Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Nederduitsch taalkundig woordenboek. M, N. O (1804-1806)

Informatie terzijde

Titelpagina van Nederduitsch taalkundig woordenboek. M, N. O
Afbeelding van Nederduitsch taalkundig woordenboek. M, N. OToon afbeelding van titelpagina van Nederduitsch taalkundig woordenboek. M, N. O

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (4.27 MB)

Scans (450.26 MB)

ebook (6.02 MB)

XML (2.77 MB)

tekstbestand






Genre

sec - taalkunde

Subgenre

woordenboek / lexicon


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Nederduitsch taalkundig woordenboek. M, N. O

(1804-1806)–P. Weiland–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

[Moord]

MOORD, z.n., m., des moords, of van den moord; meerv. moorden. Dit woord heeft, eertijds, eenen lijdelijken zin gehad, beteekenende eenen geweldigen dood, zooals het angels. morth, het wallach. moarte, pers. mork, gr. μορος, lat. mors. Dit schijnt nog overig in de spreekwijs, wanneer men met eenen vloekwensch zegt:

[pagina 149]
[p. 149]

dat de moord hem sla! (dat hij sterve!) Vond. Daarna sloegh hem de moort. Hooft. Ook: hem steekt de moord. Hoe leed het God, dat hem de moord niet eer en stak. Vond. Van den moord gestoken. Spranckh. Verkeerdelijk zegt Halma de moord steken: hij zal de moord haast steken. Wij hebben nog eene spreekwijs: gij mogt de moord; wanneer men, met eenen sterken afkeer, het tegendeel van eene zaak wil bevestigen. Zoo zegt iemand bij Hooft: ik ben een Godt. Het andwoord is: ghij moght de moordt. Hier schijnt het ook dien lijdelijken zin van dood te hebben, en in den eersten naamval te staan, voor: in plaats van eenen God, mogt gij de moord liever zijn. Zoo ook: hen haal' de moord! Hunn' goddeloosheidt haal' de moordt! Hooft. Thands wordt het, anders, in eenen dadelijken zin, voor eenen opzettelijken en wreeden doodslag genomen: eenen moord begaan. Zich aan moord schuldig maken. In het gemeene leven, voegt men er, ten overvloede, doodslag bij: daaruit komt nog moord en doodslag. Orfeus heeft het menschelijk geslacht door vaerzen afgeschrikt van moort, en beestigh leven. A. Pels. Uw Prins zal nooit dien moort gehengen. Hoogvl. Moort roepen. Hij schreeuwt moord en brand! De roode haen begint vervaerlijk moort te kraeien. Poot. Van hier het verouderde moordig, bij Hooft. Zamenstell.: moordban, proscriptio, bij Hooft, moordbesluit, bij Kamph., moordboog, bij Poot, moordbrand, moordbrander, verraderlijke brandstichter, om een huisgezin te vermoorden, moorddadig, moorddadigheid, moorddadiglijk, moorddrank, moordfeest, moordgeroep, moordgeschrei, moordgespan, moordgeweer, moordgeweld, moordgierig, moordjaar, moordklok, moordkuil, een moordhol. Eenen moordkuil van zijn hart maken, iets verzwijgen. Moordkuil is ook, bij Hooft, het fr. casemate, hoogd. mordgrube. - Moordlust, moordmes, moordpook, moordpriem, moordrumoer, moordschavot, waarop onschuldigen, op eene wreede wijs, het leven verliezen, moordspelonk, moordstuk, een moord, moordtooneel, moordtrompet, moordwapen, enz.

Moord, bij Otfrid. mord, in het gedicht op den heiligen Anno mohrt, in het zwabensp. mort, hoogd. mord, neders. moord, deen. en ijsl. mord, zw. mord, mordom, boh. mord, finl. murha. Andere talen voegen

[pagina 150]
[p. 150]

er eenen uitgang bij, als de goth. maurthr, angels. mordur, morther, eng. murder, fr. meurtre, middeleeuw. murdrum. Het schijnt, met het lat. mors, tot eenen oorsprong te behooren. Ons mortel, vermorzelen, het lat. mordere, met de tanden verbrijzelen, kunnen hierheen ook gebragt worden.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken