Logo DBNL
Vaderlandsche historie. Deel 10 (1754)

Vaderlandsche historie. Deel 10

(1754)–Jan Wagenaar–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

V.
Oorzaak van het uitstellen van 't onderzoek der gevangenen.

De gevangenen zaten, eenige weeken, eer zy onderzogt werden. De Groot heeft, hierover, naderhand, geklaagd in zyne Verantwooding(s). Doch veelligt, zonder genoegzaamen grond. De Leden van Holland, die begeerd hadden te staan over dit onderzoek, waren gescheiden, op reces, om over eenige dagen weder te vergaderen; en hadden gevorderd, dat de zaaken, midlerwyl, blyven zouden, in den staat, waarin zy waren(t). Hieruit moest uitstel van de verhooring volgen: ook weigering van toegang van vrienden, 't welk, in diergely ke gevallen, voor de verhooring, nimmer, te geschieden plagt. Doch in deezen tusschentyd, vondt Prins Maurits geraaden, de Regeering, in verscheiden' Hollandsche Ste-

den, te veranderen, buitens tyds. Hiermede werden ook twee maanden gesleeten, 't welk+ het onderzoek der gevangenen, dat, midlerwyl, aangevangen was, van tyd tot tyd, verschuiven deedt. Veelen kwam dit veranderen der Regeeringe onverwagt voor. Men meende, dat de Steden, door het afdanken der Waardgelders, en door het genoegzaam bewilligen in de Nationaale Sinode, dep Prinse volkomen voldaan zouden hebben. De Leden hadden zelfs, op den dertigsten van Oogstmaand, met genoegzaame eenpaarigheid van stemmen, beslooten, de twee Provinciaale Sinoden, die de Nationaale Sinode moesten voorgaan, te doen beschryven: 't welk, weinige dagen daarna, geschiedde. Want, schoon Gouda, Schoonhoven, Briele en Alkmaar zig ongelast verklaard, en Leiden en Rotterdam zig op hunne Pensionarissen beroepen hadden, hadden zy, nogtans, verstaan, dat men de twee Sinoden beschryven zou, zo zy, in vier of vyf dagen, geen nader bescheid bragten(u): 't welk niet gevolgd was. De eenigheid onder de Leden van Hollandscheen, derhalve, hersteld, in de gewigtigste punten, waar over men, te vooren, verschild hadt. Doch de zaak der drie gevangenen hadt een nieuw verschil veroorzaakt. Die van Rotterdam hadden sterk aangehouden+ by den Prinse, dat men de Groot ontslaan, of, ten minsten, in zyn huis te Rotterdam, verzekeren zou(v). Die van Leiden begeerden, dat Hogerbeets, volgens de Privilegien, bin-

nen hunne Stad, te regt gesteld werdt. De Prins wees hen naar de algemeene Staaten. Doch zy beweerden beide, dat zyne Doorlugtigheid, als Stadhouder van Holland, gehouden was, de Privilegien voor te staan. Maar de Prins bleef by zyn eerste antwoord(w). Van sommigen wordt ook verhaald, dat, in eenige Steden, beslooten was, ter naaster Dagvaart, aan te houden op het ontslag der gevangenen, en te verklaaren ‘dat men, daarna, beschuldigingen, in orde, tegen hen hooren wilde, die, zoze binnenlandsche zaaken betroffen, door die van Holland alleen, zouden moeten geoordeeld worden. Voorts, dat men den Prins verzoeken zou, tot handhouding der voorregten. Doch zo zulks, ten eerste, niet vallen wilde, zou men geen onderzoek der gevangenen toelaaten, dan in 't bywezen der Ambassadeuren van Frankryk, Engeland en Zweeden, en ten overstaan van Gedeputeerden van alle de Leden van Holland en Westfriesland, zonder welker kennis en bewilliging, ten voornaamsten deele, niet zou worden voortgevaaren. Doch zo de gevangens, of eenigen derzelven verstand gehouden mogten hebben met de Spaanschen, Aartshertogen, of derzelver aanhangers, ten nadeele der Vereenigde Gewesten, en zulks klaar en genoegzaam beweezen werdt; zou menze handelen, gelyk men schelmen en verraaders behoorde te handelen, anderen ten voorbeelde, zonder eenig mededoogen(x)’ Maar de zes Steden ver-

stonden niet, dat men den gevangenen zo veel gunst behoorde te doen van him ontslag en te regtstelling, in de byzondere Steden, of voor Hollandsche Regters alleen, te bevorderen. Dit geschil stondt, naar sommiger begrip, nieuwe zwaarigheden naar zig te sleepen, om welken te voorkomen, zyne Doorlugtigheid en eenige Leden van Holland beslooten(y), eene ongewoone verandering te maaken in de Regeering van de meeste Steden. Men begon dit werk, zonder uitstel, met het begin van Herfstmaand. De Predikant Henricus Arnoldi, die te+ Delft stondt, en thans in den Haage was, schreef, den vierden, aan Martinus Gregorius, Raadsheer in den Hove van Gelderland, wegens den toestand deezes tyds ‘dat hy, dien dag, den Prinse gesproken, en hem bekommerd gevonden hadt; dat de Steden van Holland begeerden, dat men de gevangens, voor derzelver eigen' Vierschaar, te regt stelde, zo men haaren Privilegien geen geweld aan wilde doen; dat de gevangens, ondertusschen, buiten alle zwaarigheid waren, en de Staat verlooren, zo de Prins haar, hierin, te wille was: doch dat men, veelligt, in eenige Steden, den Vroedschappen rekenschap van hun bedryf afvorderen, en tot zifting komen zou: en dat men hoopte, dat alles wel zou uitvallen, zo dit gebeuren mogt(z). ’ Ook gebeurde het laatste, kort hierop.


Vorige Volgende