Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Spiegel der zeevaert (1964)

Informatie terzijde

Titelpagina van Spiegel der zeevaert
Afbeelding van Spiegel der zeevaertToon afbeelding van titelpagina van Spiegel der zeevaert

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (33.61 MB)

ebook (35.84 MB)

XML (0.37 MB)

tekstbestand






Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/economie
non-fictie/koloniƫn-reizen


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Spiegel der zeevaert

(1964)–Lucas Jansz Waghenaer–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina II]
[p. II]

Sonet.
Op den Spieghel der Zeêvaert.

 
Waer ist, dat ghy my voert, ô Typhis sonder flauwen
 
Deur t'blau-gheverfde velt, deur d'onghebaende plas
 
Des woesten Oceaêns; my, die te voren was
 
Voor t'zeylgaen oyt beschreumt, en voor Neptunus grauwen?
 
O Lvcas wijt verzocht, op v, zoo will' ick bauwen,
 
Oick altijt volghen op de streeck van uw Compas.
 
Welck hebbend' int ghesicht, ick op geen bancken pas;
 
Al waert dat mist en sneeu oick Tethim quam benauwen.
 
Wat wil ick treuren doch, zoo lang ghy my verzelt,
 
En zonder eenich noot op uw Taneel ghestelt
 
Mach zeylen ouer all, vry vant verloop der zanden,
 
Ziend' all de baecken juyst wel ouer een ghebracht,
 
End' op wat klip, oft blenck hy wesen moet verdacht,
 
Die niet soeckt met zijn Schip aen Charons kust te stranden?

I. Dovza.

[pagina III]
[p. III]

Aen den Doorluchtighen ende Hoochgheboren Vorst, VVilhelm by der gratien Gods, Prince van Oraengien, Graue van Nassau, van Catzen-ellenboghe, van Vianden, Dietz, Linghen, Bueren, Leerdam, &c. Marquis van der Vere ende Vlissinghen, Heere ende Baroen van Breda, Diest, Grimberghen, Arlay, Nozeroy, &c. Erfburchgraue van Antwerpen, ende van Besançon, Gouuerneur van Brabandt, Hollandt, Zeelandt, Vrieslandt ende Vtrecht, ende Admirael generael vander Zee deser Nederlanden, mynen ghenadighen Heere, &c.

 

OFt yemant ter auontuere ghenadighe Vorst ende Heere, hem verarchde ofte my voor een vermetelheyt wilde toe schryuen, dat ick (een simpel Burgher ende Stuerman ter Zee gheweest zijnde) my seluen verstout hebbe, omme v Vorstelicke Ghenade te dediceren desen Zeechaerte Boeck by my, ten versoecke van vele vrome Coopluyden, treffelicke Schippers ende Piloten, met groote moeyten by een vergadert, ende in bequamer forme gheredigeert. Also u Vorstelicke Ghenade met meer dan te vele ghewichtighe Landtsaecken daghelicx geoccupeert ende becommert is. Dan alsoo t'welvaren der landen van v Vorstelicke Ghenade Gouuernemente, so vele aen de Zeevaert ghelegen is, ende door crachte vanden Oorlochschepen, Cromsteuens, Galeyen, etc. respectiue elcx op syne stromen, ende nature der wateren (door vromicheyt der Crijchsluyden, ende 't Zeevarendt volck daer op geweest zijnde) soo menighen triumphante victorien opten gheweldighen vyandt vercreghen, alsulcke eere ende prijs ingheleyt hebben, dat, soo lange de werelt int wesen blijft, t' selfde uyt s'menschen memorie niet sal gheraecken. Soo hebbe ick niet connen nae laten (achterstellende alle opspraken der nueswysen) v Vorstlicke Ghenade als Admirael Generael vande Zee, desen toe te eyghenen, onder wiens protectie den seluen Boecke voor allen benyders ende berispers genoechsaem bevrijdt sal zijn. Niet twyfelende hoe wel dit werck niet so practijckich, constich, ende subtijl schijnt te wesen: oft t' sal nochtans v Vorstelicke Ghenade in ruste vande moylicke besoignen, somwylen eenige vermakinghe inne brengen, ende lust gheuen omme de Riuieren, Stromen, Zeen ende Wateren (hoe wel int cleyne) te aenschouwen ende mette vingheren mogen wysen, daer soo vele miraculoese victorien (niet sonder de ghenade Gods) gheschiet ende gheuallen sijn: ende daerinne oock moghen bemercken, ende claerlicken beschouwen de streckinghen van alle de voornoemde stromen, ondiepten, zanden ende gronden van onse Landen. Ende daer uyt rypelick oordeelen, wat maniere van Schepen (door langh ondersoeck ende experientie) op elck water stromen, zeen, Inlantsche Meeren ende Riuieren, nut ende bequaem ter oorloghe zijn. Bouen alle soo voorschreuen is, sullen hen meer

