Nederduitsch taalkundig woordenboek. P-R. S

[Staart]

STAART, z.n., m., des staarts, of van den staart; meerv. staarten. Verkleinw. staartje. Eigenlijk, iets, waarmede men zich bestuurt. Daar de vogelen, visschen, en meer andere dieren, dit nu met hunnen staart doen; zoo heeft dit lid van hun lijf dezen naam bekomen: de honden rigten hunnen loop met hunne achteruit stekende staarten. - De rekels, die vervaert weghsluipen in hun hol met ingetrokken staert. Antonid. Sij hadden steerten den scorpioenen gelijk, ende daer waren angels in hare steerten. Bijbelv. Met twee slangen in den staart. Hooft. Lucifer sleepte eenen staert van het derde deel der starren. Vond. Voorts geeft men den naam van staart ook aan het achteruitstekend lid van menige andere dingen: hij bestuurt den ploeg door middel van den staart. Zijn hoofdhaar is in eenen dikken staart zamengebonden. Hij draagt eenen staart in het haar, in de pruik. Bijzonderlijk, aan de achterhoede van een leger: wij sloegen de vlugtende vijanden in den staart. Hierbij verbeeldt men zich het vijandelijke leger als een gedrocht met eenen achteruitstekenden staart. Voorts noemen de Vriesche Zeelieden de Britten staarten, of stutten, om dat het

[p. 617]

Britsche Zeevolk veelal gebonden hoofdhaar draagt. Volgens Kil. werden staart en stuit oulings verwisseld, en gaf men aan het stuitbeen den naam van steertbeen. Bij sommigen voert het mannelijk teellid den naam van staart; en men geeft dien naam ook wel eens aan het gevolg van eenigen persoon, of aan den nasleep van evenveel welke kleeding; ook overdragt: een' endeloozen staert van bederf. Vond. Eindelijk is een staartje een overblijfsel van een stuk werks, eenigen wijn, of sterken drank, enz.: op een klein staartje na, heb ik mijn werk af. Er is nog een staartje in de flesch. Spreekw.: dat muisje zal een staartje hebben, zie muis. Wie kan daar kop of staart aan vinden? wie bemerkt eenige orde in dat verwarde berigt, verhaal, enz. Kom ik over den hond ik kom over den staart, als ik de voornaamste zwarigheden doorgeworsteld ben, zal ik de andere ook wel te boven komen. Van hier staartachtig, staarteloos, zonder staart, staarten, enz. Zamenstell.: staartband, staartbeen, staartbreidel, staartlint, staartpen, staartpeper, lange peper, staartriem, staartster, staartstuk, staartveder, staartvin, enz. Apenstaart, kattenstaart, zeker plantgewas, kortstaartig, kwikstaartje, kwispelstaarten, langstaartig, paardenstaart, paauwenstaart, ploegstaart, pijlstaart, roggestaart, slingerstaart, vogelstaart, vossenstaart, wipstaart, zwaluwenstaart, enz.

Staart, Kil., neders. steert, angels. steort, staert, zweed. stiert, hoogd. sterz, vries. stut, bij verkorting van sturt, middeleeuw. lat. dardus, stamt af van stieren, sturen, even als start, 't welk in Noordengeland eenen langen steel aanduidt.