Vaderlandsche historie. Deel 8

XII. Filips stelt den Kardinaal. Aartshertog, Albertus van Oostenryk, tot Landvoogd aan.

De voorspoed der Spaansche wapenen, in Frankryk en elders, hadt de Ingezetenen van 's Konings Nederlanden vervuld met nieuwen moed: die nog hooger rees, toen zy vernamen, dat Filips de Landvoogdy den Kardinaal - Aartshertoge, Albertus van Oostenryk, jongsten Broeder van den Landvoogd Ernst, opgedraagen hadt, en dat deeze, met eenen aanzienlyken onderstand, in geld en in manschap, herwaards op weg was^(q). De Koning hadt hem, reeds eenigen tyd, beproefd, in de Landvoogdye van Portugal: en oordeelde hem be-

(q) Bor XXXII. Boek, bl. 98, 107 [123, 134].

[p. 427]

kwaam, tot die der Nederlanden. Hy kwam, uit Portugal, door Spanje in Italie, en⁺ hieldt zig, eenige weeken, te Genua, op^(r). Eindelyk nam hy zynen weg, door Sa voye en Bourgondie, naar Luxemburg, daar hy, den negenentwintigsten van Louwmaand⁺ des jaars 1596, aankwam. Hy bragt omtrent drieduizend Spanjaarden mede, die, om de kosten van nieuwe Bevelhebberen uit te winnen, gedeeltelyk, gesteken werden onder oude Regementen. Ook voerde hy een deel ongemunt zilvers herwaards, om de schade te ontwyken, die op het overmaaken der penningen, door wissel, geloopen zou, hebben. Op den elfden van Sprokkelmaand, deedt hy zyne intrede te Brussel, alwaar de Staaten hem, na 't vertoonen van zynen Lastbrief, als Landvoogd, aannamen. Hy bereikte, ten deezen tyde, omtrent vyfendertig jaaren^(s), en de meesten meenden, dat de Spanjaards nu hun gezag in de Nederlanden kwyt zouden zyn. Doch 't ontschoot hun: want schoon Fuentes en Ibarra te rug ontbooden werden, zag men, eerlang, het opperbeleid des oorlogs opdraagen aan Don Francisco de Mendoza, Admirant van Arragon^(t), en verscheiden' andere Spanjaarden voorzien met hooge ampten: waaruit, met reden, beslooten werdt, dat de nieuwe Regeering de oude kwaalen niet verdryven zou^(u).

+ die in de Nederlanden komt.

(r) Bor XXXII. Boek, bl. 122 [151].

+ 1596.

(s) Bor XXXIII. Boek, bl. 5, 9 [167, 173].

(t) Bor XXXIII. Boek, bl. 99 [293].

(u) Groth Hist. Libr. V. p. 240.

[p. 428]

Midlerwyl, hielden de Vereenigde Staaten⁺ een waakend oog op de bedryven van den Kardinaal-Aartshertoge. Hy hadt zig, reeds voor eenigen tyd, bemind zoeken te maaken, by de Hollanders en Zeeuwen, te wege brengende, dat een groot getal van schepen, in de Spaansche en Portugeesche havens, in beslag genomen, wederom ontslaagen waren^(v). Daarbenevens, bragt hy met zig herwaards Filips Willem, oudsten Zoon van wylen den Prinse van Oranje, die, nu omtrent agtentwintig jaaren in Spanje gevangen gezeten hebbende, geslaakt was, op dat hy, of een werktuig zou strekken tot bevordering der vrede, of tweedragt verwekken, onder de Vereenigde Staaten. Men hieldt zig, in Spanje, verzekerd van zyne trouwe, doordien hy belydenis deedt van den Roomschen Godsdienst, in welken hy⁺ opgebragt was. Doch hierdoor, maakte hy zig te meer verdagt by de Vereenigde Staaten, die, hem, schriftelyk, geluk gewenscht hebbende over zyne verlossing, te gelyk verklaarden ‘dat de tegenwoordige oorlog zyne komst binnen hunne grenzen niet gedoogde, zonder vrygeleide; welk zy hem, by betere gelegenheid, wilden toeschikken, terwyl zy zig verzekerd hielden, dat hy, die de Spaansche wreedheid, zo veele jaaren, beproefd hadt, niets onderneemen zou, welk de vryheid van eenen Staat, gegrondvest door de wakkerheid, den raad en het bloed zyns Vaders,

+ Filips Willem, Prins van Oranje, komt met hem herwaards.

(v) Bor XXXII. Boek, bl. 112 [139].

+ Wat de Staaten met deezen handelen.

[p. 429]

zou konnen krenken.’ De Prins Filips antwoordde beleefdelyk op dit schryven, betuigende, niets te willen onderneemen, dan 't gene hy vertrouwde, aan beide de partyen te zullen behaagen. Doch 't gene zynen Vader betrof ging hy, met stilzwygen, voorby. Ook heeft hy, naderhand, een bedryveloos leeven verkooren; ziende zig, om zyne afkomst, in kleinagting onder de Spanjaards, en, ter oorzaake zyns geloofs, verdagt in de Vereenigde gewesten. De Graavin van Hohenlo, zyne volle Zuster, en Prins Maurits zelf hadden een mondgesprek met hem gehouden, in 't Land van Kleeve, en hem eene aanzienlyke somme gelds, uit de inkomsten der Vaderlyke goederen, aangebooden. Veelligt, hebben zy hem toen ook bewoogen, om zig stil te houden. Wyders, verleende de Koning van Spanje hem, door den tyd, handligting van zyne goederen in Bourgondie, welker inkomsten hy, geduurende zyn leeven, genooten heeft^(w).

(w) Bor XXXII. Boek, bl. 122, 124 [151, 153]. XXXIII. Boek, bl. 5 [167]. Grotii Hist. Libr. V. p. 241, 242.