Vaderlandsche historie. Deel 6

V. 't Bestand met Frankryk wordt gebroken.

Met den aanvang des jaars 1557, werdt het Bestand met Frankryk, dat nog vier jaaren duuren moest, gebroken. Hier, oordeelde men, dat de vyandlykheden, van de Fransche zyde, begonnen waren. Doch Henrik de II. beweerde, openlyk, het tegendeel.⁺ Zeker is 't, dat Paus Paulus de IV, zeer gebeeten op Karel den V, die zig, heimelyk, gekant hadt tegen zyne verheffing, al in 't jaar 1555, een verbond hadt geslooten met Henrik den II, waarby deeze beloosde, hem te zullen bystaan, in den oorlog, dien hy 't Huis van Oostenryk, in Italie, wilde aandoen. Ook zondt Henrik den Paus, voor 't einde des jaars 1556, eenigen onderstand, in geld en manschap. Doch de Hertog van Alva, die het Spaansche Leger in Italie geboodt, voerde den kryg zo gelukkiglyk, dat 'er, eerst, een Bestand, en eindelyk, in Herfstmaand des jaars 1557, eene Vrede, tusschen den Paus en den Koning van Spanje, op volgde^(h).

In de Nederlanden, werdt de Veldtogt begonnen⁺ met een' aanslag op Douai. De Admiraal van Coligni poogde zig, by verrassing, van deeze Stad meester te maaken. Doch een oud wyf, 't gerugt van 't regten

+ 1557.

(h) Daniel Tom. VIII. p. 146, 147, 152, 163, 173, 175, 185, 188.

+ Aanslag op Douai.

[p. 14]

der Stormladderen verneemende, ontdekte den toeleg, met schreeuwen, waardoor dezelve te loor liep. De Veldheer trok toen naar Lens in Artois, dat veroverd en plat gebrand werdt⁽ⁱ⁾.

⁺ Filips hadt den storm zien aankomen, en reeds in Lentemaand, allen handel met Frankryk verbooden, en de Fransche goederen hier te lande verbeurd verklaard^(k). Voorts hadt hy orde gesteld, om een Leger van vyftigduizend man, op de grenzen van Pikardye, byeen te brengen. Ook stak hy, in Bloeimaand, naar Engeland, over, en bewoog Koningin Maria, zyne Gemaalin, om Frankryk den oorlog te verklaaren, en agtduizend man, onder den Graave van Pembrook, te voegen by het Leger, welk in de Nederlanden verzameld werdt. Filips hadt, voor 't aangaan van het Huwelyk met Maria, beloofd, dat hy Engeland niet in den kryg met Frankryk zou inwikkelen^(l). Doch hy deedt nu Maria en den Engelschen Staatsdienaaren verstaan, dat Henrik een' aanslag op Calais in den zin hadt; waaruit hy besloot, dat het belang van Engeland, op zig zelf, den oorlog tegen Frankryk noodzaaklyk vorderde^(m).

⁺ Het Nederlandsch Leger, welk nu, met de Engelschen, omtrent zestigduizend man sterk was, stondt onder het opperbevel van den Hertoge van Savoye. De Prins van O-

(i) Daniel Tom. VIII. p. 187. Hooft I. Boek, bl. 7.

+ Filips beweegt Engeland, om Frankryk den oorlog te verklaaren.

(k) Repert. der Plak. bl. 88.

(l) V. Deel, bl. 394.

(m) Rapin Tom, VI. p. 131, 132.

+ S. Quintin belegerd.

[p. 15]

ranje, de Hertog van Aarschot, de Graaven van Egmond, Megen en Mansfeld, de Heer van Barlaimont en anderen bevonden zig in 't zelve. De Landvoogd hieldt den vyand eenige dagen onzeker, wegens zyn oogmerk, trekkende nu naar de eene, dan naar de andere Plaats, in Pikardye. Eindelyk, berende hy Guize, en bleef 'er drie dagen voor. Toen schielyk opbreekende, sloeg hy 't beleg voor S. Quintin, dat slegt van Volk voorzien was. De Franschen wisten 'er egter eenige manschap in te krygen. Anne de Mommeranci, Constabel van Frankryk, die 't vyandlyk Leger, niet boven dertigduizend man sterk, geboodt, trok zelf aan op S. Quintin, om 't beleg te doen opbreeken.

De Legers raakten handgemeen, op den⁺ tienden van Oogstmaand, Feest van S. Laurens. Doch de Franschen kreegen de nederlaag, en verlooren 'er wel tweeduizendvyfhonderd, anderen schryven vierduizend man: de onzen naauwlyks vyftig. De overwinning werdt, grootendeels, toegeschreeven aan den moed en 't beleid van den Graave van Egmond, welke geraaden hadt, den vyand die, 't Nederlandsch Leger onverhoeds overvallen hebbende, wederom aan 't wyken gebragt was, op de hielen te volgen, waardoor dezelve in wanorde geraakte, en geheellyk geslaagen werdt. De Constabel zelf werdt, gewond zynde, gevangen genomen.

+ Slag van S. Quintin.