Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Cyrurgie (1912)

Informatie terzijde

Titelpagina van Cyrurgie
Afbeelding van CyrurgieToon afbeelding van titelpagina van Cyrurgie

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (2.87 MB)

XML (1.72 MB)

tekstbestand






Editeur

E.C. van Leersum



Genre

non-fictie

Subgenre

artesliteratuur
non-fictie/natuurwetenschappen/geneeskunde


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Cyrurgie

(1912)–Johan Yperman–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 123]
[p. 123]

Cap. 1.
¶ Van der kelen.

Ga naar margenoot+Dore die noot dat elc Ga naar margenoot+surgijn es sculdech te Ga naar margenoot+wetene hoe die leden van den mensce binnen siin gemaect. waerbi dat hi mach kennen hoe die vresen sijn die daer mogen vallen of gescien van wonden. so scrivic u voren de sceppenisse vander kelen voren. ende vanden halse achtere. Ende segge ierst dat siin in den hals .7. been elc van den sevenen versceden bi hem. Dese siin gevoucht an therssen becken met vele Ga naar margenoot+gebinden. diewelke alsulcGa naar voetnoot1) siin bi naturen dat si mogen crimpen ende recken omme thooft te keerne ter ere ziden ende ter andere alsoet Ga naar margenoot+noot es. Ende daer siin oec vele starker gebinde. bi welker starcheit die mensce mach dragen op thooft swaren last. dat die cranke niet souden mogen dragen. ¶ Dat ierste been en sterkelike gebonden met den andren [dat hem naeste es C]. ende dander es also gebonden metten derden ende terde metten .4. ende tfierde metten vijften. ende tfijfte metten sesten ende tseste metten sevenden. Ende tsevende metten gebeinte vanden scoudren. of van den rugbene. dwelkesevende es oec slaplike gebonden an dachtende. dwelke es dierste vanden rugbene. ¶ Ende uut desen .7. vergaderingen van desen .7. benen so comen .7. paer zenewen. dewelke oec ierst comen van tusscen den herssenbecken enten iersten bene vanden halse [ende alsoe tusschen deerste ende den anderen ende alsoe voert ten zevenden. Ende ten yersten beene dat bekent es ter rugghebeene G]. dewelkeGa naar margenoot+ zenewen nature deilt ende sprayt over al thooftGa naar voetnoot2). den hals. die kele. danscijn entie borst. ten scoudren ende ten armen. menechfoudelec hem verscedende in enege vanden

[pagina 124]
[p. 124]

vorseiden steden. so versceden si hem in cleinen zenewen. dewelke siin geminct metten gemingde die comen vanden hoofde. Dewelke gemingde zenewen heten roerende zenewen. nochtan en verliesen si niet haer bevoelen of beseffen alse doen die zenewen vanden hoofde. nochtan en verliesen si niet haer roeren. Van welken zenewen die comen van tusscen den vorseiden benen vanden halse. so formeert nature die musen die daer sijn. bi wies nature het comt dat daer es roeren. die welke roeringe heet wille van roerne. ¶ Ende in den hals achter so es ene grote zenewe. ende daeronder es een grote adere die comt vander leveren clemmende ten hoofde. onder diewelke siin grote arteriën comende vander herten. Ga naar margenoot+die oec clemmen ten hoofde. alsoet vorseit es int capittel vanden hoofde. omme daer te doene nutscap alsoet vorseit es. Ende alse dese hebben

Ga naar margenoot+gedaen haer naturlijc werc in thooft. so dalen si achter die oren. dor dewelke daelt des mans nature datmen heet tsmans zaet [dwelke heet in latijn sperma patris G]. dewelke daelt toten cullen wert. Ende waert datmen die adren snede ontwee. so en soude die man geen nature scieten. Ane die rechter side ende ane die slinker zide so ordineert nature .2. instrumente diemen heet cervix. dat men heet vas. dits vander naturen dat siin gebinde vanden leden. dewelke en hebben geen beseffenisse of Ga naar margenoot+luttel. Ende dese sendet nature uten bene vanden hoofde ende van den rugbene liggende vaste opt rugbeen. opt welke liggen die zenewen die comen uten marge vanden rugbene. dewelke march es van der naturen vanden herssenen ende also gewimpelt in .2. huden. ¶ Voren so es tgeswilch. dat es die kele entie roepere daer die adem uut gaet ende weder in trect. Ende dit es vanden kinne toten caenbene. Tusscen den halse enten roepere binnen so es tgeswilch datmen heet ysopagus. die es gescepen als .1. darmkijn. dwelke upperste ende es vaste an die huut van den mont. ende also dalende toter magen daer dander ende vaste ane es ende dat van binnen want wat dat wi eten ende drinken gaet uten mont dor dat darmkijn tote in de mage. Dit daelt achter den roepere na lancs den bene vanden halse toten vijften bene. van den welken datter siin .14. getelt vanden sesten bene vanGa naar margenoot+ den halse. Daer so keret vorwert ende dorgaet die craye die heet in latine dyafragma tote in die mage. dwelke vorseide darmkijn dat ysopagus heet ende es van tween huden. dwelke dierste huut es een muus. die es lanx. dewelke trect die spise nederwert. In die uterste siin musen die breetachtech siin. dewelke breetheide niet en doet. mer de platheit houdt den wech so ontdaen dattie spise lichtelike lide tote in die mage. ¶ Dat vor dit darmkijn leget es die roepere. ende es gemaect van vingerlinen die en siin van vlesce no van bene. maer van gecnoese te gadere gebonden met huden. dewelke huden die binnen siin. die siin zere sachte die de vingerline te gadere houden. Dese vorseide vingerline siin al geheel. mer siGa naar margenoot+ siin versceden si leget (l. leidet) dien darm daer die spise dor gaet tote in de mage. Dese verscedinge es daeromme alse de mensce swilget

[pagina 125]
[p. 125]

enege grote spise of harde. dat si lichtelike mach liden ende hebben wech te gane tote in de mage.

Ga naar margenoot+¶ Ende boven desen tween conduten die tegadere siin gevoucht int begin vander kelen. dat es die roepere daer die adem dore gaet ende den darm daer die spise dor gaet in de mage. daer es een val. dat nature heeft geordineret van .3. gecnoesen. dwelke licht alse de mensce haelt sinen adem in of ute. Ende als de mensce eet ende swilcht. so vallet vore den roepene so datter geen spise no dranc in en mach comen. want Ga naar margenoot+alse spise of dranc of spekels daer an comt eert gevallen es. so moet die mensce hoesten tote dat gevallen es in sijn naturlijc ruste. ¶ Ende buten an desen roepere so liggen .2. grote arteriën diemen heet die geet adren. dewelke siin van .2. huden. waerbi dattie inderste huut es gecnoesicht. ende dat es omme dbloet dat in die adren es. om dat es dunne ende heet. Ende also eist in allen arteriën. dewelke men mach heten in al haren steden puls adren. want waer dat si siin. si hebben haer begin vander herten. van welken die uterste huut es zenewech ende dats wel noot want haer bedarf dat si tay si. ¶ Dese grote arteriën alse mense wont so es de mensce in vresen van sinen live. want namelike als mense wont dweers. so es de mensce haestelike doot. Ga naar margenoot+Ende dat es om dat bloet comt vander herten dat die arteriën hebben in omme te voedene ende te troestene die stede. so scieten ute ende dat dapperlike beide den geest ende dbloet. dwelke so es dalder vriendelijcste gebint tusscen der zielen enten lichame.

margenoot+
B 136a.
margenoot+
G 93a.
margenoot+
L 161b.
margenoot+
C 43c.
voetnoot1)
C: scult
margenoot+
G 93b.
margenoot+
G 93c.
voetnoot2)
De rest van dit Cap. ontbreekt in C en L.
margenoot+
G 93d.
margenoot+
B 136b.
margenoot+
G 94a.
margenoot+
G 94b.
margenoot+
G 94c.
margenoot+
B 136c.
margenoot+
G 94d.
margenoot+
G 95a.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken