Vaderlandsche historie. Deel 4

Dood van Bisschop Rudolf.

Zo stondt het te Utrecht, toen men 'er tyding kreeg, dat Bisschop Rudolf, op den vier-

[p. 49]

entwintigsten van Lentemaand, overleeden was^(h): 't zy op het Slot te Vollenhove, gelyk de meesten⁽ⁱ⁾, of op het Slot ter Horst, gelyk sommigen willen^(k), of eindelyk, naar 't verhaal van eenen Munsterschen Schryver der zestiende eeuwe, aan eene wonde, in 't Beleg der Stad Vreden in Munsterland^(l). De Hertogen van Bourgondie en van Gelder vernamen dit gewigtig nieuws zo dra niet, of zy deeden alle weer, om de aanstaande verkiezing, op een voorwerp naar hunnen zin, te doen vallen. Filips hadt reeds voorlang toeleg gemaakt, om, na 't afsterven van Rudolf, David van Bourgondie, zynen natuurlyken Zoon⁽⁶⁾, thans Bisschop van Terouanne in Artois, tot Bisschop van Utrecht, te doen verkiezen: ten welken einde, hy, al by 't leeven van Rudolf, de stemmen der Kanonniken hadt zoeken te winnen^(m): en thans zondt hy, tot dit zelfde einde, Graaf Jan van Nassau naar Utrecht af. Arnoud van Egmond, Hertog van Gelder, kwam in persoon te Utrecht, en verzogt de Geestelykheid, dat zy de Bisschoplyke waardigheid wilde opdraagen aan Hertog Steven van Beieren, Kanonnik te Keulen⁽ⁿ⁾, die ook, door den Aartsbisschop van

(h) Instrum. Elect. G. de Bredenr. in Matthaei Analect. Tom. I. p. 648.

(i) Chron. de Traject. p. 516. Buchel. ad Hedam p. 291.

(k) Suffrid. Petri App. ad Bekam p. 155.

(l) Anonym. Chron. Monast. in Matth. Anal. Tom. V. p. 128.

(6) Filips hadt hem verwekt, by Coleta Castelland, of La Chatelaine, gezeid Du Bosquiel. Vide Not. in Miraei Oper. Diplom. Tom. II. p. 1262.

(m) Monstrelet Vol. III. fol. 64 vers.

(n) Joann. a Leydis van de Heer. van Brederode Cap. LI. p. 647.

[p. 50]

Keulen, schriftelyk, was aangepreezen^(o). 't Kapittel, beslooten hebbende, ten spoedigsten, met de verkiezing voort te gaan, kwam, ten dien einde, in de groote Vergaderplaats der Domkerke, op den zevenden van Grasmaand, byeen. Men vondt goed, de verkiezing⁺ by stemminge te doen. Van zeventig Kanonniken, die hier tegenwoordig waren, gaven 'er zevenenzestig hunne stemmen aan Gysbrecht van Brederode. Hy zelf hadt Dionys van Momerancy, Kanonnik te Luik, gestemd. De twee overigen stemden Steven van Beieren; doch gaven egter, naderhand, toen zy zagen, dat de meerderheid voor Brederode was, hem, om vredes wille en behoudens hun gevoelen, ook hunne stem. Voor David van Bourgondie stemde niemant. Negen Kanonniken, die afwezig waren, stemden, door Gevolmagtigden, allen voor Brederode. Wy trekken deeze byzonderheden uit egte Gedenkstukken deezer Verkiezinge^(p), uit welken ook blykt, dat sommigen byzondere redenen gaven, waarom zy Brederode stemden: onder anderen, by voorbeeld ‘om dat Hertog Filips hem tot eenen zyner Raaden van Holland, Zeeland en Friesland hadt aangesteld, in welke bediening, hy zig loflyk gekweeten hadt^(q).’ Ook ‘om dat alle de Stigtsche Edelen met hem vermaagschapt waren^(r).’ De Domproost, kennis van

(o) Epist. ejus Vide in Matth. Anal. Tom. I. p. 660.

+ De Domproost Gysbrecht van Brederode wordt tot Bisschop verkooren.

(p) Instrum. Elect. G. de Bredenr. in Matthaei Anal. Tom. I. p. 647 & seqq.

(q) Id. p. 654.

(r) Id. p. 656.

[p. 51]

zyne verkiezing gekreegen hebbende, namze beleefdelyk aan, onder 't loozen eener diepe zugt^(s). Terstond daarop, werdt hy, in 't Koor der Domkerke, in den Bisschoplyken zetel, gezet; toen, voor 't groot Altaar, den volke vertoond, en openlyk, voor eenpaarig verkooren' Bisschop, uitgeroepen. De plegtigheid werdt met het zingen van het Te Deum en andere Kerkgezangen beslooten^(t). Agt dagen laater, nam Bisschop Gysbrecht, de Voorregten der Geestelykheid, des Raads en der Gilden van Utrecht plegtiglyk bezwooren hebbende^(u), met hun verlof, zynen intrek in 't Bisschoplyk Paleis. Sedert bragt hy sommige ballingen, die, onder zynen Voorzaat, de Stad hadden moeten ruimen, wederom daar binnen en in den Raad. De andere party nam dit euvel^(v). Eenigen begonden reeds samenrottingen te maaken; doch zy verbeurden 'er hun Burgerschap om. Verscheiden' werden 'er zelfs om onthalsd^(w). Ook werdt de Stads Banier, hierop, weggeslooten, en de Gilden keurden, dat men elk, die, onder eene nagemaakte banier, of schuifwimpel, vergadering maakte, vryelyk en sonder misdoen, slaen ende vaen zou mogen^(x). De meesten, die 't met den overleeden' Bisschop gehouden hadden,

(s) Instrum. Elect. G. de Bred. in Matth. Anal. Tom. I. p. 659.

(t) Id. p. 660.

(u) Charta Gysbert. in Matthaei Anal. Tom. I. p. 662.

(v) Joann. a Leydis van de Heer. van Breder. Cap. LI. p. 663-667.

(w) Oud Verhaal, by Matthaeus Anal. Tom. I. p. 516 & seqq.

(x) Buyrspraeckboek van Utrecht by Matth. Anal. Tom. V. p. 517, en Fundat. & Fata Eccles. p. 168.

[p. 52]

weeken, sedert, allengskens, ter Stad uit, naar Amersfoort.

Bisschop Gysbrecht, zig allenthalven in 't bewind des Bisdoms handhaven willende, verwierf, kort hier na, de bevestiging in 't weereldlyk gebied van Keizer Fredrik den III. Ook zondt hy een aanzienlyk Gezantschap naar Rome, om de bevestiging zyner verkiezing van den Paus te verwerven, niet verzuimende het geschenk van vierduizend Dukaaten, welk hier toe stondt⁽⁶⁾, ten spoedigsten naar Rome over te maaken^(y).

(6) Naderhand hebben de Utrechtsche Bisschoppen meer gegeven, om van den Paus bevestigd te worden, Bisschop Filips van Bourgondie gaf twaalfduizend Dukaaten. Vide Gerardi Noviomagi Philipp. Burgund. p. 168.

(y) Joann. a Leydis van de Heeren van Brederode Cap. LI. p. 667.