Nederduitsch taalkundig woordenboek. M, N. O

[Nu]

NU, eigenlijk, een bijwoord van tijd, schoon het ook, oneigenlijk, als een voegwoord gebruikt wordt. Als bijwoord beteekent het den tegenwoordigen oogenblik: het schip is nu eerst aangekomen. Zij is nu vertrokken. Nu ter tijd. Insgelijks met voorzetsels: van nu. Van nu aan. Tot nu toe. Dikwijls slaat het op eene te voren gemelde zaak, en, schoon het, bij het melden, niet meer de tegenwoordige tijd is, sluit het toch waarlijk dien tijd in: die van Kamerik hadden hunnen Bisschop verdreeven. Nu ruimden d'Onroomschen die stad. Hooft. Het valt nu en dan voor. Nu kwam de eene, dan de andere. Oneigenlijk wordt het, op velerlei wijs, als een voegwoord gebruikt, 1. Om een gevolg, eene werking, en somtijds ook een besluit uit te drukken: nu en is 't niet alleen om sijnentwil geschreven. Bybelv. 2. Eene werkende oorzaak: dat zijn woord vruchteloos wederkeerde, nu het van de Jooden wierd verworpen. Frantz. 3. Zeer dikwijls komt het als eene vereeniging, eene verbinding van verhaalde zaken voor: bij dit alles komt nu de nieuwe druk. G. Brandt. Ende als sij nu Jerusalem genaeckten. Bybelv. 4. Om iets toe te stemmen voor eenen oogenblik: dit zij nu zoo; echter enz. 5. Om eene mogelijke zaak voor te stellen: als hij nu weigert, wat dan te doen? 6 Om eene verzekering aanteduiden: nu, zoo als gezegd is. 7. Dikwerf gebruikt men het in verwijtingen, om, daardoor, zijne ontevredenheid uit te drukken: waar zijt gij nu? Nu, ghij Phariseen gij reijnigt het buijtenste des drinkbekers. Bybelv. 8. In vragen, waarin een verbod ligt opgesloten: nu, wat zal die balddadigheid? 9 Ook in andere

[p. 320]

gemeenzame vragen: nu, gaat gij mede? 10. Bij verwondering: nu, dat moet een dapper held geweest zijn! Wel nu! wat zal dat worden? 11. Bij eene opwekking: nu mannen! lustig aan! 12. Eindelijk, om iemand te bedaren; waar men het gewonelijk verdubbelt: nu, nu, dat zal wel overgaan.

Dit woordje luidt reeds bij Isidor., Ker., Willer. nu, hoogd. nu, nun, neders., deen., zw., ijsl. nu, bij Ulphil. nu, nuna, pers. nuh, russ. nu, boh. nyni, nyncko, lat. nunc, gr. νυν, en, als een voegwoord, zonder n, ουν, finl. nyt, in de dagelijksche taal nouw.