Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Anatomia. Dat is ontledinghe van den geestelycken mensch (1622)

Informatie terzijde

Titelpagina van Anatomia. Dat is ontledinghe van den geestelycken mensch
Afbeelding van Anatomia. Dat is ontledinghe van den geestelycken menschToon afbeelding van titelpagina van Anatomia. Dat is ontledinghe van den geestelycken mensch

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.97 MB)

ebook (3.73 MB)

XML (1.02 MB)

tekstbestand






Genre

poëzie

Subgenre

leerdicht


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Anatomia. Dat is ontledinghe van den geestelycken mensch

(1622)–Frederik de Vry–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het xxix. Capittel.
Van de Affecten ende Bewegingen van het herte in't besonder, ende eerst van de Hope.

 
D'Affecten van het hert, wy sullen nu al-hier
 
In't korte gaen besien in het perticulier.
 
De heylicheydt waer van daer inne is gelegen
 
Dat die door Godes hulp, haer heylighlijck bewegen.
 
Maer aengesien dat die seer veel zijn in't getal,
 
Ick sommige van die, alleen beschryven sal.
 
Nu onder dit getal so worden meest gepresen,
 
Dese, welck ick alhier in't korte op sal lesen.
 
Voor eerst dan van de Hoop, dewelck is eenen kracht
 
Van Godt door zynen geest, in 's menschen hert gewracht,
 
Waer door men vast verwacht op't toe-komende saken,
 
Die noch niet zijn vol-bracht, en wenschet die te smaken.
 
Dat is, niet vande Hoop die men heeft van natuur,
 
Maer van die Hoop waer van ons verklaert de Schriftuur,
 
Dat die de mensch niet heeft uyt hem selfs van naturen:
 
Maer in ons word gewracht, door Goddelijck besturen:
 
En waer door dat de Hoop die de natuur ons geeft,
 
Rechtmatigh wordt gemaeckt, dat die niet ydel sweeft.
 
't Is vande Heyl'ge Hoop, naer eysch van dit gedichte,
 
Van den geestlijcken Hoop, groot en swaer van gewichte.
[pagina 133]
[p. 133]
 
Van de salige Hoop die altijd sal bestaen,
 
Daer van dat wy nu hier in't korte doen vermaen.
 
Nu dese Hoop die haeckt en verlanght met verlangen
 
Om Godts weldaden groot ten vollen te ontfangen.
 
Het welck twee graden heeft, waer van den eersten graet
 
De salicheyd, die hier begonnen is aengaet.
 
d'Ander graet siet alleen op't geene voor mach vallen
 
Den mensch in't aertsche dal. Dit zijn twee stercke wallen
 
Waer door des mensches hert bebolwerckt is in't ront, Ga naar margenoot+
 
En roemet in zijn God, gelovigh met den mont.
 
Want dese doen den mensch op God hem vast verlaten,
 
Op Gods goetheyd gegrondt, en kracht van groot boven maten.
 
Den eersten graet verwacht de volle saligheydt,
 
Eerst na de Ziel als die uyt den Lichame scheyt: Ga naar margenoot+
 
Daer na in eeuwigheyd na Lichaem en Ziel beyden.
 
Wy door de Hoop het geen 't geloof om-helst verbeyden.
 
Den tweeden graet die doet den mensch zijn bereydt,
 
Om tegen-spoet en kruys, van God hem op geleyt Ga naar margenoot+
 
Te dragen wel getroost, verwacht na Gods behagen
 
Versachtingh van het kruys in dees bedroefde dagen;
 
Of verlossingh van dien, na't God believen sal.
 
Verheught sich oock in't kruys; want kruys en ongeval,
 
Om Christi wille sal ter salicheydt gedijen,
 
Hem die vast Hoopt op God, sal God gewis bevrijen.
 
Die geestelijcke Hoop sich nimmermeer verlaet
 
Op eenigh mensch, hoe rijck, hoe sterck, hoe hoogh van staet,
 
Hoe heyligh die mach zijn, hy leeft of zy gestorven:
 
Want wy sijn al te saem door Adams val verdorven,
 
Sondigh, behoeftigh, swack, end' op geen creatuur,
 
Noch Engelen al zijn sy geest'lijck van natuur,
 
Want dat waer sonde groot: Maer moet gestellet wesen
[pagina 134]
[p. 134]
 
Ga naar margenoot+Drievuldigh in persoon, die alles hoort en siet,
 
Die alle dingh regeert en heeft in zijn gebiedt,
 
Is eewigh sonder endt, sonder begin, almachtigh,
 
Barmhertigh, heyligh, goet, rechtverdigh, wijs, waerachtigh.
 
Alleen op desen God de ware Hope bout,
 
En sijn beloften trou door het geloof vast hout.
 
En is gegrondet voort, en staet wel vast gestadigh
 
Op Christum God en Mensch onsen Heyland genadigh.
 
Die Hope wordt gewracht, en in ons hert gebracht
 
Ga naar margenoot+Van God, door zynen Geest, door Goddelijcke kracht:
 
Die in ons, door Gods woort, het waer geloove wercket,
 
En door't geloof de Hoop, die 's menschen hert verstercket.
 
Het hooghste ware eyndt van de Hoop, is Gods eer,
 
En glorie seer groot: Het ander eynde weer
 
Is onse salicheyd, die men hier moet betrachten,
 
Ga naar margenoot+Besitten door't geloof, en door de Hoop verwachten.
 
En daerom wort den mensch, die sijn Hoop heeft geleyt
 
Ga naar margenoot+Op God den Heer alleen saligh te sijn geseyt.
 
Het geloof door de Hoop den mensche doet verwerven,
 
Een herte wel getroost in leven en in sterven.
 
De Hope maeckt den mensch so langh als hy hier leeft
 
God-saligh meer en meer; en hem gerustheyd geeft
 
In allerley geval; en leert het herte bouwen
 
Alleen in Christi naem, op Godt met vast vertrouwen.
 
Geeft een gevoelen kleyn het welcke weynich hout
 
Van sich self: en veriaeght vermeten hoochmoet stout,
 
Laet-dunckenheyd verwaend, en leert ootmoedigh wesen,
 
Nedrigh gerust en stil, den Heer van herten vresen:
 
Allerley ydel Hoop, en wan-Hoop oock verdrijft;
 
God alleen al toe schrijft; en vast gegrondet blijft
 
Op den hoeck-steen alleen Christum: van Gods genaden,
 
Verwacht al wat het hert ten vollen kan versaden.
[pagina 135]
[p. 135]
 
Het geloof door de Hoop geweldigh wort gestijft,
 
Maeckt dat de mensch altijdt geheel versekert blijft
 
Van zyner salicheyd, en verwacht seer lanck-moedigh,
 
Getroost en wel gerust om Christi wille goedigh
 
Wt alle swarigheydt die in dit aertsche dal
 
Hem over-komen mach, een uyt-komst die hem sal
 
Gedijen tot Gods eer, en hem bequamer maken
 
Om na sijn salicheyd, met al sijn doen te haken.
 
Die Hope doet den mensch gerust sijn van gemoet,
 
En in de vreese Gods, na Godes wille goet,
 
In zijn wettigh beroep wandelen t'allen tyden:
 
Ja hem in tegen-spoet zijn herte doet verblyden.
 
Want de Heylige Hoop op Gods beloften siet,
 
Die ia en amen zijn, en daer-om die oock niet Ga naar margenoot+
 
Den mensch beschamen sal. Den mensch is oock gegeven
 
In zijn hert Godes Geest, die hem gerust doet leven
 
Op Hope, boven Hoop, verwachten op den Heer,
 
Die hem, die op hem Hoopt verlatet nimmermeer;
 
Maer hem om Christi wil sal alles doen ontfangen,
 
Wat de Hoop na Gods wil verwachtet met verlangen.
 
Nu tegens dese Hoop, strijdt de wan-Hope glat, Ga naar margenoot+
 
Die geen kleen quaet en is, een sonde, waer door dat
 
De mensch sijn sonden acht, en swaerder weeght te wesen
 
Als Gods barmherticheydt, dat die geensins genesen
 
En kunnen worden door Christi verdiensten veel;
 
En misvertrout daer-om aen 't Hemelsch lot en deel,
 
Aen de beloften die God heeft belooft te geven,
 
Om Christi wil, die hem door Hope vast aen-kleven,
 
Vreest, ende beelt hem in, dat hy van Gods aenschijn
 
Verworpen worden sal, tot in de helsche pijn,
 
En daerom haet hy God, en acht dat God moet wesen
 
Een Tyran hert en wreet, dien hy met schrick moet vresen.
[pagina 136]
[p. 136]
 
Oock tegen dese Hoop de twijffelinge strijt,
 
Die menighmael een mensch niet wel kan worden quijt.
 
Het welck oock is een quaet dat ons natuur quaet-aerdigh
 
Voort brengt noch menigh-mael tegens de Hope waerdigh:
 
Een swackheyt die het vleesch oock al-te-met verweckt
 
In den herboren mensch, die hem tot twijffel treckt,
 
Kleyn-moedigh worden doet: Maer door't geloof waerachtigh,
 
En door de stercke Hoop wort die verwonnen krachtigh.
 
Ten derden strydet oock hier tegens, als men stelt
 
Op eenigh creatuur zijn hoop; of oock op't gelt:
 
Of oock door waen-geloof, op't geen wat is gevonden,
 
En van den Mensch erdicht, zijn Hoop t'eeniger stonden:
 
En daer dan op vertrout, als in't Pausdom geschied,
 
Daer men afgoderijjj en waen-geloove siet.
 
Waer men toe-schrijft den Mensch verdienstelijcke wercken:
 
Daer men den Heyligen aenbidt, en bouwet Kercken:
 
En bewijst sulck een eer die Godt den Heer alleen
 
Toe-komt; en Beelden diend van hout, goud, zilver, steen.
 
Een Vage-vier verdicht, den Hemel gaet verkoopen,
 
Vergevinge van sond om gelt oock koopt; siet loopen
 
Ter Misse en te Biecht, en Pelgrimagi doet
 
Tot desen of dien Sant; den Paus erkennen moet
 
Als 't hooft van Christi Kerck, en 't gene hem toe-schryven
 
Wat Christo eygen is: en so siet men daer dryven
 
Veel-derley waen-geloof, afgoderye groot,
 
Waer door dat Godt de Heer van zijn eer word ontbloot,
 
Christi verdiensten seer verkreupelt en gestolen,
 
So dat de Mensch aldaer ter Hellen-waert moet dolen.

margenoot+
Rom. 5:2.
margenoot+
1. The. 5:8.
Titum 3:7.
1. Pet 1:21.
Hebre. 6:19.
margenoot+
Habac. 2:3.
Psal. 25:3.
Actor. 2:26
23:6
24:15
Rom. 5:3.
8:28.
margenoot+
Psal. 27:14
Psal. 42:12
43:5
130:7
Iesaie 30:18
margenoot+
1. Pet. 1:3.
margenoot+
Heb. 11:1.
margenoot+
Rom. 8:24.
margenoot+
2. Cor. 1:20
Rom. 5:5
margenoot+
Genes. 4:13
1. Thes. 4:13

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken