Nederduitsch taalkundig woordenboek. P-R. S

[Sluiten]

SLUITEN, bedr. en onz. w., ongelijkvl. Ik sloot, heb gesloten. Bedrijvend, toedoen, digt maken: de opening des grafkelders werd met eenen steen gesloten. De koopstadt sluit geen poort. Vond. Ende als de deuren gesloten waren. Bijbelv. Figuurlijk: gij sluijt 't koninckrijck der hemelen voor de menschen. Bijbelv. Oock werden de fonteijnen des afgronts, ende de sluijsen des hemels, gesloten. Bijbelv. Eene bloem sluit zich des avonds, wanneer haar kelk in een krimpt. Oesters en mosselen sluiten zich, wanneer zij de schalen toenijpen. De lippen, den mond, sluiten, is, dezelve zamendrukken; maar iemand den mond sluiten, is, hem doen zwijgen. De oogen sluiten, beteekent, eigenlijk, dezelve toedoen; maar de oogen ergens voor sluiten, is, hetzelve niet willen zien, of erkennen: sluit uwe oogen toch niet langer voor de waarheid. Eenen brief sluiten, is, denzelven verzegelen, of hem voltooijen, en eindigen. Eene rede sluiten, is, haar ten einde brengen. Eene rekening sluiten, is, derzelver eindelijke uitkomst opmaken. Eenen koop, een verdrag, een verbond, den vrede, een huwelijk, sluiten, is, dat alles tot stand brengen. Eene vergadering sluiten, is, haar derwijze uit een doen gaan, dat de deuren van hare vergaderplaats toegedaan worden, en digt blijven, kunnen. De gelederen sluiten, is, de-

[p. 488]

zelve digt op een dringen. Eenen kring sluiten, beduidt, zich kringswijze scharen. Eenen trein sluiten, is, de achterste daarvan zijn. Het hek sluiten, is, eigenlijk, hetzelve toedoen, figuurlijk, achteraan komen. Iemand in banden sluiten, is, hem daarin kluisteren. Voorts, werd sluiten oulings, even als in het hoogd., voor besluiten gebezigd: geaccordeert en gesloten hebben. Sloten, dat sij die van Amersfoert aentasten wouden. v. Hass. Onzijdig, is sluiten gesloten worden: de kool begint te sluiten. Zamenhangen, op elkander passen: dat sluit in het geheel niet. Het sluit, als eene tang op een varken. Aan, in, of om, eenig ding sluiten, is, daarmede zoo naauw zamenhangen, dat er geene tusschenruimte overblijve: die rok sluit niet om zijn lijf. Wel sluiten, is, vast gesloten zijn: die doos sluit niet wel. Van hier: sluitelijk, ten besluite, eindelijk, - sluiter, al wie sluit, bijzonderlijk, al wie gevangenen in boeijen sluit, een cipier, sluiting, de daad van sluiten, of middelen, om te sluiten: ik had gaarne eene betere sluiting; en wel sluitende kleederen: ik heb geene sluiting om de middel. Zamenstell.: sluitben, sluitboom, sluitdoos, sluitgeld, sluithek, sluithengsel, sluitkool, sluitkrop, sluitmande, sluitrede, sluitregel, sluitstuk, sluitvers, enz. Aansluiten, afsluiten, besluiten, ontsluiten, opsluiten, toesluiten, wegsluiten, enz.

Sluiten, neders. sluten, sliten, Ottfrid. sliazen, zweed. sluta, slita, hoogd. schlieszen, zou, volgens Adelung, verwant zijn aan het lat. claudere.