[pagina IV]
[p. IV]

andere vermakelicke ende wonderbaerlicke Zeevarende zaecken (buytens landts streckende) int progres deses Boecks ooghenschijnlick openbaren, bewysende die principaelste hauenen ende stromen onser nauigatien ende traficquen, daer wt alle vrome luyden, van wat qualiteyt die zijn, ter Zee handelende sullen moghen beschouwen, ende vermercken die plaetsen huerlieder handelinghe. Ende so eenich ongeval van Scheepsbrekinghe (dat Godt betert vele ghebeurt) geleden werde, De Coopluyden asseuereerders ende dierghelijcken te lichtelijcker, sullen mogen oordeelen van alsulcken sneuvel ende ongheluck, siende door desen Ontwerp, de streckinge vande landen, hoecken, ondiepten, clippen, etc. daer sulcken ongheual gheschiet is. Sal v Vorstelicke Ghenade hier mede oock beuinden, de wonderbaerlicke wercken, die den Almogenden Godt, op ende in, de Zee stromen, beneffens, ende lancx alle Custen, Hauenen, Clippen ende Riuieren geschapen heeft. Ende tot sommige plaetsen zeer wijt in Zee, daer die waterbaren, golfen ende dyningen (met schoon weder) in, ende tegens den anderen also loopen ende rauelen, dat daer dore vele schepen, metten volcke om lijff ende goet ghecomen zijn, behaluen dat den Zee-varenden man van Godes weder, door tempeeste, storm ende windt, noch is opcomende: De principaelste plaetse daer sulcx gheschiet, is wel de voornaemste ende periculooste, de Maelstrome, Welle, oft Slorpe, ghenaemt Mouske stroom, ghelegen achter Noorweghen op de 68. graden aen de Noortzijde van een Eylandt oft Clippe, die men noemt Weeroy. Dese Welle trectet water mette vloet, t' gheheele ghetye, te weten den tijt van ses uyren so geweldelick innewaerts, met alsulcken gedruys, drayinghe, getumel, vallinge van baren ende stromen, datter meer is van te verwonderen dan te schryuen, in sulcker voeghen, datter in dien tijt, streckende meer dan twee mylen weechs rontsomme de Clippe van Mouske (daer t'water mede onder door gaet) gheene schepen en mogen genaecken, oft souden met groot pericule daer inne verleyt werden. Ende ten tyde vande Ebbe, wertet water daer teghens wederomme so crachtelick opwaerts gheworpen, datter gheene materialen (hoe sware die oock zijn) te gronde moghen gaen. Sulcx dat de Noortsche vischers, tot dien tyde, met hare Jollen ofte vischbootkens, zeer vele diversche ende vremde formen van vischen (alleenlick met haecken bequamelick daer toe ghemaect zijnde) in hare schuyten halen ende lichtelicken vanghen, wantse alsdan ganschelick niet onder water ende te gronde konnen gheraken. Ende vermoeden de Noorluijden de Clippen daer ontrent bewoonende, dese strome neder een deel van Noorweghen (tot opte Noortbodem in Oost Finlandt) door te gaen ende te strecken, oorsaecke, dat ter seluer plaetse mede een Maelstrome beuonden werdt, maer niet so gheweldich ofte periculoos, daermen ghelijcke vischen vangt, als onder oft ontrent de Clippe van Mouske, ende t' water mede zout is. Waer dore de selue Slorpe, bij vele eruarene Piloten ghenaemt wert de Nauel der Zee, causerende de Ebben ende vloeden alle de Landen (aen dese Noortzyde vanden Equinoctiael) omme loopende, als bequamelick daer toe ghelegen zijnde, omme de wateren Zuyden, Noorden, Oost, ende West, door alle de Zeen te verspreyen; Te weten Noortwaerts naer den

[pagina V]
[p. V]

Polum Arcticum. Suydtoostwaerts, bouen Ruslandt ende Tartarien naer de strate vande groote Zuyder-Zee, ghenaemt Mar del Sur. Daer inne de Eylanden vande Specerien, Moluccae Insulae, onder d' Equinoctiael ghelegen zijn, Suydwaerts naer de Noort Zee, ende dese Nederlanden voorts achter Schotlandt ende Yerlandt naer de Spaensche ende Athlantische Zee. Ende Noortwestwaert achter Yslandt naer de Strate van Frobisher Enghelsman, daermen vermoet Cathayen te moghen beseylen. Voorts vindt men opte Westersche vaert, zeer dangereuse stroomen ende wateren. Als t' Ras van Porthlant, daer tot allen tyden alsulcken gedray ende rauelingen van stromen beuonden werden, dat de schepen aldaer veel tyden in groot perijckel zijn. Item t'Ras van Blancquert, tusschen Normandien ende t Eyland Ornay, is mede zeer woedende ende rasende, sulckx dat vele schepen aldaer mette voorsteuen, soo diepe in geuallen zijn, datse oock subytelicken nae den grondt gheschoten ende ghebleuen zijn. Bouen dese ist alder periculooste t'Ras van Fontenau, daer menighe Britannische Scheepkens, oock mede Schepen uyt dese ende andere Landen gebleuen, ende zeer subytelick naer de grondt getogen zijn. Int innecomen van de Garonne oft Riuiere van Bordeaux tusschen den toorn van Cordam, de Zuyder ende Noorder Esels ist geheel danghereus ende blyuen vele schepen. Deze Ghenadighe Vorst ende Heere zijn de verschrickelickste wateren ende stromen, die opte Noortsche ende Westersche vaert beuonden werden, die alle Zeevarende luyden voorsichtelick moeten aen zeylen, ende hun zeer nauwe wachten, scherpelicken lettende op de periculen der seluighen. Omme dan v Vorstelicke Ghenaden, door langher voor reden niet verdrietsaem te zijne, dese eijndende: Bidde den Almachtighen Godt,

 

Doorluchtighe Hoochgheboren Vorst, ende Ghenadige Heere v Vorstel. Ghen. te verleenen in langduerighe ghesontheyt een ghelucksalich lanck leuen, tot zijns naems prijs, eere ende glorie, bescherminghe ende welvaert der ghemeynte aen lijf ende siele. Amen. Wt Enckhuysen den lesten dach van October. Anno 1583.

 

V Vorstelicke Ghenade onderdanighe Dienaer, ende in als bereyt

Lucas Janss. Waghenaer.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken