Nederduitsch taalkundig woordenboek. M, N. O

[Morgen]

MORGEN, z.n., m., des morgens, of van den morgen; meerv. morgens. De tijd tusschen den nacht en den vollen dag, de tijd, wanneer de zon opkomt, en de oogenblikken daarna. In vele gevallen gebruikt men morgenstond. Op eenen vroegen morgen. Hoogvl. In 't krieken van den morgen. Poot. Voor 't rijzen van den morgen. Poot. De morgenstond breekt aan. Ik heb hem, dezen morgen, gesproken. Het is een schoone morgen - morgenstond. Iemand goeden morgen wenschen - zeggen. Alle morgen. Heden morgen. Van morgen zeide hij het mij. 's Morgens is het best. Gister morgen. Dikwijls beduidt het den ganschen voormiddag: ik heb hem drie morgens opgewacht. In den dichterlijken stijl, gebruikt men morgenstond voor jeugdigen leeftijd. Zoo ook: in 's werelts morgenstont. Vollenh. Zamenstell.: morgendauw, morgendrank, morgeneten, morgengaaf,

[p. 152]

welke eene bruid, 'smorgens na den eersten bijslaap, van haren bruidegom ontvangt, morgengebed, morgenglans, morgengroet, morgenlied, morgenmaal, een groot ontbijt, ook melk, die 's morgens gemolken is, morgenoffer, morgenrood, morgenspraak; morgenspraak houden, over landzaken of dergelijke dingen, naar de wijs der oude Duitschers, die, in den nuchteren morgenstond, die dingen deden, beraadslagingen nemen. Morgenster, (morgenstar) dagster, ook eene knods met prikkels, waarmede men matrozen wapent, morgenstond, morgenwekker, morgenwensch, morgenwerk, morgenzang, morgenzegen, morgenzon, enz.

Morgen, Ulphil. maurgin, Ker. morkan, Otfr. en Tat. morgan, hoogd. morgen, neders. morgen, deen. morgen, angels. morgen, marn, eng. morning, morn, zw. morgon, ijsl. morgun. Het is zeer waarschijnelijk, dat het woord van het aanbreken des lichts, gelijk de avond van het afnemen, zijnen naam ontleend heeft. Morgen kan, dan, tot het geslacht des woords meer, vermeerderen behooren, bij Otfr. merran, wassen, toenemen, zoo als het lat. cras, morgen, tot crescere, en mane, de morgenstond, tot man, maan, dat is helder, lichtend, gebragt kan worden.