom.
Met woede mogt het romlend onweêr loeijen,
Het staekte noch hun springen noch hun stoeijen;
Al scheen de wereld te vergaen,
Zy lachten met het buld'ren van 't orkaen.
Zy mogten daer volkomen ruste smaken;
Geen vyand, die hun schuilplaets kon genaken,
En zelfs de mensch, der schepping trotsche vorst,
Vond er geen' weg, dien hy betreden dorst.
't Was alles naer hun wensch; slechts hier en daer een' jonker
Scheen 'tvaderlyke woud wat donker.
| |
| |
Maer pas uit vreemde streken aengeland,
Viel, in een zamenkomst, aldus eens aen het spreken:
Doorluchtig apenras! het is my thans gebleken,
Klaer als de zon, die m'in den hemel ziet,
Dat geen van u het dierenregt geniet.
God heeft aen ons geslacht de onschatbre magt gegeven,
Om onvermoeid naer voortgang heen te streven..
Gelyk de mensch, kan ook de baviaen,
Wanneer 't hem lust, op de achterpooten staen;
Den leeuw gelyk, kan hy op vieren loopen;
Zoo als de slang voorzigtig komt gekropen,
Zoo sluipt ook hy, met ongemerkte schreên,
Door struik en tak en twyg en blaêren heen;
En wie van u, die my zal heeten liegen,
Indien ik staende hoû, dat eene sim kan vliegen?
Zegt, wat verheven punt ligt buiten ons bereik?
Vliegt de aep niet weg tot op den hoogsten eik?
Wat is er dan, dat de apenmagt kan stremmen?
'k Geloof voorwaer, ons ras zou kunnen zwemmen,
Gelyk een visch; die zaek dient maer beproefd.
Men wyd en breed zyn voorrang te bewyzen?
Zoo hoog 't ons lust kan 't ras den apen ryzen.
Waerom staet dan by ons 't vooruitgaen stil?
Waerom? Omdat het apenras niet wil.
Wy zyn bestemd tot magt en roem en luister,
En sukkelen als mollen voort in 't duister!
| |
| |
Geen zonnestrael treft ons gezigt,
En de eedle baviaen is deerlyk onverlicht!
Des stel ik voor, die duisternis te breken
En een der boomen aen te steken.
Door deze daed, zoo nuttig en zoo koen,
Ten minsten zien wy wat wy doen.
Hy sprak, en heel 't geslacht der apen en der simmen
Begon de boomen op en af te klimmen,
En zoo te juichen dat het bosch,
Weêrgalmde, als brak een schaer van duiv'len los.
Het welbespraekte dier werd door die wilde troepen
Als redder van den staet met geestdrift uitgeroepen.
Hy nam met spoed een' brandstok in de hand
En stak wat hout en bladeren in brand.
Het dorre hout begon al krakende te glimmen,
De ligte vlam al meer en meer te klimmen;
De brand neemt toe, verslindt en woedt,
En vreeslyk staet het woud in lichtelaeijen gloed.
Wat een geluk voor onze schrandre dieren!
Hoe zy verheugd het voorval vieren!
De grootsche daed is dan verrigt;
Het woud is vry, en de apen zyn verlicht!
Maer ach! de vlam, die de verblinden
Laet nimmer af van alles te verslinden!
Steeds wint zy veld; ziet hoe ze glanst en gloort!
Zy dryft voor zich de troep der apen voort.
En immer verder strekt haer woede;
Doch de verdelging nimmer moede,
| |
| |
Blyft hare vraetzucht onverzaed,
Zoo lang een enkel boom nog overeinde staet.
Ziet, hoe de slimme schaer der apen
't Verschriklyk element verbluft staet aen te gapen;
Ach! hoe zy, onder kermen en getraen,
En woonst en have en alles ziet vergaen!
Verlichting wilde zy verwerven,
Dit doet haer in ellende zwerven;
Ze ontdekt in d'onverdraegbren nood,
Geen redding in 't verschiet, geene uitkomst dan de dood.
Is 't noodig verder iets te zeggen
Om deze fabel uit te leggen?
Waer is dit woud? Die simmen, waer?
Gy vat het niet? 't Is echter klaer.
Dit zelfde slach van ydele apen
Zal naer 't gebabbel staen te gapen
Van d'eersten besten baviaen,
Die hun wat nieuws wil doen verstaen.
Hy spreekt, en ziet! zy spannen mond en ooren;
Geen enkel woordje gaet verloren.
Hoort hoe de spreker tegen godsdienst woedt,
En straks staet kerk en kluis en heiligdom in gloed!
Hy noemt een' eigenaer een roekloos overtreder,
En de eigendom ligt straks in puinen neder!
Hy maekt het volk met 's lands gebruiken ziek,
Hy steekt het ryk in brand, en schept de republiek!
Nu, al die deerlyke onheilstichting
Heet, by den baviaen, verlichting!
|
|
Auteursrecht onbekend