'Hollandsche prentenboeken'
(1906)–B.W. Wierink–
Auteursrecht onbekend
[pagina 15]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Illustratie uit: Guitenstreken van Pim. Piet en Puckie
door Louis Raemaekers
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zaal I
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 16]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
kende prentjes, en welk boek ook vooral uitmunt door de wijze van verzorging, papier, druk enz., die voorbeeldig is. Dit zelfde geldt van ‘Binus’, ‘Boontje’, ‘Boschmannetje’, dat ook buitengewoon goed verzorgd is. Die zwart en wit teekeningen kunnen op twee wijzen zijn uitgevoerd, in lijnen en zwarte en witte plekken, (zinco naar pen- of penseelteekening) of met alle licht- en schaduwtinten (zinco met raster.) De eerste wijze van doen eigent zich het best tusschen boekdruk. De laatste manier wordt ook tusschen boekdruktekst gebruikt en is een plaatsvervangster van de houtgravure, die vroeger algemeen in gebruik was. Voorbeeld van gewone houtgravure: de sprookjes, geïllustreerd door Gustave Dore. Een andere wijze van uitvoering is die met kleuren. Ook deze prenten kunnen vlak behandeld zijn of als nagemaakte aquarellen of schilderwerken. Van de eerste zijn tal van voorbeelden aanwezig. Bij de Hollandsche boeken ‘Jan Klaassen’ en ‘Pims Poppetjes’ van Oom Ben, Louis Raemaekers ‘Pim, Piet en Pukkie’, Mevr. Stork Kruijff's ‘Honden- en Kattengeschiedenissen’, ‘Neurenberger Speelgoed’, ‘Hans die Luilekkerland gaat zoeken’ van Caspari e.d. Van de tweede zijn enkele voorbeelden te vinden op de tafel links van den ingang, die met de tegenstellingen. De laatste wijze van doen, het altijd gebrekkig namaken van aquarellen of schilderijen, is af te keuren. Wanneer de boeken langs lithografischen weg behandeld zijn, is het wenschelijk dat ook tekst en prent van een zelfden karakter zijn. Daarom is het goed dat de illustrator de letters er bij teekent en niet in boekdruk er tusschen laat zetten. Voorbeelden: sommige boeken van Hoytema, de beide boeken van ‘Oom Ben’, bij de Hollanders, en vele boeken bij de Engelschen o.a. onderscheiden (niet allen) van Walter Crane. Wanneer boekdruk wordt gebruikt voor den tekst, en de lithografie voor de platen, zijn deze los, meest met een witte achterzijde in het boek, dat dan als geheel eenigszins gemankeerd is. Voorbeeld: Edzard Koning. ‘Ella in het Feeënrijk’, dat echter zeer mooi van uitvoering is, en waarvan de illustraties met groote distinctie zijn geteekend. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 17]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bij de tentoongestelde boeken vestigen we nog in het bizonder de aandacht op de boekjes van Nelly Bodenheim, wier sylhouetten zeer gelukkig zijn, die van de kleine boekjes leuk, die van in Holland staat een huis deftig en mooi. Jammer dat de lithografieën in kleur in de kleine boekjes zoo zwak van teekening zijn, en als litho zoo slecht zijn uitgevoerd. Tj. v. Hoytema, wiens werk dit met de prentenboeken van ‘Oom Ben’ gemeen heeft, dat zoowel het origineel als de kleuren door den illustrator zelf op steen zijn geteekend, hetgeen aan die boeken iets eigens geeft, heeft, vooral in het laatste kleine boekje, ‘Vogelvreugd’ iets heel bizonders geleverd. De teekenaar heeft het gewaagd enkel kleuren te gebruiken, zonder de gewone omtrekken, en heeft in de meeste platen heel mooie lithografische kwaliteiten. Ook zijn overige werken hebben iets zeer aantrekkelijks en zijn zeer persoonlijk. ‘Uzeltje’ van Cornelis Veth is ook langs lithografischen weg, waarschijnlijk ook door den teekenaar zelf behandeld. Teekening en compositie zijn hier heel zwak. Een pracht van eenvoud en mooie karakteristieke teekening zijn de met sobere omtrekken en met vlakke kleuren behandelde plantenteekeningen, die de wanden versieren, en de boekjes van Siderius opluisteren van T. Nieuwenhuis en L. Klaver. Van L.W.M. Wenckebach noemen wij ‘de Notenkraker’ en ‘de Muizenkoning’, waarvan vooral de zwart en wit teekeningen prachtig zijn. Zie de magnifiek geteekende muisjes en het aardige kerstbosch (in kleur) en ‘Klaproosje en Korenbloempje’. Wenckebach is een heel knap teekenaar en verstaat de kunst om in zwart en wit met heel weinig heel veel uit te drukken. W.F.A.J. Vaarzon-Morel een illustrator van groot talent en een echt fantast, heeft heel knappe teeke ningen gemaakt, vooral in de sprookjes ‘Uit het Wonderland’. Het is een teekenaar die vooral in lijnen werkt - en die dan ook wel eens verward en onduidelijk wordt - hetgeen hij dan tracht te verhelpen door hier en daar in de groote teekeningen een enkele vlakke kleur in te vullen. ‘Het Neurenberger kleurboekje’, ‘Hans die naar Luilekkerland gaat’ van Caspari en ‘Levend Speelgoed’ zijn aardig gedacht maar grof geteekend, en leelijk van kleur. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 18]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
‘De artistieke Prentenboeken’, (3 stuks) hebben het artistieke alleen in woorden buiten op. ‘Asschepoester is nog het beste. Verder zij nog de aandacht gevestigd op: ‘Op en om het Krabbelbaantje’ van J.B. Heukelom, met handig geteekende kindertjes, en op de beide werkjes geïllustreerd door Potharst. ‘Vlaamsch Album voor de Vlaamsche jeugd’, met illustraties tusschen den tekst, goed verzorgd, maar met een leelijk bandje, ‘Vlaamsche Vertellingen met teekeningen in lijn’ van Karel Doudelet, en op 't werk van H. Hahn van wien in het boekje ‘Weet je nog wel van toen?’ vooral de gele aanvangsvignetten zeer gelukkig zijn. De boeken ‘Eppien toef’ en ‘Bobo’ zijn van den Franschen illustrator Rabier - ‘Klein Jantje in Modderstad’ en ‘Hansje in Bessenland’ zijn van de Noorsche teekenaressen Otilie Adelborg, die Walter Crane nog al volgt, en van Elsa Beskow en ‘Grasdwergjes’ is van den Duitschen verluchter Kreidolf. Deze boeken, evenals die van Wilhelm Busch, hoewel voorzien van Hollandschen tekst, zijn dus geen Hollandsche prentenboeken.
Op de tafel tegenover de moderne Hollandsche prentenboeken liggen de oude cents-prenten, eenvoudige grove houtsneden, die toch vaak de eigenaardige sterke kwaliteiten van uitdrukking hebben, die soms ook aan kinderteekeningen eigen is. - Verder een paar Japansche boekjes, op prachtig papier, van het gesneden houtblok met de hand gedrukt - en eenige prenten en boeken van onze groot- en over-grootouders, meest met gekleurde staal- en kopergravures versierd.
B.W.W.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 19]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 20]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 21]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 22]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 23]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|