Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(II, 44)

[V]oort rijdende, latende wat ter eender zijden eene behuusde plecke, gheheeten Hijnasahie,³⁸⁶ zo comt men teender ghenouchelicker maertsen, daert eene behuusde plaetse es ende in ouden tijden eene groote, vermaerde stede plocht te stane, ghenaemt Caffarnaum, die de heydenen noumen Jefferkin, ende plocht ooc te heetene zo eeneghe (130r) zegghen Juliaen, nu ghenaemt Reymme;³⁸⁷ te deser stede was Sente Matheeus, de appostel ende evangeliste, woonachtich ende tolnare, ter tijt als hij van Onsen Heere gheroupen was Hem naer te volghene, alzo dat blijct ter evangelie van Sente Maerc int ii^e capittele. Oec in dese zelve stede plocht Onse Heere vele te converseerne ende wonderlike schoone mirakelen te doene, alzo daer af ghenoopt staet in devangelie van Sente Luuc int vierde capitele. Niet verre van daer oestwaert, zo comt de voorseyde Cleene Jordane inde Zee van Galileen; daer bij leyt eene brugghe daer men over rijt van Jherusalem commende naer Damasco, bijder welkere de kerstene princen deden maken een steerc casteel jeghens dloopen vanden heydenen ende was ghenaemt Caldes, maer es nu al vervallen ende leyt omtrent tien milen van Sesarien.³⁸⁸ Item over dander zijde vander

386 Kefar Ha Nasi, 10 km noordelijk van het meer.

387 Zeebout heeft hier klaarblijkelijk Burchardus VI, 5 nagevolgd: ‘Capharnaum quam Iosephus Iuliam appellat’. Deze onjuiste mededeling - Josephus, Joodse Oudheden, XVIII, 2, 1 geeft niet Capharnaum maar Bethsaida de naam Julia - is een latere invoeging in Burchardus' reisverhaal. Zie Laurent, n. 283. Met ‘Reijmme’ is weer Ruyna bedoeld, dat aan het eind van Tvoyage II, 12 vermeld staat.

388 Caldes: Tel Quedesh bij de zg. ‘Jacobsbrug’. Sesarien: Caesarea Philippi.

[p. 126]

Jordanen, up den houver ende houc vander voorseyder zee, zo leyt een stedekin, ghenaemt Corosaym, dat zeer te nieuten es, maer daer staen noch wat huusen. Van deser stede maect mencioen Onse Heere in devangelie van Sente Luuc int tiende capittele, zegghende: ‘Ve tibi Corosaym’.³⁸⁹ Item daer onttrent onder de kerstenen es eene ghemeene fame dat antichristus gheboren zal wezen inde stede van Corrosaym, ende up ghevoedt in Bethsayda, ende in Capharnaum eerst rengneren ende zijn teeckenen doen. Ende als men hemlieden seyt dat eeneghe leeraers ghelaten hebben in ghescrifte, dat antichristus zoude (130v) gheboren werden in Babilonien, daer up andwoorden zij ende zegghen, dat Corosaym nu ter tijt onder Babilonien es, ende in diere manieren tghuent dat te Corrosaym gheschiet ofte in eeneghe plecke onder Babilonien gheleghen, dat machmen heeten te Babilonien gheschiet zijnde. Item bij Corrosaym, over de Jordane an tghebeerchte, es de plecke daer Ons Behouder Jhesus versaedde vier dusent meinsschen met zes gheersten broodekins ende een luttel visschelkins, vanden welken nochtans over bleven zeven manden vul briselinghen van spijsen, ghelijcmen daer af bescreven vindt in devangelie van Sente Matheeus int xvii^e capittele. Van deser plecken weder keerende, laedtmen ligghen ter rechter hand nedere naer tghebeerchte van Lybano eene plecke, ghenaemt Mensa Domini,³⁹⁰ daer Ons Behouder Jhesus ooc versaedde toot eender tijt vijf dusent manne met vijf gheersten broeykins ende met twee visschelkins, daer nochtans over bleven twalef manden brijselinghen van spijsen, ghelijc datmen daer af leest in devangelie van Sent Jan int vi^e capittele. Niet verre van daer zo sietmen eene plecke daer centurio quam toot Onsen Heere, hem biddende te willen ghenesen zijnen dieneere dwelc ooc zo gheschiede, ghelijc men daer of leest in devangelie van Sente Matheeus int viii^e capittele; ooc daer onttrent zo zuverde Onse Heere den besiecten menssche met eenen woorde, alzomen daer af leest inde voorseyde evangelie int zelve capittele. Item zij saghen ooc wel van daer wat ter rechter hand des weechs (131r) zo zij weder omme keerden naer Jherusalem, onder de beerghen van Lybano, de plecke daer twee fonteynen spruuten die ghenaemt zijn Jor ende Dan, welke fonteynen versaemt zijnde, maken de riviere vander Jordanen zo eeneghe segghen, ende zegghen oec dat den eersten oorspronc wezen zoude der zelver rivieren. Maer Josephus inden derden bouc De bello Judayco int xxviii^e capittele³⁹¹ seyt dat bij experiencien de contrarie bevonden heeft ghezijn bij eenen persoon, ghenaemt Phelippus Tetrarcha, gheboren van Trachonitidis regionis, met cave van cooren dat de voorseyde dede werpen in eene fonteyne over dander zijde vander Jordanen gheleghen, ghenaemt Fons Fiala, ront wesende, eeuwelic even hooghe staende zonder overloopen, welc caf uute quam inde fonteyne van Dan daer vooren af gheseyt es, de welke oec heet Paneum. Dus blijcket dat Dan den eersten oorspronc niet en es vander Jordanen, maer de Fonteyne Fiala zo vooren gheseit es.

389 ‘Vae tibi Corozain’ (Lucas 10:13).

390 Het huidige Tabgha (Vilnay, 490-491).

391 Het hierna volgende verhaal over Philippus, de Viervorst van Trachonitis, geeft Flavius Josephus niet in het 28^e, maar in het 35^e hoofdstuk van De bello Judaico, III.