Vaderlandsche historie. Deel 4

XXIII. Hertog Karel volgt zynen Vader op.

Hertog Karel vondt, by 't aanvaarden van 't bewind, de Nederlanden in tamelyken welstand en rust^(z). De Koophandel hadt overvloed en weelde gebaard, niet alleen in Brabant en Vlaanderen, maar zelfs ook in Holland en Zeeland, die daarom, ten deezen tyde, met meer regt nog dan ten tyde van Graave Jan den II^(a), den naam van ryke⁺ Landen draagen mogten. Doch deeze overvloed werdt, binnen weinige jaaren, dartelyk verkwist. Het Hof van Hertoge Filips was een der wellustigsten van deezen tyd geweest. Men hieldt 'er geduurig grootsche en kostbaare maaltyden. De gemeenzaame verkeering van Mans- en Vrouwspersoonen gaf 'er ook tot veelerlei ongebondenheid aanleiding. Zelfs waren 'er de Badstooven voor beide de Kunnen gemeen. De ontugt des Hertogs was van verderfelyken invloed op de Hovelingen. Ook⁺ staken thans Mannen en Vrouwen, meer en meer, uit, in pragtige kleedy^(b). De korte mannen-kleeding kwam ten deezen tyde in gebruik. Ook begon men, in navolging des ouden Hertogs, wien het hair uitgevallen was, zig

(z) Commines Livr. I. Ch. II. p. 12.

(a) Zie III. Deel, bl. 181.

+ Rykdom en weelde der Landzaaten.

+ Pragt en kostbaarheid der kleedinge.

(b) Commines Livr. I. Ch. II. p. 12.

[p. 98]

het zelve te doen afsnyden^(c), en, volgens sommigen, groote Paruiken te draagen, die met hooge hoeden gedekt werden: hoewel ik meen, dat deeze dragt laater opgekomen is. De schoenen hadden zeer lange en spitse neuzen. De stoffe der kleeding was meer dan gemeen kostbaar. 't Gemeene Volk en de Lyfknegts zelven droegen zyden of fluweelen wambuizen. De vrouwen waren gekapt in een hoog hoofdhulsel, van welk een lange sluyer langs de rug, en somtyds tot aan de voeten, afhing. Den sleep van 't gewaad, die den voornaamsten vrouwen plagt nagedraagen te worden, lieten zy, ten deezen tyde, wel agter; doch droegen, daarentegen, wederom veel breeder gordels, en deeden haar gewaad veel rykelyker voêren en bestikken^(d).

Aan deeze weelde en pragt was 't volk gewoon, toen Karel aan de Regeering kwam. Hy zou 't verderf, dat 'er uit te wagten stondt, hebben konnen voorkomen, zo hy, by eenen sterken af keer van wellust en weelde, die hem waarlyk eigen was, slegts eene maatige begeerte naar rust en vrede gehad hadt. Doch, fel en heerschzugtig van aart, schiep hy naauwlyks ergens genoegen in, dan in den oorlog. De Krygszugt bezat hem geheellyk. Hy offerde 'er zig zelven niet slegts aan op; maar het belang ook zyner Onderzaaten, welken hy, zo lang hy leefde, noodzaakte, hunne beste middelen, ten deele reeds in ongebondenheid en pragt verkwist, verder in noo-

(c) De la Marche Livr. I. Ch. XXXIV. p. 464.

(d) Monstrelet Vol. III. f. 129 vers. Extrait d'une anc. Chron. dans les Addit. aux Memoir. de Commines Tom. III. p. 347.

[p. 99]

delooze en uitlandsche oorlogen te spillen.

De Luikenaars, den dood van Hertoge Filips verstaan hebbende, waanden langer niet⁺ aan de gemaakte Vrede gehouden te zyn. Zy verrasten Huy, en verdreeven de Bourgondische bezetting, die in deeze Stad lag. Karel verzamelde, terstond hierop, een Leger by Leuven, belegerde S. Truyen, en versloeg de Luikenaars, die, ten getale van dertigduizend man, uitgetrokken waren, om de Stad te ontzetten; op den dertigsten van Wynmaand. S. Truyen bemagtigd hebbende, vertoonde hy zignaauwlyks voor Luik, of de Stad gaf zig over, by verdrag. Zy werdt, sedert, ontmanteld, en van geschut en ander Krygsgereedschap beroofd^(e). Men vindt, dat deeze Krygstogt, door veele Zeeuwsche Edelen, bygewoond geweest is^(f).

+ De Luikenaars worden overwonnen.

(e) Commines Livr. II. Ch. 2, 3 & 4. De la Marche Livr. II. Ch. I. p. 498.

(f) Reigersb. Chron. II. Deel, bl. 249. Meyerus ad annum 1467. f. 342.