Samen bergopwaarts!

[p. 47]

VII.
Een courantenbericht.

De wijze is voor de goeden goed. Voor de niet-goeden is hij ook goed, om ze goed te maken.
Lao Tse.

Voor eenige weken meldden de couranten dat er drie gevangenen tegelijk in de strafgevangenis te Breda krankzinnig waren geworden en naar Medemblik vervoerd, en onder hen een Russische vrouw, die voor diefstal in de gevangenis was.

Niet waar, men leest over zoo'n bericht heen, zooals men leest van vermoorde menschen, verdronken menschen, verbrande menschen, en overreden menschen; wij kennen hen tòch niet, wat zullen wij er ons dan van aantrekken en we drinken met evenveel smaak onzen kop thee uit en voelen ons precies even behaaglijk als vóór de lezing.

[p. 48]

Maar ditmaal wilde die Russische vrouw, welke voor diefstal gevangen was, mij maar niet uit het geheugen. Och, hoeveel moet men wel eerst geleden hebben om tot diefstal te komen, en hoeveel moet men in een gevangenis wel lijden om er krankzinnig te worden!

Die Russische vrouw, waarschijnlijk een uit haar eigen land verjaagde Israëliete, zonder geld of goed zwervende op vreemden grond, ze heeft honger gehad, zooals ieder mensch drie, vier maal daags honger heeft, want de natuur is voor de hulpbehoevenden in dat opzicht even onverbiddelijk als voor hen die in weelde baden. Ze heeft naar rust verlangd en kon geen nachtverblijf betalen. En ze was zoo moe, zoo ellendig, zoo eenzaam,.... 't kon haar nu ook niets meer schelen.... Als het knagend gevoel in haar maag maar weg was en als ze maar liggen kon, o, liggen en slapen, een langen, langen nacht.... (Niet waar, dat gevoel van overgroote lichamelijke moeheid kennen wij vrouwen allen wel.)

En toen kwam de verzoeking....

Zie, dat voorwerp in die winkeluitstalling, (misschien was het eetwaar!) lag onbeheerd, als

[p. 49]

ze dat nu eens grijpen kon en er mee verdwijnen, dan was ze gered....

En natuurlijk onhandig in hare zenuwachtigheid, (wij vrouwen kennen dat ook allemaal zoo goed) is zij ontdekt en gegrepen, en naar de gevangenis gebracht te Breda en is daar als No. zóóveel krankzinnig geworden.... En nu zal ze wel tot haar dood in Medemblik blijven en dan in het vreemde land als No. zóóveel begraven worden, ver van den grond en de menschen, - misschien van de kinderen! - die zij lief had....

Neen, ik heb haar maar niet kunnen vergeten, en wel gedeeltelijk omdat ik voor een paar maanden een artikel gelezen had door een heel verstandig vrouwelijk auteur geschreven in een vrouwenblad: dat men toch vooral niet aan armen geven moet, als men niet heel zeker is, dat het goed besteed is, en doordat deze auteur eenmaal bemerkt had dat haar gift misplaatst was geweest, eindigt ze haar betoog met de positieve mededeeling, dat ze nu nooit meer aan de deur zal geven, wat natuurlijk een waarschuwing aan de lezeressen inhoudt, dit toch ook vooral niet te doen.

[p. 50]

En op straat dus evenmin.

O, arme duizendtallen van hongerigen en moeden en droeven, die dagelijks in de straten zijn en opzien naar de weelderig gekleede en weldoorvoede rijken der aarde, die pasgeboren, in een met kant omzette wieg werden geborgen, terwijl voor u slechts wat oude lappen waren gereed gelegd! hoe zal het u gaan als zulke verstandige lessen ingang vinden! 't is al zoo lang gepredikt door de verstandigen in de maatschappij, en voor eenige jaren hadden we zelfs een zekere beweging in die richting.... maar gelukkig zijn er eigenwijze, domme menschen gebleven, die wel heel goed weten dat hunne giften wel eens misplaatst zijn, maar daarom niet minder ijverig tranen drogen en droeve harten blij doen slaan. Ze zijn altijd nabij, de armen, ze treden overal op aller menschen weg, de creaturen, ‘van gelijke beweging’ als wij, met hunne moede, verwelkte, slecht verzorgde lijven en hunne moede, verwelkte, slecht verzorgde zielen; - en als ze hunne verwerkte handen naar ons opheffen, is het dan zoo'n offer voor ons om even daarin een kleinigheid te laten glijden voor wat brood of wat vuur of.... nu,

[p. 51]

desnood voor een tractatietje. Ik heb een schatrijk directeur van een nog bestaande zeer bloeiende Brandassurantie eens hooren vertellen dat hij een arme familie had welgedaan, maar ook voor 't laatst, want toen hij er dien avond onverwacht binnentrad, hadden ze pannekoeken met spek gegeten. O misdaad! misschien door de kinderen lang verbeid als toppunt van heerlijkheid of mogelijk de geliefde spijs van den beminden vader! - waarvoor moeder willig andere ontberingen in 't geheim zou lijden....

Zie ze aan, de bleeke hongerige gezichten en let op de armzalig gedekte lijven en vraag dan niet wie ze zijn of wat ze zijn. Zij zijn menschen, voelende en lijdende als gij, en door de omstandigheden geworden wat zij nu zijn; en uw gift zal hun goeddoen, niet alleen aan hun lichaam maar ook aan hunne ziel. Een daad van goedheid en liefde is nooit zonder zegenende gevolgen, maar zal op den begiftigde weldadigen invloed oefenen, misschien ook nog in uren van verzoeking.

Wij, die het lichamelijk goed hebben, hoe droef kunnen wij toch soms gestemd zijn, hoe eenzaam ons voelen in de menschen wereld! En hoe oneindig

[p. 52]

zwaarder moet dan wel soms het leven deze armen drukken! Een kleine weldaad is voor hen wat voor ons troost en liefde is. Daar zijn velen om ons als de Russische vrouw, hongerend en lijdend, der wanhoop nabij. Mogelijk zijn haar in die ure van gebrek en strijd wel heel veel welgekleede ‘verstandigen’ voorbijgegaan, maar als ze de hand hief om een gift, hebben ze neen geschud en haar weer vergeten. En zoo hebben deze verstandigen haar tot diefstal gebracht en.... tot waanzin.

Wie zal zeggen hoeveel diefstallen en hoeveel zieleleed, dat tot waanzin voert, zijn voorkomen door een kleine gift en een vriendelijken glimlach van ‘onverstandigen’ in deze wereld? Wat een kleinigheid, zoo'n stuiver of dubbeltje, als men er een leege maag door vullen of een kleumend lichaam mee verwarmen kan, om dan nog niet eens te spreken van een menschenziel, die men er door verheldert.

Och toe, laten we ons maar eens een enkele maal laten foppen: dat is zoo erg niet, maar laten we nooit hen, die ons hulp vragen, geheel ongetroost laten heengaan.

En komen wij eenmaal voor een hoogeren

[p. 53]

rechterstoel, en slaat ons zondeschaaltje bedenkelijk over, dan zullen er ook wel stemmen klinken: ‘Mij deed zij wel!’ en dan zal ook voor ons zeker wel Jezus' heerlijk woord gelden, dat Hij uitsprak over een door de menschen veroordeelde vrouw: ‘Haar zal veel vergeven worden, want zij heeft veel liefgehad.’