Nederduitsch taalkundig woordenboek. M, N. O

[Oorkonde]

OORKONDE, z.n., vr., der, of van de oorkonde; meerv. oorkonden. Een zeer oud woord. Het beduidt eene getuigenis; in welken zin reeds Isidor. het gebruikt, archundi, en Ker. urchundi, Tatian. urkunde. Bij Otfr. komt het ook dus voor. In die beteekenis ontmoet men het in Mieris Charterb.: dat een man, die geen huis nog land heeft, geen oorconde dragen mag tegen een poorter. Der luden, ti mi mit min dikke t'oircont te weten baden. K. Kolyn. In die beteekenis vindt men het vaak onder oude brieven, dienende tot getuigenis der daarin behelsde waarheid: in oirconde - des t'oirconde. Nog heden schrijft men onder schriftelijke getuigenissen: in oorkonde der waarheid, met mijne hand onderschreven. Otfr. gebruikt het ook voor getuige. Zoo ook in den Byb. 1477: hi is oirconde, dat hit zach. En in 't Leven J.C.: Ende ghi selt wesen mijn oerconde in Jherusalem, en in 't Lant van Judea, en in alle samarien, ende totten eersten eynde van eertrycken. Bij Kil. komt het ook dus voor; en dan is zulk eene getuigenis, ter onderscheiding van dat woord, oorkondschap, dat bij J. Cats gelezen wordt. In bepaalderen zin, beteekent

[p. 672]

het eene schriftelijke getuigenis, en wel, voornamelijk, elke schriftelijke, openlijke onderhandeling of verhandeling, inzoover dezelve, voor latere tijden, tot een voldoend bewijs zal dienen: oude oorkonden opzamelen.

Also als ic beschreven vant

In den Cloester t' Egmonde

In Latine, in vraeijer orconde. M. St.

Al hadden wi anders ghene orconde. M. Stoke.

Dit woord (dat wel eens van oor, erfgenaam, en kond afgeleid werd, en nu nog vaak beschouwd wordt, als afstammende van oor, dat eerst beteekent; zoodat het zooveel zoude wezen als een oorspronkelijk schrift, in tegenstelling van een afschrift, eene kopij) is zamengesteld uit oor, dat is er, ver, en het oude kond, van het oude arkunden, urkunden, erkunden. Zie het volgende oorkonden.