Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620 (1927)

Informatie terzijde

Titelpagina van De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620
Afbeelding van De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620Toon afbeelding van titelpagina van De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (18.39 MB)

XML (1.99 MB)

tekstbestand






Editeurs

C.R. de Klerk

B.H. Molkenboer

H.W.E. Moller

J. Prinsen J.Lzn

Leo Simons

J.F.M. Sterck



Genre

proza
poëzie
drama

Subgenre

emblematiek
verzameld werk
gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes
tragedie/treurspel
tragikomedie


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

(1927)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 261]
[p. 261]

Verghelijckinghe vande verlossinge der kinderen Israels met de vrijwordinghe der Vereenichde Nederlandtsche Provincien.aant.aant.

 
Hoewel den vluggen tijt d'wtkomste der HebreeuwenGa naar voetnoot1
 
Spijt Moysi gulde pen met veel verloopen eeuwenGa naar voetnoot2
 
Heel wt te wisschen dacht: zoo is het even beeltGa naar voetnoot3
 
Van Israels triumph zoo aerdich weer volspeeltGa naar voetnoot4
5[regelnummer]
Opt Nederlandts Toneel, dat gheene van dees beydenGa naar voetnoot5
 
Nau vanden andren is met waerheyt t'onderscheyden.
 
Wien schildert Pharao na t'leven naecter af,Ga naar voetnoot7
 
Als Phlippo den Monarch; den eenen met syn StafGa naar voetnoot8
 
Beheerscht den blauwen Nyl; den and'ren draeght in handen
10[regelnummer]
Den Scepter wiens ghebiet strect over Tagus stranden;
 
Den eenen Osiris eert met gheboghen knien;Ga naar voetnoot11
 
Den and'ren zal den God des Tybers eere bien;Ga naar voetnoot12
 
Den eenen maeyt int graf d'onnoosle zuyghelinghen;
 
Den anderen die noch aen s'moeders borsten hinghen;Ga naar voetnoot14
15[regelnummer]
Den eenen Iacobs huys verdruckt met slavernij;
 
En d'ander t'Nederlandt verheert met tyrannij;Ga naar voetnoot16
[pagina 262]
[p. 262]
 
Den wettighen Gods-dienst belet den eenen duyster,Ga naar voetnoot17
 
En d'ander al verblint ghehenght niet dat den luysterGa naar voetnoot18
 
Des Euangeliums ghelijck een Son doorbreeckt,Ga naar voetnoot19
20[regelnummer]
Noch dat de waerheyt thooft ten Hemel erghens steect.
 
Israel zijnde dus in droefheyt en in rouwe,
 
De vouten schallen doet van s'Hemels hooch gebouwe;Ga naar voetnoot22
 
O Vader! roepen sy, wilt ghy wt uwen trosGa naar voetnoot23
 
De pijlen uwes toorns steeds op ons laten los,
25[regelnummer]
Gedenct doch aent verbont dat ghy met uwer knechten
 
Voorvaders goedertier hier voormaels wout oprechten;
 
Oft zoo ghy onser naer u goedtheyt niet ghedenct,
 
Ten minsten d'eere ws naems, o Heere! niet en krenct,
 
Ghedooght niet dat wy (ach!) den tijdt van onse leven
30[regelnummer]
Den vijanden tot roof en spijse zijn ghegheven.
 
Belgica van ghelijc met zuchten en gheklachGa naar voetnoot31
 
Den droeven Echo weckt, en stenet nacht en dach,
 
O Heere! Laet op ons de lieffelijcke stralen
 
Ws aenschijns vanden troon des Hemels neder dalen;
35[regelnummer]
Wy zijn, eylaes, bevleckt met ongherechticheyt,
 
Dus reynicht ons int bloedt van Christi sterflijcheydt,Ga naar voetnoot36
 
Syn eenighe offerhand' neemt aen tot een voldoeningh
 
Onser misdaden, en volkomene verzoeningh.
 
God Iacobs stenen hoort, en tot Voorvechters trouGa naar voetnoot39
40[regelnummer]
Weckt Amrams zonen beyde, en die van t'Huys Nassou,Ga naar voetnoot40
 
Den Nederlanders tot Beschermeren en Vooghden,
 
Die tsamen hunnes volcks verlossinghe beooghden.
 
Die eer voor Memphis heeft ghestreen als besten vriendt,Ga naar voetnoot43
 
Wordt eynd'lijck haer partije, en die voorheen ghedientGa naar voetnoot44
45[regelnummer]
Heeft t'strengh Bourgoensche Hof, sich rustet teghens Spaengien,Ga naar voetnoot45
[pagina 263]
[p. 263]
 
O wonderbaerlijck schict sich Moyses met Orangien!Ga naar voetnoot46
 
Den een strijdt voor de Wet, den and'ren slaet de trom,Ga naar voetnoot47
 
En vrijt met synen arm het Euangelium;Ga naar voetnoot48
 
Den eenen gaet d'Hebreen de roode golven banen,
50[regelnummer]
En d'ander leyt de syn door eenen vloet van tranen,
 
Al recht door't gholvigh Meyr van klibber breyn en bloedt;Ga naar voetnoot51
 
De Slaven d'een ontslaet en d'ander steeckt den HoetGa naar voetnoot52
 
Der vrijheyt inde locht, en eyndlijck streckt sich evenGa naar voetnoot53
 
Huns vijandts onderghangh te zamen tot den leven.
55[regelnummer]
Pharao voor een graf het roode Meyr beerft,
 
Philippus out en grijs katijvich henen sterft:Ga naar voetnoot56
 
God wel verscheyden straft, d'een vroech en d'ander spade,
 
Maer eyndelijc overvalt hun beyd syn onghenade.
 
Den zelven Koningh die t'Rijck Israels bevesten,Ga naar voetnoot59
60[regelnummer]
Heeft eyndelijck u zaeck, o Belgica! ten lestenGa naar voetnoot60
 
Voleyndicht in triumph; dies dy niet langher quelst,Ga naar voetnoot61
 
Dewijl hy dijnen staet met syne macht omhelst:
 
Hoe is de macht ghegroeyt van u verbonden Steden,
 
Sint desen grooten Helt ghingh inde schoenen tredenGa naar voetnoot64
65[regelnummer]
Syns Vaders, welck (eylaes) verraderlijck en straf
 
De swarte nijdicheydt gheblixemt heeft int graf,Ga naar voetnoot66
 
Help God! de wraeck is u, ghy zult hier namaels eyssenGa naar voetnoot67
 
Het dier vergoten bloedt met een ghekromde Zeyssen.Ga naar voetnoot68
[pagina 264]
[p. 264]
 
Wat rester nu? dan God te vlechten met bescheydtGa naar voetnoot69
70[regelnummer]
Den loffelijcken krants van ware dancbaerheydt:
 
Vreest hem die lichtlijck kan verstroyen inder ijlenGa naar voetnoot71
 
Het steunsel van u zaeck den Bos gheknoopte Pijlen,Ga naar voetnoot72
 
Peynst om den ghenen die de volckren van Sion
 
Als Slaven voeren liet gheboeyt naer Babylon.

FINIS.

TOT SCHIEDAM,
Voor Ian Wolffertsz Boecverkooper woonende by de Kercke.
Anno 1612.

voetnoot1
d'wtkomste: de uittocht (uit Egipte).
voetnoot2
Moysi: Mozes z'n (van Mozes).
voetnoot3
het even beelt: de volkomen gelijkenis, iets wat volkomen gelijkt op Israël's zegepraal, n.l. de vrijmaking van de Nederlanden (in de werkelike gebeurtenissen).
voetnoot4
zoo aerdich: zo helemaal in dezelfde aard, in 't zelfde karakter; zo zuiver.
voetnoot5
Opt Nederlandts Toneel: op 't toneel der Nederlanden; in Nederland.
voetnoot7
naecter: zuiverder.
Wie wordt door Farao nauwkeuriger naar 't leven afgebeeld als Filips.
voetnoot8
Phlippo: Philippo, de Spaanse vorm van de naam Filips.
voetnoot11
Osiris: zie Het Pascha, vs. 287.
voetnoot12
den God des Tybers: de Paus.
voetnoot14
Wat de Spaanse troepen gedaan hebben bij de uitmoording van Naarden en elders (zie Hooft's Nederl. Hist. op 1572, blz. 275 en vlgg. van de oude uitgave 1642).
voetnoot16
verheert: overheerst.
voetnoot17
Den wettighen Gods-dienst: de godsdienst van de Wet (de oude Wet); duyster: in z'n geestelike verblinding (de ene in z'n verblinding belet....).
voetnoot18
ghehenght niet: laat niet toe.
voetnoot19
Belet de verkondiging van 't ‘zuiver Evangelie’ door de protestanten.
voetnoot22
De vouten: de gewelven (spreek uit voeten).
voetnoot23
tros: pijletros, pijlbundel.
voetnoot31
Belgica: de Latijnse naam voor de Nederlanden.
voetnoot36
sterflijcheydt: sterfelik lichaam.
voetnoot39
stenen: steunen, klagen; en tot Voorvechters trou: en tot hun trouwe voorvechters.
voetnoot40
Amrams zonen beyde: Mozes en Aaron; en die: en de zonen van 't Huis Nassau.
voetnoot43
Mozes die vroeger voor Memphis heeft gestreden; hij werd aan 't hof van Memphis opgevoed.
voetnoot44
haer partije: haar tegenpartij (van Memphis).
voetnoot45
't Bourgoensche Hof: de regering werd nog altijd de Boergondiese genoemd; Spaengien/Orangien, spreek uit: Spaenjen/Oraanjen.
voetnoot46
schict sich: sluit zich aan, past bij.
voetnoot47
slaet de trom; dit doelt wel op 't bekende Geuzelied: ‘Slaet opten trommele van dirredom deine’, van Arent Dircxz. Vos.
voetnoot48
vrijt: bevrijdt; Euangelium: (zie vs. 19), spreek uit Evangeliom; de gewone uitspraak van 't latijnse um was om, zo tot voor kort ook in heel 't Zuiden.
voetnoot51
klibber: kleverig.
voetnoot52
den Hoet der vrijheyt: de hoed op 'n stok in de hoogte geheven als zinnebeeld van de vrijheid. Dat zinnebeeld is ontleend aan de Romeinen waar 'n slaaf bij z'n plechtige vrijlating de pileus, 't hoofddeksel van de vrije man opgezet werd (zie Vondel's gedicht op de Bruiloft van Jan de Witt (1655) vs. 1-4).
voetnoot53
even: gelijkelik; de ondergang van hun vijand strekt op gelijke wijze tot heil (tot 't leven).
voetnoot56
katijvich: ongelukkig, in rampspoed.
voetnoot59
Den zelven Koningh: dezelfde koning, God; bevesten: bevestte, bevestigde.
voetnoot60
Belgica: zie vs. 31.
voetnoot61
dy niet langher quelst: kwel, bekommer u niet langer (quelst alsof 't werkw. quelsen was, ongewone vorm).
voetnoot64
desen grooten Helt: Prins Maurits.
voetnoot66
nijdicheydt: haat.
voetnoot67
Help God!: gewone uitroep: God helpe (ons, mij), ook help alleen. Vondel vat 't blijkbaar op als help ons, o God, de wraak is U. Zie Pascha 1268.
voetnoot68
Zie aant. op vs. 196 (Wtvaert van Henricus, blz. 28).
voetnoot69
met bescheydt: met wijs inzicht, naar redelikheid.
voetnoot71
inder ijlen: in 'n oogwenk.
voetnoot72
den Bos gheknoopte Pijlen: de eenheid, de bundel van zeven verbonden pijlen, 't zinnebeeldend wapen van de Zeven Verenigde Provinciën.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken